Bidea

Transkribapena

-Gu joten giñan, hemendik, gue bidegurutze hortik hartu 'ta
hor estratasoro bat bada, 'ta basurdeko zalayan azpiyan barrena, Eitxorrotxea
Eitxorroxtik Santardeko erreka Santardeko errekatik
Santardeko azpittik barrena, goitik betti Txaundoa
aski leku txarra bai, Txaundoko gainkaldi hartan betti arkaizpe bat betti, astua zestotik kontuz 'ta hor ibiltzen genun!
Biria txarra! Egitazkua 'ta geo Txaundo atayin pasa 'ta beko erreka
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:26:00 - 0:28:30 (2' 30'')
Laburpena Tornolatik kalera bide luzea zuten. Astoarekin bide batzuetatik joaten ziren eta oinez besteetatik. Astoek bidea ikasia izaten zuten, baina batzuetan eroarena jotzen zuten. Lesakako errepidea egiten hasi zirenean, jendeak pena handia hartu zuen, zelai asko urratu baitzituzten, erdiz erdi.

Alpargatak urratu eta zapatarik ez

Transkribapena

-Zea, gu eliza joten gi, hua hua mixeiya zen bai, eliza 'ta, hankatako xarrakin, beti hankatako[hankatako:9468] xar xarrakin
-Bai, zea, Kopeteko azpiyan itturri bat zaten tzen han, itturri 'at, zea Olatxene
-Oan e' han da itturriya
-Han al da? Olatxeneku hartan
-'Ta han zea pixkat hankak 'ta garbittu 'ta, han zeatu birian, loiya 'ta zikiña zaten baitzen bire guziyan
'ta dana zikintzen zien hankak e' 'ta gio han ganbitu 'ta, seka-seka in 'ta han jantzi alpargatak onak,
leno usatuk igual miño onak.
Hemen halako eper pistatik barrena bakizu ze bire zin! dembatin
-Hasi, zuk bakizu nun barrena joten tzin! hemendik ate 'ta Portuberriko[portuberriko10256] azpiyan barrena pasako ziñazten zuek?
-Utzi beai saten, utzi, bai
-Ez, zean gu, hemen goitik
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:25:10 - 0:26:00 (0' 50'')
Laburpena Elizara oinetako zaharrekin joaten ziren. Bidean, Olantxeneko iturrian, hankak garbitu eta alpargata onak jazten zituzten.

Herrira saltzera

Transkribapena

-Oiñez jon berko zun ba? zeaño, kaleño oiñez?
-Kaleño astukin
-A, 'ta astu han utzi.
-Astu han utzi Kastroko aurrin, hantxe, kaka pilla erra iñak e bai astuak, bai! hiru lau asto iual. Arrantza errak e bai!
'Ta gio ni itxian, orduko mutilkozkorra, pranko haziya nintzen 'ta
nik bazkaiya jartzeko kargua.
Arreba askotan joten bai zen, zea nombatte Kastronea 'ro izaten zun zea, lanbata ta igandetan 'ta lana.
Ikasiyaz, kozina ikasi 'ta hola iñez, 'ta joten zen 'ta hala nik bazkaiya jarri.
'Ta amak jartzen zin eltze luxe bat, hola honbesteko hola eltze bat, gorri-gorriya 'ta hola saiestik kierrakin
-'Ta goiyan tapa
-'Ta goiyan tapa 'ta gio hua sua, beko suan in ber,ez zen zeaik , labetxo txiki bat bakarra, gañeko beko sua.
Besteik ez zen, ekonomikaik 'ta butanoik 'ta ezere!
'Ta hua jarri suan bazterrin 'ta hua iakitten
'ta gio saten zin noiz bota ber niyon batxuiya 'ta oliyua 're 'ta, 'ta saten zizkin 'ta hala.
'Ta potajia erra itten nun, eltzeko potaje, 'ta gio, jakiya harrek tortzin ingo zula saten tzin miño, etsiyan, in nahi zaten bai nun ne balentiya
'ta itten nun patata mordoskat txuittu 'ta haik xikittu, xerratu, 'ta jarri 'ta,
arrautzak izaten zin, olluk arrautzak jon 'ta olloteitik karri arrautzak 'ta tortilla 'at erra ingo nun
hua 'ta alletzeko denboatsuko 'ta, ikiarri kontentu gue ama!
-Jolin dena iña!
-Bai bazkaya bempin, 'ta, aski kontentu, bai.
-Bai, kartzen baizkin alpargatak eta berriyak!
Ordun alpargatak, ez zen abarkik gue tamañokoik izaten,
-Ez abarkik ez zapatik
-Ez, 'ta, kartzen tzin 'ta, alpargata berriyak eta. Alpargata berriyakin e kontuz ibilli ber zaten genun,
ittxe aldin hankutsik 'ta zea xar batzukin 'ta hola ibilli.
-Ni akortzen nitzala, akortzen nazela alpargata parik, zea, ehun pezta baliyo zun!ordun.
-Ehun pezta, bai,bai,bai.
-Zue garayin igual bi 'ro hiru
-E, bai, bai.
-'Ta atetzen baldin baziñan egualdi bustiyin biotik ateria,
-'Ta gio sekatzin guazikin (...) mozten apaintzen!nomattea joteko!
-Biotik!
-'Ta biatzak ezpaia azaltzen konten!
-Bai, jolin!
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:22:50 - 0:25:10 (2' 20'')
Laburpena Ama Errenteriara joaten zen baserrian egindakoa saltzera. Oiartzungo kaleraino, astoarekin, eta, gero, autobusean. Erramunek prestatzen zuen bazkaria, pozik, amak alpargata berriak ekartzen baitzituen.

Baserriko produktuak

Transkribapena

-Heaztiyak, ollaskuk, gue amak ollaskua asko itten tzun, itxin.
Oan ya itteunte biño ordun, ne itten zin 'ta
ez astero biño, hamabostin beiñ 'o, hoitik bitikan 'o ollaskuk hartu 'ta,
beste bi hiru dozena arrautz 'ta Errenteira
-Iande goizin astukin jon kaleño, Kastroneko barandilla hairi lotu astua 'ta
autobusin , xarrin, autobus xar batzuk izaten zin, 'ta haitan sartu 'ta Errentira.
-Gio arkume denboan arkumik, berriz, arkume batzuk hemen arkumia gutxi saltzen bai zen.
Hemen, ez zen, ez zen, ez.
Ez, diroik ez
-'ta gio karnizeruk e zaten zittuzten
arkumik. Exkerrenekuk 'ta gio Mokona, bi zea karnizei 'ro zin denbo hartan
'ta gio hala, Errentira jon 'ta Errentiyan
farrukiya zaten tzun gue amak jonezkeo
-Han Leku Zarra 'ro bazen plazan aurrin taberna bat, bizkaitarrak 'o eztakit zer zin hola
-Eskaillea batzuk gotti iyota
-Bai 'ta Bizkaitarrak 'o hola zin zerbatte, zea zin lengo, gue hizkera beimpin difentexiuk 'ta
noara 'ta gue ama han parrukiya iña!
Hara jon 'ta han eamaten zen guziya hartu! Baño haik saten zutena albazen eaman in nahi
-Tripotx odolak, barrenak, barrenak garbittu 'ta lana zaten baitu, garbittu 'ta ongi prepatu beri haik eta
bai, garbitzen zun 'ta al zin guziyak eaman 'ta haik saten tzutena patu.
-Denbo haitan ez zen noski,zea, duro asko miño pixkat 'ta geo
haik zeatu 'ta gio arkume bat o beste 'ta arkume 'at kubritzen zun preziyua, 'ta patu 'ta
Geo beste denda xulo batea jon'ta han alpargatak eta guetzako 'ta ber zienak eosi 'ta
traste pixarrak al zinak eta, gañea arkume, bai, bai, 'ta, gañea ni akortzen naz prankotan
nola torri 'ta egardiyan tortzen zen 'ta, arkumia, aparte arkume dirua kartzen zun attai
arkumiak denak saltzin zenbat diro man zuten arkumik.'ta hua kapritxua izaten zun, ordun 'ta
-Arkume dirua, "hara hauxe da arkume dirua" 'ta bi arkume 'ro eamaten zittunak, hua aparte.
-'Ta gio arkume larruak 'e eamaten zin, denda xolo batin arkume larruak eosten zittuzten
'Ta gio tripotx odolak 'ta gio arrautzak 'ta, al zinak eta ber zinak
(...) biño han zeatzen zittun denak, entreatzen zittun.
'Ta gio, len san duten haik in 'ta geo arkumik bukatzen zin denboan ordun,beno,
hainbeste diro hartu arkumikin ta "ño! baliyou saiatzik" eta "baliyou ardiya izatik" 'ta
Handik kontuk ate! 'Ta hola izaten zin dembo haitan, bai.
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:20:00 - 0:22:50 (2' 50'')
Laburpena Amak oilasko asko egiten zuen eta Errenteriara joaten zen saltzera, han baitzuen 'parrokiya'. Tripotx-odolak estimatuak ziren eta haiek ere eramaten zituen. Arkumeak ere saltzen zituen eta aparte gordetzen zuten dirua, arkumeak zenbat ematen zuen jakiteko.

Plazaolako trenean

Transkribapena

Gio bempin, aittona, halaxe 'ta, han pasa genittun bi eun 'o zerbaitte pesta xurry hartan,
gio berriz abitu ga bueltan, ondo goiz batin, goizin goiz jon ber zaten zen estaziyu hartan trena beitti, 'ta trena
-Eunin bi biraje ingo zittun, o' bat 'o ?
-Bi ingo zittun, seuraski, hala usteut 'ta
Abitu zen 'o abitu giñan 'ta, torri giñan estaziyu harta, 'ta torri zen. Izaten zittun ba bi ta, hiru bat bagoi kozkor atzetikan eurra ikatzaz o', ikatza genealin, ikatzaz kargatuk
Bai, 'ta ikatza denboa berin kari itten, 'ta zerbaittte.Geo san zuten bereik etzula maten 'ta harrengatik utzi zutela 're bai.
-Oan zea iña izango da oan bire gorriya 'ro zerbatte
-Bai, zerbatte bai. 'ta gio bempin heldu giñan 'ta goitik beitti 'ta
Tunela asko da han, tunela erruz du ba trenbiri harrek eta kia!
'ta alkandoa txuiyak 'o hola 'ta jesus haik haik kuelluk eta polittak jartzen tzien han.Ke ketan hantxe!
'Ta nik pixkat kristaletik kusi 're in nahi 'ta maritu 're itten pixkat 'ta ordun 'ta
han xirrittu (...) 'ta, handik kia barrena, 'ta ma nei erritan 'ta torri giñan bempin Donostira Amara 'ta hala
Nik bokaillua erra jarri ziguten han! Erra bokaillua! 'ta hua jateko e birian jateko. Bai 'ta
Trenan ne amai san niyon: "Jango al dugu ama zea 'ta bokaillua 'ta?"
"Ez, ez, ez! Hoi hara alletzin Amaran jangougu." 'ta ba bueno. Kafesnia erra hartu gunun han miño, oañ agunatatuko nun miño ordun gaztia 'ta nahi!
-Bai 'ta trenak ez oan bezin rapiduk e!
-Ez ba! 'ta
-Oiñez miño geixio miño, asko geyo ez
-Bai, ttapa ttapa ttapa ttapa etxea
-Gio torri giñan ba Amara 'ta, ate giñan 'ta, biyak maritu arrayo iñak giñan,
'ta ate 'ta trenbire ixkiñea jon 'ta benga eupaka, dena hustu arte!
-Zerbattengatik bokaillua geo hartu ber! harek jakinki bestela bokaillua...
-Bai, geo amak seittun , zea, beno
-Nik seittun "zerbatte hartu ber dugu, zerbattehartu ber dugu" 'ta
-"Ez, ez oan torko da topua, 'ta hua oan hutseitten baugu gio eztit zenbat denboan ezta izango 'ta hua hartu ber dugu oaiñ, hua hartu ber dugu" 'ta
topua torri zenin hua hartu 'ta Errentira.'Ta Errentiyan berriz san niyon "Ama jan ber dugu" ni gosiak, edadia halakua 'ta gosiak eta 'ta amak
"Eon eon, eon pixkat, eon eon. Autobusa Oiartzungua oantxe torko da"
Zumardiya, dembo bateko Zumardiyan giñan, 'ta han 'ta
"ez, ez, ez 'ta ez, ez 'ta" Nik bueno, dirua banun, mutilkoxkorra miño dirua banun 'ta
han txurrero 'ro zea hoitakuk nonnahi kinkillero hoitakuk eoten tzin 'ta jon nitzen haitako batena 'ta
zea nolapatte, erdeaz enekin miño, hainbeste zeatu nun, san niñon bokaillo bat jartzeko 'ta
-Txoixo panplona harrekin xerrak in 'ta jarri zin bokaillua 'ta ni hua jaten, raka raka, gustoaski bai! laster jan nun!
-'Ta amak kusi 'ta inbirittu hua 're, hua 're gosiak eoki, 'ta harrek 'e ordun ereki zakoti hura 'ta
hantxe jan ganun.Nahikua jan ganun. -Gio autobusa hartu 'ta martxa kalea 'ta
gio honea ttaka ttaka ttaka torri ber, bai. Holaxe bai.
Dembateko bizimoduk holxe izaten tzin 'ta.
-Diroik etxen izaten denbo haitan 'ta, diroik ez! Diroik ez!
-Oan zuk dirua 'ta gauza 'ta dena
-Dena
-Oan diroik gabe ezin tzu iñoa abitu!
-Ez, ez, gañea noa jon ber tzu?
-Ez, ez. Diruik gabe iñoa 're ez.
Ordun berriz, gabe 'ta, ezin baldin bazenun posible zean, etxin eon! ze erremiyo!
-Etzen oan bezelako erraztasunik eta e'
-Ez, ez
-Ni akortzen naz gue itxian beti zan zandu dia hegaztiyak
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:16:15 - 0:20:00 (3' 45'')
Laburpena Leitzakoa zen Erramunen ama. Bertara joan izan dira, festetara. Egun osoa behar izan zuten Leitzatik Portuburura iristeko, bidean gose ederrak pasatuta gainera.

Transkribapena

Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-023
Pasartea 0:14:30 - 0:16:15 (1' 45'')
Laburpena Leitzako aitona ikustera joan izan dira Plazaolako trenean. Hango senideekin harremanetan jarraitzen dute. Hiztegia: jende argia, pilota...

Pipatik erretzen

Transkribapena

Gu joten giñan, ama, aitta oandikan han zon, zartua miño, aitta biziik zon, aittona, gue aittona'Ta Leitza joten giñan.
'Ta San tiburtziotan pestak izaten tzin han 'ta hara 'ta han 'ta, hanxe aitton haundi bat, aitton haundi haundi bat
'Ta zapela kenduko zun, rak, 'ta pipa handik atetzen zun! zapelan zean doblaillu hortan, zean, han zaten zun pipa!
'Ta kax, kax, kax kax, harri 'ro jozi 'o, 'ta ustu, zeatu ongi, 'ta garbittuko zun beste xipotx batekin hoa 'ta
gio beste torxa, xorro ttiki bat, telazkua, petaka hor de?, 'ta zea harrek sokarritikan, ris tira estutzen zen, lotzen zen
handik tabakua atea 'ta, aii, ongii takitzen zun. Pipa hura betetzen zun ongii.
'Ta hoa hartu 'ta pipa? abin, 'ta benga su man 'ta benga harrekin!
-'Ta ziarruk miño geyo aguntatukou horrek?
-Hala iñen zangou. Nekez erretzen da hoa e'! nekez, ongi takitzen baiitute!
-'ta harrek brasa(...)
Brasa harek han 'ta, bai, bai bai.
-'ta oan ze klase din, pipak ttikixio zaten zitzuzten, 'ta haundiyak e' bai
-Bai, kriston kozkorra zutenak bazin aurrin.
-Bai, ta pipa nik, frankotan harrapaten nittun, oan eztut harrapaten miño , nik gazte demboan prankotan harrapatzen nittun!
zalayin 'ta hola ai giñala pipa hausten dena, txurtena hautsiya 'ta numatte hua hautsizkio baliyo ez 'ta botia.
Zea zerbaitte ieltsua ez miño, hola mateila zerbatte, mateilakin iña, bai, txui-txuiyak pipak. Barrena beltx-beltx iña. hola zerbatte iual.'ta batzuk txurten hora hautsiya, bai.
-Hoi (...)pi 'ta pi 'ta.'Ta aizu atezu kontuk bertan zenbat papera bertan aurretzen zuten papera!
-Hoixe, papera 'ta. Bai. bai, bai, bai.
-'Ta geyo aguntatzen bazun tabakuk geyo 're bai!
-Geyo 're bai, bai. Bai, nahi aiña etzuten erreko e, nahi aiña.
-Etzuten erreko.
-Zertikan
-Han e' razionamentua zango zen
-bai, bai razionamentun, hoixe, hoixe, zea
-Gio tabakun 're garai hartan , tabakun 're razionamentua zaten tzen 'ta!
-Bea in tzuten itxiin asko 'ta,
-Itxiin itten zuten 'ta. Hua ez baldin bazuten zerbaitte, orbelakin o' txunkiña, beno txunkiña zea zaten zuten paperik ez baldin bazen, latza!
-'Os, latza bai 'ta gañea ez eoten ereki itten! ez easten hua
-Nola ba, nola eatsiko zen ba hua! 'Ta gaiñea gorra!
-Gorra, miño berra bakizu berra?
-Bai, bai, bai
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:11:40 - 0:14:30 (2' 50'')
Laburpena

Leitzara joaten ziren aitona ikustera. Txapelatik ateratzen zuen pipa, ongi takitu eta luze aritzen zen erretzen. Pipan asko erretzen zen lehen, Erramunek soroan aurkitzen zituen hautsi eta botatakoak.

Portuburuko emakume nafarrak

Transkribapena

'Ta Anjel haren ama ta gue attan ama ahizpak, biyek Aranokuk.
'Ta nomatte jon itten ba,gue atta 're hara ,zea, nola baizun ama hangua, zea naparra, zea, Aranokua 'ta jon itten 'ta
nomatte hara etorri itten, zea hoik 'e, gue ama difunta 'ta hoik 'e, neskatxak 'o neskak 'ta, harta izauera in 'ta hartikan.
Bai, bai. Hola askok galtzen ziyoten gue attak hola zelebrekei batzuk zaten zittun 'ta,
"Bittorio , nola billatu zunun andria zuk han paraja hartan hura ? " 'ta, "Gizona, gizona, goiz batin ikarrizko haizia zen 'ta zapela (...) bota nomatte 'ta martxa haiziak hartuta
baita ni 're seika 'ta hantxe, hua eroi zen lekuan, hantxe harrapatu nun! "
Holako batzuk saten zizkan 'ta bai. Hola, zeak.
-Ordun 'e andregaya nobiuna, jesukriston birajik (..)Etzin oan bezela zea, eunero kusten 'ta alkar kusten 'ta, e'? Hemendik hara bakizu ze biajia?
-Bai, jesus! bai.
-Oan hainbeste ibilli ber bagenuke, lenoztik utziko genuke.
-'Ta geo berrize torri! ?ta hale, hale, malko gutxi, e!
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:10:26 - 0:11:40 (1' 14'')
Laburpena Ama Leitzakoa zuen Erramunek. Aitak Aranon ezagutu zuen gero bere emaztea izango zena. Emaztea hain urrutikoa nolatan egin zuen galdetzen zuenean, aski modu politean kontatzen zuen.

Kailatua eta mamia

Transkribapena

Bai. Ardiyak palta `re uzten genittun, batzutan, joten baitzin eskapo `re, `ta goizin, goizin gue amak, arron goiztarra zen, bea leno kostunbratua, Leitzakua zen, naparra, gue ama ´ta
han haik euna hasteko, arriba! in ber zaten 'men zuten, euna hasteko, arriba!
Atta, attona, gue attona, atta; hain atta, haundi bat Inazio.`Ta hua. jeiki `ta beitu 'ta atzea etzaten 'men zen. `Ta, berrize beitu `ta,
saten zion halako batin "ya neskak muttu!" bi ahizpa zin gue ama `ta beste ahizpa zun `ta,
" Ya neskak muttu! Frantzi aldi hortik argitasunak hasi dia"
Eunan zea, udaan 'e, hoi udaan.`Ta hua attona segakin belar ittea `ta haik zabaltzea `ta, bega hara! Bai.`ta holaxe, ordun 'e lana galanki. ´Ta hala gue ama kostrunbratua zen goiz muitzen.
´Ta harek goizin goiz muitzen iñone,`ta bueno (...) eoskorra. "Ramontxo, muttu auro! zea ardiy haik billatzeko, etzanta dozten lekun harrapatu ber(...), etzanta dozten lekun" `ta, bai, etzanta dozten lekun , goiko Illartzuko gañeño jonak izaten zin!
`ta haraxe jon ber izaten nun! Jon `ta hartu ta karri. `Ta geo gaztai, gatxaia mango ziyon. Ardiyak jetsi hartu (...) `ta tortzen giñan biyek etxea 'ta gio gazura epela zola aixena ittten da gazta ´re, esnia epela dola ´ta
hala hura hartu ta billutzen zun harrek seittun! epel hartan aixa billu ´re itten da, mamiy hura billu, ´ta nei maten zin. Batzutan billu miño leno, kallatua balitz bezela kutxarikin, platera mordoxkat.
Ardiyak xintxo kartzen banittun.`Ta bestela berriz, billu ta gio ´re bai eskuakin hola hartu ta iña eh, zea, gazta zea, mamiya iña! `ta handik beste puxkat, `ta ni gustoaski! Ordun etzen txarrik izaten!
Dena , bale! Bai, bai. Hola ibiltzen giñan, bai.
Nor Irazu Apezetxea, Erramun
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-023
Pasartea 0:06:30 - 0:08:35 (2' 05'')
Laburpena Amak ardiei esnea kentzera bidaltzen zuen. Esnea epel zegoela hasten zen gazta egiten. Kailatua eta mamia ezberdintzen ditu.