Trixtia zen. Ni akortzen naz ni, guk, mutikoxkorretan eskola Santanderrea joten giñan. 'Ta.
-?
-Ez. Zea Martxelina, Portuberriko Martxelina. Esko... Hor eskola man zun harrek.

Gaztiantzat. Barriyoko gaztiantzat.
-Martxelina zea?
-Hil zen.
-Bai. (?)zen zea?
-Bai

-A! Harrek mate al zun?
-Harrexek maten zun. 'Ta hara joten giñen 'ta jon biño ez askotan nahiyo jon 'ta. Hasi, sartu 'ta seittun errezun 'ta errezun bukatzen genun.
-Dotriña.
-Dotriña dena. Dena dotriña.

-Sagradua.
-'Ta beak sumar bakarra zekin. Hua ikasi genun seittun. Handik aurrea ez zekin 'ta nola eakutsiko zun 'Ta guk ez ikasi.

-Hoi da marka!
-Geo, bai. 'Ta geo haarrek 'e utzi... haundittu giñan pixka 't. Haundittu giñan 'ta nombaitte zerbaitte gehixio eakutsi nahi 'o (?). Trumoiyan bi, bakizu prailia. 'Ta hua hor ai zen Txaundoko eslian ikatza itten.

-Bordaberriko azpiyan?
-Bai, hor, hor, hor. Ez leku errin gaiñea.
-Toki elutsa 'ta.
-Bai. 'Ta hor 'ta zea harrek emango ziula, aleiya, lekua jarri ezko.

'Ta nonahi umia baizen. Txaundon 'e umia 'ta denin 'ta. Hala, zea Txaundoi permisua eskatu 'ta beak eman permisua 'ta Bekoerrotan arratseko eskola maten zun harrek, prailik. 'Ta hara joten giñan 'ta hasi gu hasi 'ta belaxe naastu zen.

-Bai. Nahastuta ayuntamientoko tximiniyak eta bota.
-Bai. Bai, bai, ba hortxe hasi zen. Bai, bai 'ta gue (?). Gu eskola bukatzen. Geo deus ez 'ta.

-Bai ordun...
-'Ta hua zer zen gehixio ikasiya 'ro?
-Praile ibilliya 'ro.
-Fraile fraile 'o zerbaitte hola... Bai.
-Zerbaitte, fraile saten ziyoten

-Praile jon 'ta ibilliya. Askoik ez zun jakingo. Bazun eskola pixka 't, bazun! Bai, guk harrek aiña jakiñ ezko... Bai harrek. 'Ta halaxe 'ta hortxe, geo eskola jon biño nahiyo 'zaten genun askotaze attak goizin: "Bueno goizin goiz berua heldu da 'ta muittu!"

Mutikoxkorra 'ta muittu 'ta behiya aurrea zelaira 'ta hantxe behiyan aurrin hara 'ta honea, hara 'ta honea. Hantxe bueltaka,nahiyo eskola jon biño. Geo nola ikasi? Nola ikasi geo?

-Ordun nik uste 'ut, orduko zea zen dotriña. Hoa beimpin ikasi ber zenun.
-Bueno! Oan, oan dena aztu! Nei beimpin aztu zitt dotriña, biño...
-Kumuniyo haundiya iñ ezkio... Bat morroi

-Bai, bai, bai, bai.
-Bestia zuk san zuna. Ardiyakin 'o.
-Lanea.
-Lana, lana, lana.

-Bai, bai, bai, lana.
-Orduko zea hoa zen.
-Bai, 'ta gaiñea arratsin. Ni eoten naz pentsatzen 'ta arratsin juntatu 'ta beno, denantzat lana izaten zen arratsin 'e.

Batzuk artoaletzen.
-Bai, bai. Denantzat bazen, denantzat.
-Beste batzuk, bai. Beste batzuk beste zerbaitte lana. Denak 'ta. Bestik, emakumik, berriz apaiya jartzen 'ta. Taluk erretzen 'ta

-Bai.
-Talua.
-Batek nahikua lana izaten zun!
-Gerra torri zenin 'e talua premiyin 'ta jan genun, biño aurretikan 'e talua jaten genun guk e! Gerra aurretik e!

-Zea ogiya bezela?
-Bai. Ogiya tortzen zen biño... Hau ber baizen asko!
-Bai, jo!
-'Ta famili haundiya zen lekuan... Iandin karri ogiya,

kartzen zen puxka 't 'ta harrekin prezisunak, lanea jon ber zunak eta, mendira jon ber zunak 'ta bokaillua 'ta hola. 'Ta gaiñeko itxekuntzat talua. Talua 'ta pozik gaiñea!

-Ne dembuan amakiñat pauso mana naz gabez kampun 'ta sorgiñik ez dut kusi egiya san. Zea 're, zea 're. Nik kusi dutena kusi dut, hua bein biño geiyotan kusi nun 'ta arratsin bakar bakarrikan, eun batin heldu nitzan betik goitti.

Biajia in genun beitti 'ta zabaldu giñen, batzuk (?)Albixturreneko Martin 'ta hoik zin Petreneko Luix 'ta hoik bian gelditzen 'ta ni goitti. 'Ta heldu nitzen, Eperpixtaku hortan goitti heldu nitzen taka, taka, taka. 'Ta ikaragarrizko argitasun bat ate zun.

Izuarriya argiya, dana iyunik ez bazen bezela argittu zun. 'Ta piuf atzea! Atzea kalmatu zen. Ne artin, ez dait ze ordu izango zin goizaldia zen. Goizaldeko hiruak 'o, orduiyak 'o zerbaitte hola izango zin.

'ta um... zetu nitzen pixka 't, pixka 't izutu nitzen: "zer zen hoi? Hoi ez yun onezkua" 'Ta hala, geo hala, beimpin torri. 'Ta geo jon giñan beste eun batin goitti, Naparru aldea 'ro. 'Ta gen bizkarrin kargak hartuta heldu giñan.

'ta hor Olaundittu aldi hontan beldurra 'ta sartu giñan Aitxuleiko Larrerrei 'ro saten geniyon auzko eluts hua beitti. Intzentsoerreka.

'Ta Intzentsoerreka sartu giñan. 'Ta heldu giñan goitik beitti 'ta errekaxixtor bat han Intzentso ataitik pasten dena. 'Ta han gorri-gorri-gorriya gauz bat. 'Ta biño zer da? Brasa bezela, brasa, surtako brasa nola izaten da, beko suan 'ta...?

"'Ta zer da ordia hoi? Hoi zer da?"
'Ta geldittu, ni geldittu, ni nitzen aurrena 'ta geldittu nitzen 'ta bestik 'e. Jon 'ta denak beira. 'Ta hantxe. Ongi beitu ezko kia botzen zun.

Urin earrin zon, erdiya urin 'ta beste erdiya lehorrin zon. 'Ta urin zea hartan botzen zun kia. Pixar pixar bat botzen zun.
-Hor geo, zuk nik biño ongiyo dakizu biño, ipurtargiyak 'e itten zun argiya.
-Bai. Bai, ipurtargiya ttikiya izaten da biño hua, holko, hola gorri-gorriya, haragi puska 't bezela.

-Dezentia, puska dezentia. 'Ta nik hola makilakin ikutzen nun hola 'ta buelta maten zun. 'Ta hantxe 'ta beti han 'ta beti han. "'Ta hau ze demonio?" Polliki-polliki nik, ez ikuttu ber, biño ikuttu, tta-tta ikuttu.

Hola, 'ta hotz-hotza, hotz-hotza. Ez do berua beimpin 'ta denak parrez 'ta beira. Gaztiak eta. Hartu nun ttak eskuan hola, 'ta eskuan hola jarri nun 'ta pixkat beira eon 'e bai. Ez hartu ber biño...

-Biño gaztia 'ta!
-Bai, 'ta geo bueno, abitu in berko yeu 'ta utzi berriz han 'ta. hua han utzi nik biño sutan esku 'at. Piribipipit, Piribipipi, piribipipi. Sua.

Berde-berdia 'o urdiñ-urdiña sua. Piribipipi. 'Ta horra sua eskuan, putzoa seittun ra-ra-ra-ra-ra... 'Ta aittu 'ta, 'ta berriz 'e sutan.

Bai 'ta ongi al da hau? Berriz 'e bai 'ta denak bestik nei parrez. 'Ta nik benga hondarra harrapatu nun erreka xixtor hartan bexio hon 'ta erreka haundixio jon 'ta hondar hartan 'ta urin benga!

Han. Han. Bai ordu erdi bat 're! Izutu nitzen! "Etzik gauza onik in ber nei honek!". Esku guziya zetu nun, azal guziya harrotu 're bai. Berriz 'e benga 'ta benga 'ta benga! 'Ta beti pixkat gutxixio zea, azaltzen 'te zen.

Iruitzen zin. 'Ta halako batin hola jarri 'ta pixka 't gutxixio 'ta gutxixio. "Ai duk pixkat joten 'ta!" Geo pañulukin 'o arropakin 'o seka-seka in nun 'ta gutxixio, gutxiyo sekatu nunin.

Ur harren zeakin 'o gehiyo 'ro itten zun ba! 'Ta hala 'ta. Geo "Bueno bueno, abitu in berko yeu! Miñik etzik ematen 'ta abitu in berko yeu!" Abitu giñan 'ta handik taka-taka-taka pasa 'ta hemendik beitti ez dait noa jon giñan!

Jon giñan nombaittea, goitik beitti. Gen biaji hoi in genun. Biño aittu zen. Biño nik gouan goizin, goizin esnatu nitzan 'ta. Lo kuluxka bat in nun, gutxi in nun e! Torri nitzaneko goiza zen 'ta.

'Ta geo "Kusi ber dit nik hua! Ya han den 'o zer den 'o kusi ber dit, eunez!" Jon nitzan, Intzentsoerreka. Hantxe zon, len nik utzitako lekuan.

'Ta ne artin: "Ez dut gaur eskuakin 'kuttuko ez nik hoi!" Iatze bat hartu 'ta bi doblen gaztain morkotsa biltzeko itten zen len batin hola, hala in 'ta hartu nun. 'Ta neri hura 'ta geo abitu 'ta eroi, 'ta lurre 'ta berriz beste 'at gehiyo hartuta 'ro 'ta nolapaitte estutu nun beimpin.

'Ta geo eskuan karri 'ut. Biño ikuttu gabe! Zea harrekin honea 'ta, hor paetan gaiñin jertse zar bat, zar-zar bat. Noizpatte utzi 'zandua, zon paetan gaiñin. Hantxen gaiñin utzi nun.

'Ta han geldittu zen 'ta geo hala. Berein san niyon, zeai Inaxioi 're 'ta jon 'ta denak kusi genun. 'Ta hantxe zon. 'Ta gio torri Gontzales, Inazio Gontzaled, 'ta Kasko. Tomas difuntua. Difuntuak dia biyek 'e.

'Ta torri 'ta hairi hola esplikatu gue Inaxiok 'ta haik kusi ber zutela 'ta kusi haik 'e. 'Ta bueno! "Ze gauza rarua 'ta gorri-gorriya baziok hor". 'Ta bai "Kia 're botzen dik pixka 't" 'Ta bai. 'Ta hola zea... gen konbersaziyua.

'Ta hala geo bueno, bueno haik jon zin 'ta han geldittu zen 'ta eunero, goizero jotin beitzen niyon. Jon 'ta beitu. 'Ta zembat 'ta gehiyo euriya in 'ta busti jertse zar hura, ordun 'ta indar gehiyo hartzen zun harrek.

Bustiya hartan bai. Biño hantxe 'ta ikuttu 'ta jertsi hua oso-osua 'ta hua hantxe kozkor hura gaiñin. 'Ta geo zer da 'ta handik bi hiru eunea 'ro jon naz beitzea 'ta dena deseiña 'ta jertsia bea 're dena erria!

Erria, hauts iña! Hautsa, hautsa, hautsa nola gelditzen da hautsa kompleto? Biño ez zea hua zen lekun bakarrin e! Dena hua! Hua busti, humedade haundi xamarra 'ta numbatte bustiy hartan 'ta dena!

'Ta beldurra, geo bai beldurra gehiyo ez nun kusita 're kuttu halakoik! 'Ta ez ingo 're gaiñea! Han persona han dela iñ ezko ez zun gauz onik ingo harrek e! Ez zun gauz onik ingo harrek!

Harrek sua 'ta geo, geoztikan 'e halako argiyak hor Eperpixtaku hortan in ziun bezelako argiyak, inzkiun! 'Ta batin hantxe zean Aitxuleiko, Usatietabiño behixio Endarlatzaku baia (?)tik aurrexio jonta.

Endarlatza biño pixkat goittixio. In zun ikaragarriya! Pifff! Ddenak argittu zittun Aiako Harriyak 'ta bazter guziyak. 'Ta hoi, horrek 'e hoixen ingo zun. Huaxe iña zun horrek 'e 'ta holaxe.

'Ta geo san zuten batzuk, nik hola esplikatuta, bai hoi probak itteko botzen zutela rusuk 'o zerbaitte goitti 'ta goiyan zea itten zila, deseiñ itten zila, puskatu. Biño geo, geo itten zila hoik denak deseiñ itten zila hoik.

'Ta hala itten izango zila 'ta, bai bai hala itten izango zin. Biño norbaitte onduan 'o kutzen 'o han tokatu ezko harek kalte igual ingo ziyon personai e!

-Harrek hala jersi hura erre zunin!
-Erre? Hautsa iña dena hautsa! 'Ta hola, holako istoriyuk. Gue sorgiñak hoik. Nahiko sorgin txarrak hoik, bai!

Hemen, hemen Epeleko Iñaxio difuntua. Gue Inaxion edadekua zen gerran hil zen. Geo bestia Sailpuruko Gregorio, Inaxio Askostikun 'ta anaiya zaarragua.

Zea zen motill iar bat. Arratiel saten ziyoten, Arratiel zea izengoittiya. 'Ta hua ta hoik alkarrekin ibiltzen zinak zin, 'ta gue Inaxio difuntua 'ta alkarrekin 'ta. Saten zun gue Inaxiok hoik biyurrikiya asko itten zutela.

'Ta hoik pixkan bat perseitzen 'men zittun. Bai. 'Ta saten zun zea: gau batin Portuberrin taberna, taberna pixarra 'ta. Han, 'ta beandu xamar arte 'ro 'ta.

Hala, atea 'ta attonak: "Bueno motillak(?) lorik billu 'ta erretira hemendik" Eta hala altxatu 'ta martxa. Kampoa ate 'ta pixkat hizketan eon 'ta martxa.

'Ta gio arreba 're han izaten 'men zun Santanderkua
-Bai.
-Joxepa.
-Bai.
-Xeundo (?) honen arreba baizen hua.

'Ta hua beti han gelditzen. 'Ta Patziku ukerra saten geniyon, harrekin enteintzen genun, Aiendolako Patziku 'ta.

Hua 're han izaten 'men zen, hua mutil gazte-gaztia biño zea 'men zen balientia 'men zen gaztetan arront. 'Ta indartsua 'ta pizkorra gaiñea 'ta 'men zen 'ta.

Hua 're han izaten 'men zen. 'Ta itten ezkaten, zea hua han gelditzen zelako. Txaundoko astua han 'biltzen 'men zen kampun. Kamiyo... ui zea bire zar hoitan 'ta. 'Ta Txaundoko astua karri 'ta be umikin 'ta, hartu 'ta balkoira iyo.

Haik barrenin sukaldin zeudela. 'Ta geo astua jakiña, umia, astokumia goitti iyo 'ta ama bian 'ta (astoaren arrantza) 'ta holako (?) attona tortzen 'men zen barrendikan 'ta: "Kaben san diez! Gazte, ume alu hoik oan 'e in tzitek nei!"

- Seko
- 'Ta beitti bota ezko, akatu igual ingo 'ta. 'Ta barrendikan noski kuxka, kuxka, kuxka, kuxka, juez barrendik pasa 'ta eskailleak harrizko hoik beitti jetsi 'ta astuak biyek biali.

'Ta hola itten 'men zizkaten. 'Ta geo amona 're han barrenin. 'Ta hua eziñ emango ba, eziñ eama! Aleiya, guk haik atetzin, harrek 'e ate ber zula. 'Ta geo beste txanda batin, holaxe ate 'men zin 'ta berriz 'e han geldittu amona hoi, anai-arrebak eta han 'ta gio dembotan ez 'men zen atetzen gaiñea 'ta.

Hala 'ta, gurdiya 'men zon kampun. 'Ta gurdiya, estrata xar bat zen han goiyin kamiyoa. Oaiñ 'e... Oan zabala da, zabala. Biño estrata xar bat, gurdiya eaman 'men zuten bultzaka hara.

'Ta, bakizu ardatza 'ta geo txiñaletan sartua izaten zen. 'Ta erdiko katia 'ro askatu 'ta atea, txiñaletatik. 'Ta zea, ardatzan gaiñin han pampa, utzi. 'Ta geo amona hoi ate da 'ta birian erdi-erdiyan utziya 'ta pasoik ez.

-Han argiyak eta kristuk izango zin 'ta.
-Bai... 'Ta jon da arreba berriz. Leno despeittu 'ta abitua 'ta. Jon da 'ta atia jo yo anaiyai 'ta : "Oan 'e, oan 'e ume alu hoik zebaitte in ttek!" 'Ta torri 'ta gurdiy hura nolabaitte anai-arreba biyen artin nolabaitte baztertu 'men zuten.

'Ta geo pasa 'men zen ba arreba hoi, amona hoi, amona 'ro famili gabia bintzat, goitti Sananderrea (?). Geo handik aurrea perseitzen 'men zittuztela gaztioik. Zea Patziku Aiendolaku hura 'ta Sailpuuko Gregorio difuntu hura 'ta hoik perseitzen zittuztela sorgiñak.

Pranko perseitzen 'men zittuztela bai. 'Ta zerbaitte izaten zen hor, zerbaitte izaten zen.
-Nik ez dait.
-Hoi nik ez dait biño, hoi librotatik 'o. Zerbaitte libro izaten zila, zerbaitte libruk.

-Bai, bai. Saten zuten.
-'Ta hortikan. Zerbaitte bazela. Zerbaitte bazela. 'Ta oan geo ez dela.
-A, ez, ez. Oan ez aittu.
-Eskopetak hasi zin, azaltzen hasi zin 'ta akabo!

-Akabo, izutu zin.
-Akabo. Bai. Holaxeko kontuk.
-'Ta zer zen bakarra sorgiñak ez al zen? Dena emakumia, emakumia gaixtua 'o? Gizasmeik ez al zen?

-'Zango zen, 'zango zen.
-Gizasemia igual ibilliko zen emakumin jantziyan 'o...
-Bai, hoi, hoi.
-Ez dait, ez dait nik. Huaxe saten zuten. Biño akaso gizasmik ez zun izango zeik podereik hortako 'ro... Ez dait ba nik ze san, zerbaitte, zerbaitte...

-Bai hemen auzu hontan 'e izaten ber zuten ola... Zea batzuk saten zuten. Akaso den miño geixio san 'e itten da, 'ta akaso ingo zuten miño. Hola emakume 'atzuk, hola pixkat be ittan, hola zeak sorgin sonakuk.

'Ta hairi zerbaitte itten baziyon desairia 'ro zerbait zea itten bazun, geo buelta izaten 'men zuten. 'Ta haik be burua 'zautzen izango zittuzten ordun 'ta zeatu, zeatu itten...

Zean 'e, Pullin 'e, aitzurrika kusi 'men zun Lorentxok Bordaerriko Maria.
-Bai, 'ta geo hurrungo eunin, hurrengun jon 'ta hurrengo goizin jon 'ta deus zaten ez.
-Deus ez.

-Zotala 'ro zan ber 'men zun aitzurrin. Guardasola esku batin 'ta beste eskuakin tapa-tapa, tapa-tapa, tapa-tapa 'ta ai 'men zen 'ta. Bea lanin Karrikako harrobiyan ai 'ta geo han kintzena izaten 'men zuten ben, hamabostin behin 'o, noizpatte o...

'Ta hua kobratu 'ta han arrantxua pixkat itten 'men zuten 'ta guk kusi genun. 'Ta arratsin heldu 'men zen. Jan 'ta eanta ongi heldu 'men zen, ez 'men zon eana 're. Ber zen, ber zen trantxo 'men zen 'ta...

Heldu 'men zen 'ta horrea 'ta zerbaitten bultua 'ta zer dut ba nik hor, guardasola kusten 'men zun berotik. 'Ta zer dut nik hor 'ta? Goitti ate 'men zen 'ta, hala'ta, beira jarri 'ta emakumia 'ta.

Hau da, goitti-goitti 'torri 'men zen 'ta hau ze ai da hemen ordia? Ze, ze ai ber du horrek hor? 'Ta, eta ezautu 'men zula harrek saten zun: "Nik izautu 'it seuru!" saten zun.

"'Ta hi gehixko eana eongo 'itzan 'ta hoi... 'o bestela gosiak ahuleiya 'zango yun zerbaitte hik!"
"Bai, zea 'zango nin! Zea apai-merienda erra in genin 'ta nik ez nin deusen premiyik 'ta nik ez dakat..."
Izutu 're ez baizen itten, biyurri xamarra baizen bea 're.

"'Ta hantxe ai yun hua aitzur batekin, fuego."
'Ta goizin jonak kustea 'ta han ez duk ezerren arrastoikan. "'Ta horrek baik, erne horrekin e!" San zun.
"Atsu horrek baik, e!"

- Gue Anjel difuntua. Zuk ez zenun izautuko, ez?
- Ez.
- Zea zen Iñaxion hurrungua. Zaarrena Iñaxio zen, geo Blaxita arreba Lezokua, 'ta geo hua zen.

'Ta harrek, zea zen gaztetan bat bestia beti biño pixkat 't biyurrixio izaten dia...
-Bai.
-Atei xamarra. Bai. 'Ta hala Askostiko Iñaxio 'ta arron launak zin.

'Ta hemen 'biltzen zin. 'Ta geo bestia, zeakua, Penaitxikikua izautu al zenun zuk zea Kapotten Joxe Mai?

-Bueno, hua 're launa. 'Ta laumbat arratsldetan Sakuora joten zin, juntatzen zin mordoxka 't. Han ardua 're saltzen zuten hola zea bertako jendiri 'o 'ta...

Ardo pixka 't eanez, ordun geo neska mordoska 't baizin hor ordun Saikuon. 'Ta han (rondun) pasa taria pixka 't 'ta goizaldeiño. Itxea, bakoitxa be itxea.

'Ta Penaitxikiko Joxe Mai hua 'ta biyek 'torri 'men zin goitik beitti gue Anjel difuntua 'ta biyek honea. 'Ta ataiyin hor jarri 'ta: "Bueno, biar noa jon ber yeu?" 'Ta hola, lambata 'men zen, lambat arratsa.

'Ta hala 'men zeuden zean. "'Ta bai, biar ez dait noa jongo gan" 'ta hola, 'ta ben zeaa 'ta soiñu ikarriya betik goitti. "Ze, norbaitte 'o zer da soiñu hoi?"
" 'Ta perra soiñuk ai zak".

Pri-pra, pri-pra, pri-pra, pri-pra! 'Ta atia hemen, sotoko atia, entradakua biño. Barrendik itxiya biño bazun biatzakin hola maatilla irikitzeko xirritto bat, handik erekitzen zen.

'Ta hua erekitzeko, astiyik ez uzten bestik atzetik helduta. Beri hua ereki nai biño bestik heldu, itsatsiya! 'Ta abere mordoska 't pasa 'men zin pra-pra-pra! Betik, perra soiño errak bai noski. Betik goitti han jon 'men zin.

'Ta biyek (nai orduko) ereki 'men zun gue anaiyak atia 'ta biyek etorri goitti. 'Ta biyek oiyin, oi batin sartu biyek, eta bertan. 'Ta goizin ez 'men zuten loik in.

Goizin, jeiki, euna hasi zuneko jeiki 'ta biyek ate 'ta hortxe arrastuk kusten. 'Ta gue ama goiz muitzen zena zen, beti eunakin batin udaan 'ta neguan, beti.

'Ta ama arropak garbitzen. Ordun ataiyan arropa garbitzen zen, askan. 'Ta han arropa garbitzen hasi 'men zen 'ta: "Zer zute hor? Zerbaitte galdu al zute?" Gue amak eta:

"Bai, galdu erra"
"Zer zute ba?"
"Arratsin beyak arguyun hemen geunden 'ta ikaragarrizko perra soiñuk hemen torri 'izkigu 'ta pasa 'ia goitik betti abere mordoskan bat. 'Ta oan arrasto pizarrik ez da 'men"

Arrastoik bat ez. 'Ta deuse! Harriya, lurra denak ba 'men zeuden han.
-Normal.

-Biria 'ta. Len bezelatxe, normal-normal 'ta. Haimbeste abere pasata, arrasto erra in ber 'men zuten 'ta. Haik 'e sorgin zea...

'Ta geo hala 'ta, txerriya ibiltzen dena, txerritokiya aparte ordun lembatin hola izaten zen itxiari iatsiya biño paeta in 'ta txerritei koxkor bat. 'Ta barrena gabe, kampun txerritokiy hoi 'ta.

'Ta arratsin beti txerriya beti karraxika: 'Ta kuik eta kuik eta kuik. Eta: "Ze arraiyene du ba?" Ez zun sekula maldiziyoik 'saten Felix harrek. Zea zen Xantua 'ro.

"Ze arraiyene du harek, txerriy horrek?" Eta: "Ui jon berko 'zu Felix, jon berko 'zu" Andriak. 'Ta jon 'ta atia ereki du 'ta txerriya izutua han 'ta deus ez 'ta hemen ez do ba deus 'e 'ta beira ibilli 'ta atzea goitti.

Berriz 'e ohiyea sartu ber dunin berriz 'e karraxika 'ta karraxika. 'Ta (...) lo itten 'e uzten ez. 'Ta hala,ordun dembu hartan Learren izaten 'men zen zerbaitte komentu 'ro zea, frailik eta. Meza 're 'maten 'men zuten.

'Ta han izaki praili haik zerbaitte haitan ez zin denak akaso izango biño hola zerbaitte poderia zuna holako zeak...
- Bai, bai.
- Aklaratzeko.
- A...

- 'Ta prailia harrekin hitzeitteko 'ro hara jon 'men zen prailia 'ro zen lekuan. 'Ta hola 'ta hola zula 'ta ez zula lo itten uzten txerriyak, gabin nola eoten zen. Aleiya, ze izan 'te zitteken 'o hola. Sorgiñan fama 're izaten zela 'ta hola.

Bueno zerbaitte 'man 'men ziyon 'ta kandela bat 'man 'men ziyon: "'Ta zuk kandela hau han euki itxian 'ta hasitzen denin txerriya karraxika hoi seittun pixtu, seittun pixtu e! 'Ta hoi hartu 'ta itzali gabe jon 'ta ereki atia 'ta beitu barrena argiya."

'Ta hala ba aski xintxo in 'men zun derrepentin hasi 'men ziyon txerriya 'ta jeiki 'ta pixtu 'men zun kandela seittun ddi-dda 'ta geo beri hura hartu 'ta eskailletan beitti sotoa jetsi 'ta sotoko atetik ate 'ta txerritokiko atia polliki-polliki ereki 'men zun.

'Ta jarri 'men zen 'ta hantxe emakume 'at larrugorrik txerriyan gaiñin.
-Mekauen.
-Txerriyan gaiñin 'men zebillen 'ta txerriyak, jakiña, karraxika hantxe bueltaka, txerriya bueltaka.

'Ta geo izautu, izautu 're in 'men zun. 'Ta alde iñ in 'men zun beak zeak, Felixek ordun: "Nik ze ingo yot horrei ba?" 'Ta alde in in 'men zun 'ta akabo ixildu 'men zen txerriya 'ta alde iña izango 'men zun harrek 'e.

Akabo hango txerri karraxiyak jon 'men zin. Bai, kandela bedeinkatua 'ta auskalo kandela hura, praili harrek zerbaitte indarra 'mana izango zun. Hoik 'e, sorgiñak 'e indarra izaki biño bai harrek 'e. Bai, 'ta...

-'Ta geo gue Inaxiok 'saten zun hua Artikuzko kamiyun lanin ai 'ta arratsin, laumbata 'men zen, laumbat arratsa 'ta harrek. 'Ta itxea ez zela heldu, gosia 'ta gehiyi eana 're ez. Merienda pixkat iña Aizeaiñen 'o Arlepon 'o hor itten 'men zuten laumbatatan, merienda pixka't in 'ta...

-Jornal pixkat hartuta.
-Bai 'ta ttaka ttaka ttaka ttaka 'ta Biraitan barrena Pulliaiño 'ro launak izaten 'men zittun Alfontso zeakua Fatxiko Alfontso 'ta Epeleko Iñaxio difuntua 'ta hola mordoxka't.

'Ta hor pixkan pixkan launak galdu ben itxetan 'ta honaa 'ta heldu 'men zen maldan goitti 'ta hor heldu zela, azpiyan, zelai azpiy hontan aurreko aldian zerbaitte hola 'ta: "Zer dit nik hor ba?" 'Ta txerriyak.

Argi-argi 'men zon egualdiya 'ta txerriyak. 'Ta zerrama haundi bat belarriyak tente-tentekin. 'Ta umik, ume mordoskat. 'Zango 'men zin zortzi bat ume 'ro. 'Ta haik 'e iul-iualak ttentte-ttenttikin, belarriyak ttentikin denak.

'Ta denak ttarrak-ttarrak, ttarrak-ttarrak, ttarrak-ttarrak. 'Ta ama aurrin tak-taka-traka, mantso-mantso. 'Ta pentsatu 'men zun: "Ño, hoiri aurria nundik pasako yot nik? Nik aurrea pasako nikek, hoik biño aurogo jongo niyukek" 'Ta,'ta biño pasatzeik ez, pasoik ez.

Goixio 'torri 'ta goixio zin gurdibiria hola bueltan 'ta beste person biria 'ro hola 'ta: "Han pasako nak". Hara ailletu zenin umik batetikan 'ta bea bestetikan. Bitatikan. 'Ta: "Ez ziok hemendik pasatzeik". Honaxeiño 'torri, azpikalde hontaiño.

'Ta hor eskoiko ailleka birexionda ttiki bat 'ta geziyan azpiyan barrena, horrexeiño jon 'men zin tar-tar, tar-tar, tar-tar. 'Ta ondoko eunin jon 'ta 'kusten arrastuk, haimbeste animali pasik 'ta loiya 'ro lurra zen lekuan 'e bai 'ta arrastoik 'ta bat 'e ez. Bat 'e ez.

Biño hoi bazen zerbaitte e! Bazin, biño hoik sorgiñ hoik zin nik san ber banu bertako jendin tarteko sorgiñak. Bai.

- Harrika 'matia bai. 'Ta halaxe. Geo beiñ hara jon ber tzin Saura 're 'ta etxia 're zea 'ta, hala Ergoinen barrena biria beitti zea nausiyak eta (denak beri haik gehiyo) 'ta haita.

Han soldauak jon 'men zin amona, amona ona 'men zen arront 'ta: "'Torri al zazte gizajuk?" eta "Bai, itxia erre ber dugu 'ta atea". "Bai, bai itxia erreko 'zute biño zuek gizajuk hondatuk eongo zazte 'ta zerbaitte prepatuko zaittuztet nik eta"

Amonak zorriya, ahal zuna jartzen 'ta haik 'e jakiña premiya 'ta premiyakin haik 'e estimatu. Jan 'ta ean 'ta ongi 'man 'men ziyon zeak, amona horrek soldau hairi. 'Ta hua zeatu zun dembuan san 'men ziyon soldau batek bestiri:

"Ze in ber dugu hi?" 'ta "Ba, ez yeu erre berko (...) 'ta" 'ta "Amona ba al zu arropa zahar mordoskat 'o hola sua itteko?" 'ta "Bai, bai, bai,bai". Ahal zittunak laixter karri 'men zittun.

Ataira 'karri 'ta ataiyan jarri pillan 'ta su 'man 'men ziyoten 'ta ke gaitza ate 'men zuten goitti nausiyak 'kusteko beko bestik 'kusteko. Kia goitti 'ta: "Bueno baguaz 'ta attona, 'o amona horrek haik gixajuk ongi, ongi zuzte"

'Ta jesus 'ta estimatu 'men ziyon 'ta berko estimatu 'ta pozik gaiñea.
- Hara, erki ze in ziyon harrei!
- 'Ta halaxe. 'Ta zea 're saten zuten Palaziyo 're su 'manta erdiya, erdiya erreta geldittu zela.

- Bai, 'ta Bonue, Bonune 'matia Bonuei 're 'man 'o 'matia intentatu 'ro zerbaitte...
- Bonuek bai, bai, bai.
- Hoik biyek nausi beranak zin 'ta.
- (...)k.

'Ta holaxeko zeak. Gerrak, lehengo gerra hoitan 'e holaxe 'billiyak izango 'ia 'ta oaiñ 'e hor kusten dia gerrak eta hola.
- Bai, seuru.
- Holaxe bai, gauz onik ez da.