-'Ta karo zuek hemengo zea izautuko zunuten, kale aillekan ze giro zon 'ta ez zenuten zuek jakingo?
-Ez... Kalea nola jongo giñan? Propiyo jon ber genun eostea 'ta. 'Ta gaiñea izua, kalea joteko 're! Karo hua, Guardi Zibilan pareja ikusi ezkio gorde itten giñan 'ta.

-'Ta kamiyun kontrolak 'ta jartze al zittuzten?
-Ez... Guardi zibil pareja kusi ezkio , anda dios gordetzea numattea! Itxea torko 'te zin beldurra, 'ta itxea tortzen bazin ba al dakizu zemateko eskandalua armatzen zuten deus artoik 'o illarrik o baldin bazen zeaik gordeik?

Koltxoiyak eta denak, 'ta iatzik eta belarrak 'ta denak joe, dena harrotu 'ta paiseatzen zin haik zea! Haik'e gue moun, militarrak zin, san nahi nuke gobiernunak zin, biño haik'e ez zin asiak eongo. 'Ta igaul negoziatu harrapatuta. Fiaziz ze itten zuten!

-'Ta soldauk lo 'ta nun itten zuten?
-Hoi ba... Olaitzolako ganbaran 'ta zean, esto... Etxenausiko ganbaran 'ta zea esto... Kapeo dena, Kapeo dena kompleto goi 'ta be. Matxina 're bai.

Pauko errota 're bai, kompleto. Iruña 're bai. Hoik denak kompleto. Biño hok bi ganbarak, 'ta besten bat igual 'zango zen hemen e, beste itxen bat enaz akortzen.

-'Ta soldado 'o trabajadorin tartin oiartzuarrik bai 'te zen? Izaunik izate'al zen?
-Ez, ez... euskaldunak bai, miño enaz akortzen.
-Biño denak euskaldunak'e ez, kampokuk o izango zin?

-Ba... Azpeiti aldeko 'ta... auskalo nonguk 'zango zin. 'O Bitoi aldekuk 'o... Miño ordun soldado torrita 're ez daizu pasatzen zea hiru urte, ez hiru urte ez sei urte 'ta. 'Ta oaiñ azkeneku hoik betzi hillate itteko beldurrez.

Hoi kambiyua e! Dedio!
-Oan batez!
-Oan batez!

-Haik itten zuten... bai trabajadorik, bai akortzen naz. Gu mutikozkorrak hemen jostatzen trenbiri hortan barrena 'ta. Lau 'ro bost trabajadore, haik zapelak 'e difentik zittuzten, hola frailik bezela redonduk.

'Ta... hemen, hor denin artua itten zen, 'ta artua ongi billua izaten zen, miño haik paeta zoyak bezela pasatzen. Halako intxaurretako koxka harta jon 'ta hiru lau mutikozkor ta fiit! Txistuka 'ta: "Ee!" Ejua. Jesus, martxa erra bai haik. Geo hain biltruta giñen gu.

-'Ta haik ze itten zin izutu, ez ziyoten utziko?
-Joe... ainttaiyak 'o zeatu ezkeo, jolin kalabozoa seuski. 'Ta kalabozua hor zuten, zea... Pauko errotaku hortan.
-Al zuten?
-Bai.

-Geo pixkat ikasi nunin, handik zeara Lesaka 'ta. Geo Lesakan jende asko baldin bazen 'ta zaku pilla ikarriyak eta... Handik beste laun batekin 'o, eakutsi ziten 'ta Aranatza. Segun itturriko harta, 'ta geo.

Hala, hala bukatu zen asuntua. 'Ta geo 'zandu zen estraperlua, bi kiloko ogiyak 'zaten zin. Barra haundiyak. Hua 're estraperlun. Hua Lesakatik, Goizutatik ta kartzen...

-Ogiya iña ya?
-Iña, iña! Jateko mokua. Hola barra haundiyak, bi kilokuk. 'Ta hola...
-'Ta haik e... Dirua eaman berko zen haik kartzeko 'o zerbatten truke itten zen?
-Bai... Ez, ez dirua.

-Ba... Baganakiun ze baliyo zun. Dirua juxtu-juxtukin. Bai... hua galdu ezkeo ez zenun ogiyik karko!
-'Ta gelditzen zintuztenak zea... zer zin guardizibilak 'o soldauk?
-Guardiazibilak bai.

-Guardizibilla?
-Urrutira hola baldin bazen euzkiya brillua itten zuten, kazkuk zea zittuten... 'Ta mekauen han ttuk! 'Ta joe haik urtiak...
-Pilla bat ibilko zin, baztertan?

-Bu... Dena hola, dena hola.
-'Ta soldauk ze itten zuten bakarra... kamiyun lana ta hoi? Haik ez zuten kontrolatu 'ta itten?
-Ez, haik ezta kasoik 'e!
-Haik lana bakarra...

-Zu joten ziñan zea... Goizuta joten ziñan zu astuakin?
-Goizuta, zea Lesaka're!
-Lesaka're bai?

-Zortzi urtekin, bestek astuan gañin jarrita.
-'Ta harrapatu izandu zattuzte zui?
-Bein bai, 'ta hai marruak. 'Ta kastillanoz tutik jakiñ ez 'ta. Haik saten zutena enteintzen ez 'ta.

Marru 'ta beti astuan zakuri kolpia 'ta mekauen la ospa! Hantxe zean, ya ailletun. Aitxuleiko tunela gaintik pasa 'ta oandik han do biria, nola Bizenten taberna?
-Bai.

-Hara ya ailletun, kaxku hortan. 'Ta zin lau bost haitz haundiyak, haitz haundi adarrak moztutako haundiy holakuk. Laiñua zen, intza 'ro hola zen. 'Ta banijun ta: /"Alto! Tarara!"/ 'Ta astua re da! Geldittu. 'Ta 'ya noa nijun, ta nik auskalo ze sango niyon euskaaz 'ta.

Bueno kendu ingo zitela... 'Ta marru 'ta marru, 'ta marru 'ta marru, 'ta marru 'ta marru. 'Ta utzi! Utzi in ziten!
-Bai, e?
-Bai.

-'Ta zer zenun ya buelta iña?
-Ez hara nijula.
-Artuakin?

-Bai, ta ni honanzko ailleka beldur. San niyon hango andriai zea nola in ziten. 'Ta: "Tor beran han al zin?". Bai 'ta, 'ta beste bireik ez tortzeko! "Uañ igual dia jonak haik eta zea..." Nik bueltakun han barrena berrize, aski erne bai! 'Ta orduko aleiñak.

-Eta atrebittu hala're joten e? Bueno klaro, buelta manta 're... karo.
-Pf! Ze in ber tzunun? Haraiño jun, 'ta gabe eziñ torri.
-'Ta geo errita bestela...

-Hoi ba! Nik ordun, ze mango ziten ba nei (...) Geo kilon bat irin o... Buelta hoi dena inta, maten bazin e! Biño ona... Kilo erdi bat irin garai hartan, jode!

-Karo, razionamentua 'ta baldin bazen...
-Bai, 'ta hola.

- Gosia izango ez zen, ba? Gehinez 'e... Esku hontan kaitzeko mooko ogiya, loiyin holoko bat, esnia mindu itten zun 'ta, pensa 'zu ze izango zen hoa! 'Ta halako 'at 'ta geo...
- Eun guziko?

- Bai, bai. Hoixe! 'Ta geo hillaetin behiñ izaten zen razionamentua 'ta person bakotxeko dakat buruan izango zela kilo bat. Kilo bat azukre, kilo bat arroz, kilo bat garbantzo 'ta oliyua... Ez dakit oliyua zembat izango zen, zertik ezen, litro oliyuk garai hartako hogei duro baliyo zun 'ta!

Pf! 'Ta gizonak ez zun hillaetin iraaziko hogei duro, nola iraaziko zun, haixe, ba, huaxe, biño bueno bueno itten bazun 'de. 'Ta mixei hoi denak pasa genittun 'ta hementxe gaude oaiñ.
- Noa joten ziñazten razionamentun billa? Auzota tortzen zin, 'o kalea jon ber izaten zenuten?

- Kalea.
- Kalea.
- Bai.

- Kalin nun izaten zen?
- Alondiyan.
- Alondiya non zen?

- Zean, esto... Oaiñ 'e bau ba zeak, kontsejupik ate bat haunzko txoku hartan?
- A bai!.
- Han sartu 'ta han zen alondiya.

- Kastro ayekatik?
- Ez, haunzko muturrin. Pelota sartzen 'utelako zea hartan, oaiñ 'de atia han eongo da.
- A bai, bai!

- Hantxe, handik sartu 'ta... Han maten ziuten.
- 'Ta haieken billa norbattek jon berko zun?
- Oi! Otarria...

- Kartillak eta zin, ez?
- Bai, kartillak 'ta geo otarria hartu hola besapin 'ta martxa!. jo!
- 'Ta baserrikuk okiyo izango zuten...

- Bai, baserrikuk hokiyo zin, biño, baserrikuk ben kontuk bazittuzten. Zertik ezik, garai hartan itxia beana zutenak 'e gutxi zin 'ta errenta 're in ber zuten eta geo nik ez dakit ba, itten bazittuzten kompaziyo batea ehun kilo arto, pues... Handik erdiya biño gehiyo entregatu in ber zuten.

- 'Ta zeiñei entregatu ber izaten ziyoten, jabiri len bezela? 'o, 'o gerra zenin beste nombattea?
- Zeara eaman, esto... Fandeira. Hemendik hartu 'ta Fandeira eaman, e! Eta beák nahi zutenin patu. Patu bai, biño dembo askun burura patu! Eta ez gaiña...

Kompaziyo batea pezta bat baliyo baldin bazun, ez zuten pezta patuko, errial bat 'o... Beái iruitzen ziyon bat.
- 'Ta hoi ze izandu zen, gerra...

- Ondorin.
- Ondorin. Razionamentua zon bittartin?

- Hoixe. Hor izandu zin errotak itxiyak, 'ta hara eaman berrak, itxian harrapatzen bazizuten kriston munta ta kendu!...

-Len aittu za soldadun kontukin 'ta 'ta, zea... soldadun tartin ibilliko ziñazten mutil kozkorretan, ez?
-A bai, bai, bai.
-Arrantxo 'ro ze itten 'men zuten hemen olaizolakuontan 'o?

-Olaitzolan zen arrantxilla 'ta, soldáuk fomatzen zin kamiyun, ez zen gaur aiña katxarro pasatzen 'ta denak yiah! Hasten zin ta gu igual dozena erdi bat mutikozkor 'o. Nik ez dakit nondik sortuk izaten genittun gorruk hola morlakin.

-Béak bezelakuk?
-Béak bezelakuk bai. Bo, bakarren batek manak 'o. 'Ta jartzen giñen soldaun atzin. 'Ta jakiña soldauk altoguk, gu umik arront.

Ta, bai, gue zubi pari hortan, hoi izaten zen zea. Hortik basura botzen den hortaiño, hortxe arrantxilla, oan terraza den, olaizolako terrazan zen. Biño itten zittuzten perolak, ikaragarriyak 'ta itten zittuzten kamiyun erdira karri. 'Ta zaten zen zopa.

-Iñ han, iñ han itten zuten, 'ta geo?
-Aurrea karri. Haundiyak e perolak! Hara kartzen zittuzten, 'ta hiru filan jartzen zin soldauk. Bat zopantzat, bestia potajintzat, 'ta bestia jakiyantzat. 'Ta gu hiru fila haitako baten atzin, tak.

'Ta sargento semana ibiltzen zen hara ta honea. Izautzen genittun pos gaixtuak zin 'o onak zin. 'Ta hara ta honea 'ta. Gaixtua baldin bazen beti soldauk aurrexio pasata igual 'ta, gordeka beti, rak!

`Ta: /"¡Chavales a jugar!"/ . 'Ta mekasuen, ya ailletuk perolea. Haik bezela gen platerakin e, aluminiozkuk. 'Ta mekasuen hau pena! 'Ta haik beste ailleka beira zola soldau, soldauk izaki ba euskaldunak arrantxeruk 'ta: "Torri mutikuk!" 'Ta tra 'ta tra! 'Ta martxa.

-Geo hoitakon batea jon berko zenuten jatea? Ez? Bestik ez ikusteko 'ro.
-Hoixe. 'Ta sargento, ona baldin bazen berriz, semana. Harrek aleya ez kusiyana itten ziun. Osea, ezta kasoik 'e.

Pasa 'ta, ezta kasoik 'e. Izautzen nittun zein zin onak ta zein zin gaixtuak. Gu desitzen beti ona izateko. `Ta...joe... ze urtiak! Joe...!
-Gosia ikarriya!

-'Ta zea... zu bertan lanin 'ta aittua ez za?
-Ez.
-Biñon jon izan, mutikozkorretan eaman izan zattuzte minazulota 'ro, ez?
-Bai, bai zolutan 'billi naz.

-Miño launtzea 'ro ze jon ziñan, ura...?
-Bai... mutikozkorrak han 'biltzen giñan beti 'ta, atzetik seika jon 'ta geo benga haikin batin.
-Ta ura, asteburun ura...
-Eunero ate ura!

-Bonbakin. 'Ta iande, ordun lanbatin lana itten zen. 'Ta iandin... guardiya 'zaten zuten, mineruk. Txandaka e! Bi, bi gizaseme 'ta ura atetzen aitzen zin orduata alde arte. Zea ura... 'ta oan eongoia mina haik, eongoia... urez betiak 'ta erortzak... Jesus!

-Ur pilla han! 'Ta gau guziya geo, zea...Zolota sartu posible izateko... lanea sartzeko?
-Pff! Bai ba! Geo lanea sartzeko. Hua txuku, txuku, seko eoteko. Bestela nola atea ber zuten mateiala?
-Karo

-'Ta barrenin 'e bai... buf! Trena, trenabire pilla errak 'ta, zeak... esto... penikularra planuk goitik beitti zeatzeko 'ta, zea montekargas 'ta buf! Denak han bertan geldittuk dia haik!

-Muimento erra izango zen
-Hoixe izango zela!
-Soiñua 're izango zen!
-Bai... beti soiñua.

-'Ta zea e... Barrena sartzen zin... Hor geo kategoriyak izango zin. Barrena sartzen zinak, 'ta geo kanpun gelditzen zinak, 'ta enkargaduk eta...

-Bai... barrena joten zinak zin pues mineruk 'ta eskombreruk. Mineruk, pues itten zuten barrenuo sartu, tiruk bota... 'Ta geo eskombreruk zin berriz, hoa atetzen zutenak. Bagoiyak kargatu 'ta kampoa.

-'Ta kampokuk ta bertakuk igual aitzen zin lanin?
-Bai, bai.
-Denak zea berin?

-'Ta ona baldin bazen txikittu, 'ta mateila. 'Ta txarra baldin bazen eskombrera. 'Ta benga... euna jon ta urtia torri.
-Urte pilla hartan, ate 'ta ate! 'Ta peligrosua izango zen bertan lanin aitzia? Azidente asko izanten 'te zin?

-Ni akortzen nazelik dia hillak hiru.
-Hiru... bertakuk?
-Bertakuk

-Oiartzunguk? 'Ta geo miñez 'de bai ez? Pulmoitatik 'ta ez al zin izaten?
-Bai, pulmoitatik 'ta 're bai hillak, asko 'zangoia hillak. Oan gehinak hillak izango dia , bakarren bat akaso, biño mmm... hillak igual denak e!

-Denak ikuttuk gleditzen?
-Denak 'kuttuk gelditzen zin. Horrengatik, horrengatik ez dute jon nahi iñorre, 'ta horregatik hasi zin zea mutil gaztiak sartzen, soldauxkatik libratu itten zin 'ta.

-A... 'Ta gaiñekun ongi patua 'te zon?
-Ordun ez. Garai haitan ez zen, garai haitan... Euneko lau pezta 'ro ez dakit zer izaten zen jornala 'ta gutxi. Geo familiya zunak, umik zittunak puntuk eta subsiliyuk eta... Hoikin, pixkamat arreglatuko zin.

-Geo alargunai 'ta gelditzen 'te zizkaten pensiyuk 'ta?
-Baita're, hairi 're bai. 'Ta hola.
-'Ta zu beti gotu al za minak martxan?

- Beti!
-Beti?
-Beti martxan...

-'Ta zein zen re... asturiana?
-Real Compañia y Asturiana, bai.

-Ez al zen kambitu zu ziñan geoztik? Beti beak 'zandu zin?
- Beti beak.
-Itxi 're hoik in zuten, ez?
-Baita're.

-Bai... trena... akortzen nazela trena, 'ta trenan asko ibilliya naz ni. Neone 're mutikozkorretan.
-Biño jendia, berez ezin zun jendik ibilli, ez?
-Ez! Dena, bertako jendia! Langillia, langillia.

-Biño... langillia ibiltzen zen o merkantziatako bakarra zen?
-Jendia 're eamaten zun! Jendia eamateko zun kotxe propiyua. 'Ta geo bagoiyak, mateiala eamateko.
-'Ta belozidade haundiya ibiltzen al zun?

-Bai, beitti bai, hola egualdi txarra zenin ezin frenatuik 'ta xixto errak 'ta ke errak 'ta 'zaten zittuzten.
-'Ta paradak 'ta ez zittun izango? Jendintzat bai?
- Bai... Jendintzat bai.
-Bai, e?

-Bat Izpurun, bestia hemen Sorgiñerrekan, 'ta bestia . 'Ta estaziyua zun zean, Altzibarren. Altzibarren... mekauen... nola dia komonak iñak oan biregorriyan?
-Bai.

-Hua biño pixkat honexio, kruzi harren ondun.
-Hor ze itten zun Karrikakukin bat 'o?
-Ez, Karrikakua pasatzen zen azpikallekatik. Oan Altzibarren bada ba zui ttiki bat?

-Bai.
-Handik pasatzen zen, biyek onduan joten zin e! Geo Ibarreko hortan bakizu nola din bi tunel?
-Bai. A bat, bat...

-Bat azpikaldekua diputaziyuna 'ta goikua, honena, konpaiñiana! 'Ta geo itten zuten Talaiku hartan... trena, hemengua gaintik ta hua azpitik. 'Ta joten zen zeara, esto... Larzabalgo futbol kanpun barrena oan nola ai dia rotonda itten zean... esto Gabierrotan?
-Bai.

-Haraxe!
-Haraiño?
-Haraiño joten zen, 'Ta han kamionak, kamionak 'o kargatuko zittuzten 'ta handikan eamango zittuzten. Hoi diputaziyuk e!

-Hoi Karrikatik zen...zeatik heldu zenak?
-Bai, 'ta honek berriz, honek eamaten zun Pasaiño.
-Pasaiño?

-Pasaiyan oan nola ai dia tunelak itten? Haraxe!
-Bai... Hantxe?
-'Ta geo karretera 'ta trenabiria pasatzen zittun, 'ta zuiya zen burni, zuiya burnizkua. 'Ta hain gaintik, rak! Barkoa bagoiyak.

-'Ta ze karga, ze mateial jeixten zen hemendik?
-Metala, plomua, kobria... 'Ta hola.
-'Ta langille pilla bat izango zen?

-Ez zen asko askoik ez.
-Ez, e?
-Ez, ez! Geo torri zen bai pilla. Geo kamionakin 'ta hasi zinin 'ta bai, biñon. Geo eskabadorakin 'ta hasi zinin. Biño gaiñekun ez, gañekun ez!

-'Ta kamioiyakin ta noiz hasi zin, beko Otsamanteiko pixta hoik 'ta noiz in zittuzten?
-Hemen, hemengo trenabiria kendu zutenin.
-A, trenbiria kenduta.

-'Ta hoi, trenabiri hau kenduik izango da pues... gue Josenazio 'ta mutikoxkorrak zila. Ez dait ba nik, trenabiri hoi kenduik izango da hogeita... ez dait ba, hemezortzin bat urte 'ro... holako, holakon bat, holako tarten bat.

-'Ta hola.
-'Ta Arditturrin e... langille gehinak zer zin e... bertakuk o kanpokuk 'e bai?
-Kanpokuk geo torri zin.

-Geo torri zin.
-Kanpokuk torko zin ez dakit ba nik el año... ez dakit ba nik el año zinkuentaizinko 'ro sesenta 'ro hola. Bai... biño gañekun bertakuk. Ale 'atzuk, jendia hasi zin handikan honea, estremaduratik 'ta honea 'ta tortzen. Bai ale'atzuk bazin bai. Biño korriente geo hasi zen.

-'Ta kanpukuk, nunguk?
-Santander 'ta... hor Asturias aldi hortatik 'ta... dena hortik.
-'Ta nausiyak beak nunguk zin?

-Nausiyak hemen bizitzen zinak, kastillanuk zin biñon hemenguk. Ez dakit nunguk izango zin, numbatte hemenguk izango zin, aldekuk.
-Donostialdekuk 'o?

-Bai... Don Ramon 'o zuten burua 'ta Don Ramon hoi Irungua 'men zen 'ta... Hemen zinak berriz Fernandez 'ta... Benjamin 'ta... Bai, hiru 'ro lau laun, nausi beak zin. 'Ta geo nola bakizuten, nola Kaputxinos, Pasaiko Kaputxinos... bai... zea... Kaputxinos hoi zean zen... esto... Kampsako, Errenteiko Kampsan auzko aldeko zea hartan.

Han zun zea... fundiziyua zun, kompaiñi berana. 'Ta hor 'biltzen zin hemendik hara jon, 'ta handik honea torri 'ta. Hola ibiltzen zin. 'Ta geo metala 'ro hola Madrilea biali ber zutenin barkua tortzen zen 'o Inglaterratik 'o Italitik 'o...

'Ta geo hemengo jendia joten zen, hemendik zea eamaten zuten mateiala. Eunin lau biaje itten zittun trenak. 'Ta betetzen zutenin deposittua, zea tokiya itten zuten, barkua tortzen zen 'ta itten zuten kargatu. 'Ta hemengo jendia joten zen kargatzea.

-Trenin 'o jongo zin?
-Trenin jon 'ta trenin torri.
-Zu trena, noiztik gotzen za , beti gotzen al za trenaz zu?

-'Ta batzuk ibilli ziñazten baserritik baserrira, berriz, berriz itxea bueltatu. 'Ta itxea bueltatuta bizimodu, karo, bizimodu normala ezingo zenuten in gerran, ez?
-Mixeiya galanta 'ta... ahal zen bezela bizi.

-Karo, lanin ai zinak 'ta ez zuten seittu 'ta ingo, 'o bai? Posible zuten lana in?
-Bai, bai. Arditturrin, Arditturrin. Bueno gu ordun, jakiña Errentiya ta hoi egenekigun nun zen 'e Errentiya guk garai hartan ...

Bazela bai nunbatte! 'Ta Arditturrin zinak... Arditturrin zinak lanin seitzen zuten gerran... eun hoitan ez akaso, biño gaiñeko zeatan bai.
-Seitzen zuten.

-Bai, geo gañea Arditturrin aitzen zenak ordun 'zaten zun... guk ordun pezinamentua 'zaten gunun, ogiya gutxiyo. 'Ta haik berriz 'zaten zuten razionamentu hobio. Zertikan ze, Arditturri zeana baizen, estaduna.

-A, bitu!
-'Ta bakizu harrek zakan indarra!