Bileretako kontuak: instrumentuak, dantza ...

Transkribapena

-'Ta haik nola ikasten zuten?
-Haik... Haik 'e ai zila, ai zila, ai zila ateko zuten nolapaitte pieza 'ta segi. Kapottekin 'e bai, Kapotte (...)kin jo 'ut.
-Eakutsi ez zun iñorrek itten hemen Oiartzunen 'o?
-Zer?
-Soiñua...
-Ez! Ez, ordun ez.
-'Ta soiñua 'ta panderutik aparte ze geiyo jotzen zin? Zeak 'ta 're bai ez?
-Kastaiñuelak?
-Kastaiñuelak... Jotzen zin baita 're? 'Ta geo txistu maillan 'ta, dultzaiñak 'ta holakuk jotzen zin?
-Txistu maillan zea hoik, Xantu 'ta hoik... (...)eko oango zea hoik atta, osaba 'ta... 'Ta gaiñekun zea hoi esto gaiterua 'ro delaku hoik, Agirretxe 'ta hoik.
-Dultzaiñak?
-Dultzaiñak. 'Ta geo hemen billera itten zen pues, Irunen 'e itten zen, Extebenin, Xoruanin 'e bai Anakan, Bentasen 'e bai, Oiyalumen 'e bai, hoa toki askotan itten zen.
-'Ta dantza? Ze dantza klase itten zen?
-Sueltua 'ta lotua. Hemen ez zen libre lotua ittia. Oiartzunen.
-'Ta zeiñek kontrolatzen zun hua? Apaizak 'o hola 'o?
-Jakiña ba. Ze hoixe...
-'Ta, 'ta...
-Biño hemen Tolaen 'ta billeran utzitzen zuten e! Xanisteantan ez.
-A...!
-Han ez zen libre?
-Hemen bai?
-Hemen bai.
-Hemen bijilatzeko ez zelako iñor iual!
-Nik ez dait nola izango zen!
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-003
Pasartea 0:07:15 - 0:08:40 (1' 25'')
Laburpena Soinu-jotzaileek inor gabe ikasten zuten. Zein instrumentu gehiago jotzen ziren: txistua, gaita... Bilerak non izaten ziren. Dantza lotua toki batzuetan galarazita zegoen.

Artzain pandero-jotzailea

Transkribapena

-Panderua jotzen... zu panderua jotzen ibilliya za...
-Bai.
-Ta, non... Non ikasi 'ta in zenun?
-Ardi kontun naillela. Ardi kontun naillela. Ardiyak kontzen 'ta panderua jo.
-'Ta zeiñek man zizun?
-Panderua? Panderua... Lembizi sortu nun, hamalau pezta kosta zin eta txerriyan txermoniyak partitzen ibilta mantako propinakin.
-'Ta eosi non?
-Zean... Beko drogeiyan.
-Eta... 'Ta ikasi bakarrik?
-Ikasi bakarrik.
-'Ta ai ze ardiyai?
-Lembizi ardi kontun naillela.
-'Ta normala al zen arditan eukiki 'ta zea...
-Numbatte dembua pasa ber zenun 'ta zerbaittekin angurrittu ber!
-'Ta ardiyak, ze ze...
-Ardiyak belasun.
-Zenenak zaintzen zenittun?
-Morroi neon tokikuk!
-A...!
-Ailuxetakuk
-Ordun orrontin gazteik eosi zenun panderua.
-Bai... Nik panderua eosiko nun, ez dait ba nik zembat urte izango nittun... Bai, morroi neola beimpin... Hamalau bat urte 'ro zerbaitte hola.
-Ze in zeniyon norbaittei kusi 'ro?
-Haizeaingo Gregoriok zun. Haizeaingo Gregorio nola Arizpe 'o? Hango nausiyak. Hua ni biño gaztio da. 'Ta Haizeaiñen nola bizi zin soiñilaiyak bertan Anttonio 'ta Pako, harrek panderua jotzen zun.
'Ta nik ez dakit non kusi nun panderua 'ta gustatu in tzin 'ta harrek salduko zila! 'Ta sei duron. Joe sei duro... Asko bai zen.
'Ta dios! Penakin beti, 'ta penakin... Sei duron faltan, 'ta izaki ez 'ta. Geo txermoniyaki billu nittun hamalau pezta, bai hamalau pezta...
'O hamabost in nittun? Zerbaitte hola beimpin... Txermoniyak eaman 'ta propina. 'Ta eliza jaiyero honea, handik Ailuxetatik e! Oiñez... 'Ta jakiña meza, 'o meza entzunta 'ro kuzkuzin naillela panderua han kusi! Beko drogeiyan. 'Ta eosi! Hartu 'ta martxa neri harrekin.
-Ze hamalau peztakin 'o?
-Hamalau peztakin bai!
-Ordun ongi garesti nahi zizun saldu!
-Harrek bai!
-Bai sei durokin...
-Harrek doblik! Doblik eta geiyo!
'Ta gustatu itten panderua! 'Ta usatua 'ta hala eniyon hartu 'zandu ta... 'Ta geo pues... Tolaren jotzen nun Borriyakin. Geo San Juan itturrira 're joten giñan, kuadrillan... 'Ta geo zean 'e bai Pako Aizekukin 'e jo izan dut zean... San Isidrotan kalin. 'Ta ba... toki askotan.
Aizeko Anttoniokin 're bai 'ta. Pako, o Anttonio bordakukin 'e bai 'ta... Martiñekin 'ta... Soiñulaiya denakin. Bordaberrikin 'ta... Axeigorriyakin 'ta...
-'Ta soiñulaiyak zer zin soiñu ttikiyakin?
-Soiñu ttikiyakin bai.
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-003
Pasartea 0:04:15 - 0:07:15 (3' 00'')
Laburpena Bera pandero-jotzailea da. Afizioa noiztik zuen. Jotzen nola hasi zen. Lehendabiziko panderoa nola sortu zuen. Norekin jotzen zuen.

Bilerak

Transkribapena

-Ergoinen, Txikierdin, Altzibarren... 'Ta Pikoketan, Ameztitan...
Hemen, gaiñekun ez dait nik, gaiñekun Aizeaiñen 'e izaten men zin. Ni ez naz beiñe tokatu Aizeaiñen.
-'Ta hola... Baserri, bai Aizeaiñen, Pikoketan, Ameztitan, gaiñekun...
-'Ta Ergoinen? Zuek ergoinen izautuko zenuten...
-Tolaren!
-Tolaren? 'Ta nola, ze itten zuten tabladua jarri 'o?
-Ze tabladua? Maiyan gaiñin soiñua jo. Maiyan gaiñin xeita jarri silla txar batekin 'ta han jo. Hantxe denak aurri hortan dantzan. 'Ta egualdi ona baldin bazen kampun.
-'Ta zea... Iandero 'ro?
-Iandero, iandero! Fiestatan ez, fiestak zinin utzitzen ziguten fiestai negoziatzen. Biño gaiñekun beti. Hemen 'ta Txikierdin. Geo hemengua utzi zen 'ta geo jon zin Altziarrea.
Geo Altziarkua zeatu zen, bukatu zen 'ta geo azkenekua Txikierdin seuski izango zen. 'Ta Pikoketan 'ta hoi dena batetxo, geo bajatu zin.
-'Ta kalin ez al zen izaten?
-Geo jarri zuten kalin zea, gaztintzat zerbaitte musika 'ro 'ta... Oan potto, batez!
-'Ta bertako jendia bakarrik ibilko zen, auzotako jendia? 'O kampoko jendia tortzen zen?
-Errenti aillekatik 'ta tortzen zen jendia... 'Ta Lezotik, 'ta Irundik 'ta bai... Jendia kampotik asko tortzen zen.
-'Ta soiñua jotzen 'ta zein izaten zin?
-Hemen Borya. Eta... Altziarren tortzen zen soilaiya 'ta gazpana. 'Ta Txikierdin 'e bi anaiyak, batek soiñua 'ta bestik gazpana.
-Gazpana zerrei saten yozu?
-Zea hoi bum!
-A! Jazbanda.
-'Ta gaiñekun...
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-003
Pasartea 0:02:22 - 0:04:15 (1' 53'')
Laburpena Bilerak -dantzaldiak- non izaten ziren. Ergoienen, Tolaren izaten zen. Jendea nondik etortzen zen. Musikariak: soinu-jotzaileak, "gazpanak"...

Kirola eta jaia

Transkribapena

-Zea atta len aztu in nau zean, kirolangatik ai giñan 'ta palankataiyak 'ta leno izaten zin? Bueno hemen bazin leno palankataiyak...
-Bai, biño nik ez ttut beiñe ikusi.
-Ez ttuzu kusi?
-Ez. Haik ni mutikozkorra nitzan garaiyin izango zin biño... Saten 'te beko plazan 'ta itten zila, biño ni, ni ez naz akortzen.
-'Ta zea e... bolatokiyak izautu zenittun zuk? 'O hemen izandu zen oittura bolatokiyana?
-Ez.
-Ez?
-Hemen oiartzunen nik dakitela ez.
-Eta zeak, haimbeste iri 'ta iri-demak 'ta izate' al zin? 'O laneko bakarra ibiltzen zin iriyak?
-Hemen iri-demak ez zin izaten. Ez baizon prepatua ordun plaza. Ez zin ordun... Xanistantan beti bezela. Ordun... Gaiñekun...
-Xanisteanak nolakuk izaten zin?
-Xanisteantan 'de bai, 'ta Altziarren 'e 'zaten zin fiestatan 'ta biño gaiñekun...
-Xanisteantan ze... Xanistean oan bezela abuztun itten zin 'o gotzen za zu?
-Beti agostun!
-Diziembren zerbaitt itten zela 'ro?
-Ni ez naz beiñe, ez naz akortzen. Ni akortzen nazela beti Xanisteanak, Xanisteantan. Agostun.
-'Ta zembat eun 'ta izaten zin 'ta gotze' al za?
-Lau eun.
-'Ta ze izaten zen?
-Ui! Oango tipun 'zaten zen, hua Xanistean eunin meza'ro zea hoi 'ta geo zea baserritarran eun hoi. 'Ta geo tarti hortan 'zaten zen, 'o lembiziko, azkeneko eunin 'o erdikun 'o karrera.
-Karrera zerrena?
-Ziklixtak.
-Ziklixtak?
-Bai... 'Ta gaiñekun ni ez naz akortzen besteik izanduik 'o.
-'Ta parranda 'ta nola izaten zen?
-E?
-Parranda 'ta izate' al zen gabin 'o?
-Parranda bai gabin, biño hamabiyak arte.
-Zer zen geo toke de keda 'o?
-Toke de keda ez, tabernak itxi itten zin 'ta.
-A... Ordun gaupasik 'ta ez zen ingo 're?
-Bueno... ingo zin, ingo zin gaupasak. Gaupasak tabernan bete bete in 'ta numbattea jon 'ta zokon batin lo in 'ta... Gaba pasia. gaiñekun zer...
-'Ta gaiñekun zea Xanisteabantatik aparte bailik eta izaten zin, ez? Non zin?
-Bilerak.
-Bilerak...
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-003
Pasartea 0:00:00 - 0:02:22 (2' 22'')
Laburpena Klaketa. Kirolak: Palanketariez ez da gogoratzen. Bolatokiaz ere ez. Idi-demak ez ziren izaten, horretarako plaza egokirik ez zegoelako. Xanistebanetan zer izaten zen. Parranda 12ak arte, tabernak ixten zirelako.

Feriak

Transkribapena

-'Ta zea e... Len peiyak aittatu ttuzu atta, zea Oiartzunen astian bein biño zein zin hola... Kampoa 're joten ziñazten Elizondukota 'ta hoita?
-A! Bai hoi...
-Zein zin famatunak?
-Famatuna Elizondokua hemen, 'ta geo Santestebanekua da.
-'Ta nola joten ziñazten hara?
-Nola? Kotxikin...
-A! Orduko ya kotxikin?
-Bai...
-'Ta lenoztikan ez al zin...?
-Ez ba! Iual 'zango zen biño...
-Biño baserritarrak jongo zin...ez?
-Ez baitakit.
-'O nondik eosten zittuzten beiyak eta?
-A! Beiyak eta?
-Bai.
-Bai... Beiyak eta eosi bai, bazin tratantik.
-A...
-Trantantik bazin 'ta...
-A! Tratantik ez zin peiyan eoten, tratantik ze ibiltzen zin baserriz baserri?
-Baserriz baserri ibiltzen zin.
-A...
-Eosi 'ta eaman 'ta karri ber baldin bazen 'ta hola baserriz baserri ibiltzen zin tratantik. Ez oan bezela zea...
-A klaro...
-Bai...
-Haik ze itten, ber zenai...
-Kompaziyo batea eliza jonta 'ro, kusi 'ta: "Zer? Bei bat bazekat saltzeko!" Kompaziyo batea tratantiri. "Bai jongo nak kustea!" 'Ta dena hola...
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:54:00 - 0:55:07 (1' 07'')
Laburpena Feriak. Ospetsuenak zein ziren. Tratanteak baserriz baserri ibiltzen ziren.

Berrikuntzak

Transkribapena

-'Ta nola jon ber zununa urruti baldin bazen... Hoi 're...
-'Ta gaiñekun zuek radiyua aittu 'ta... Karo len itxetan radiyoik 'ta ez zen izango...
-Ez... nik lembizi Paguan aittu nun.
-Pauan?
-Bernardo, Bernardo han bizi zela zea hoi, autobusan zea hoi Iparragirre. 'Ta mutikozkor pilla errak bai jonak eta hizketan sumatzen 'ta kusten ez 'ta.
-A 'ta zer zen nobedadia?
-Jo nobedadia izango ez zen! Ez zen bestetan 'ta! Ez baizen bestetan 'ta, bf! Hoi 're ordun... 'Ta geo pixkan pixkan pixkan pixkan zetu zen. 'Ta teleisiyuna 're bai, teleisiyuna're hasi zen.
-Pautxikin 'ta?
-Pautxikin 'ta...
-Lendabizikuk 'ta?
-Lembizikuk 'ta geo... dena holaxe. Hoik oan urte ale, aliak ez dia aliak biño
-Bai teleisiyuk gutxi...
-Gutxi... Dena hola!
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:52:59 - 0:53:58 (0' 59'')
Laburpena Auzoko lehendabiziko irratia eta telebista.

Herri kirolak

Transkribapena

-A 'ta len zeak estropadak aittatu ttugu 'ta herri kirolak eta izate' al zin len, harrijasotzaillik eta?
-Bai, bai.
-Bai? Hemen zein aitzen zin?
-Hemen Usatita zen gu mutikozkorrak giñala. 'Ta geo semik. Hiru seme 'ro aitzen zin. Oan bat hilla 're bada, bi gaiñea,bi hillak. 'Ta geo ate zin zea, Urtain 'ta hor, Atxaga 'ta... Hor asko zin harrijasotzaille onak.Atxaga ardo, nola zea... Oriyon ardo almazena duna...
-Bai...
-Hoi 'ta... Hoi 're ona zen 'ta.
-'Ta Usatietakuk ze aitzen zin harriya jasotzen bakarrik 'o aizkolai 'ta 're bai?
-Aizkoran aittu zen, bat bai, seme bat. Teodoro aittu zen.
-'Ta exibiziyuk 'ta nola izaten zin fiestatan 'ta oan bezela 'o?
-Ez...!
-Zer zen apostua 'ta?
-Ordun apostua, apostuk 'ta dirua dena!
-'Ta desapiyuk?
-Bai hoixe! Desapiyuk.
-Batak bestiri desapiyua in 'ta...?
-Oan dia zea hoik, deporti hoik. San nahi nuke torri 'ta exibiziyua in, ayuntamientuk humbeste patu 'ta bale.
-Hoik oan dia.
-Oan dia hoik, leno dena desapiyua 'ta benga prepatzen 'ta segi 'ta! Biño zortzi arruko harriyakin 'ta. Ez oan bezela berreungua 'ta... Zortzikukin.
-Biño harriyak 'e zea izango zin, harri kozkorrak, harriya prepatua ez?
-Ez, ez, ez, ez prepatuk, prepatuk.
-A, prepatuk bai, e?
-Oan bezela prepatuk bai. Ui! Lembizi Perurena zar hau, zea hau harrijasotzailli hau.Lembizi aizkoran hasi zen. Honek lembizi, lembiziko golpia aizkoran agertu zen hau. 'Ta ordun atetzen zen Usatitakua 're, 'ta Usatitakua uste 'ut azkena geldittu gaiñea zela ordun aizkoran hau, Iñaki Perurena.
-'Ta hari jokuk eta hoik?
-Hari jokuk 'e bai, miño hemen gutxi. Hoik Tolosa aldea 'ro hor Goierri aldin. Hemen, hemen apenas.
-A, ta geo...
-Izango zin, biño ez ziñan oan bezela entetzen. Oan bateko teleisiyotik 'ta besteko zeatik periodikotik bakizu non den 'ta noiz 'ta dena. Biño ordun... ez ziñan entetu 're itten.
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:50:57 - 0:53:00 (2' 03'')
Laburpena Herri kirolak: Usatitarrak. Harri-jasotzaileak. Lehen apustuak izaten ziren, ez orain bezala erakustaldiak edota txapelketak.

Haurtzaroa

Transkribapena

-Gu irai itten bai.
-Irai itten hemen ikaste' al zenuten?
-Nik hemen ikasi nun putzu hontan, lau urtekin.
-Bai, e? 'Ta presa 'ta zer zen ur geiyo hemen?
-Bai... Orujo bat biño haundiyuo presa. Hako harriy horren gaintik itten nun betti, San Blas, bua! 'Ta... Ergoin hor ibiltzen zen irai itten.
-'Ta presa inta 'o in gabe?
-In gabe, in gabe! Ur ikarriya zen, ura ikarriya zen!
-In gabe, e? Bai, e? Haimbeste ura...
-Oan dena zakarrez bete da! Hako arbol haitaiño ya! Oan ya zikindu da 'ta, geo 'ta geiyo zikiña geiyo!
-'Ta jostatzen ze ibiltzen ziñazten kuadrillan 'o... Ze itten ziñazten auzoko guziyak juntatu jostatzea? 'O, 'o... dembua 're ez zenun jostatzeko hartuko, lana itten zen geiyo? Nola izaten zen?
-Bueno... Jostatzeko dembua, ez dait ba nik... Iande arrasaldin. Udan baldin bazen, bizikleta hartu 'ta numbattea 'o... Gaiñekun hortxe pelotan 'o. 'O mendira 'ro.
-'Ta fruta lapurriyan 'ta hola ibilko ziñazten, ez?
-A baita 're!
-Hoi 're bai?
-Jolin! Hua zen zea cuarentaiunako goseti hartan... Seika hartu batzuk 'ta, zakurrakin atzetik. Jo... Ze gambiyua!
-Fruta asko 're ez zen eongo sobran? 'O lurrin hondatzen ai zinak?
-Ezta zuaitzin utzi 're!
-Zuittu aurretik jan!
-Jo... Ordun eozin baserritar gereziya 'ro fruta hartu, fruta mordoskat otarrin 'o 'ta Errentira saltzea 'ta joe! Xoxa!
-A, bena ez zena., zuena ez zena 'e...?
-Ez, ez! Bena, bena! Biño nola gu, horregatik harrapatzen ziguten fruta hoik beak. Oan dena usteldu itten da, biño ordun jolin... Handik heldu zen sosa 'ta!
-Karo... Ahal zen tokitik len?
-Bai...
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:48:51 - 0:50:57 (2' 06'')
Laburpena Haurtzaroko kontuak: errekan igeri, fruta-lapurrerian. Erreka nolakoa zen.

Estropadak

Transkribapena

-'Ta gaiñekun zea e, estropadata 'ta ez zen izango afiziyo haundiyik?
-Baita 're.
-Baita 're e? Ze joten ziñazten Pasaira 'ta hola?
-Ez, Donostira.
-A, Donostira e? Estropadak zinin...
-Bai...
-Urte pilla bat itten dila Kontxakua 'ta hoik, ez?
-Bu... Nik izautu ttut 'ta. Ni biño lenoztik auskalo noiz hasiyak izango 'in.
-'Ta zeikan? Arraunlaiyik 'o Oiartzunen?
-Baita tripulaziyua 're!
-Tripulaziyua noiz izan zen?
-Hoi ez dakit zembat, ze urtetan izango zen. Hoi 'zango zen el año... ez dait ba nik. El año... sesenta... lenoztik, sesenta biño lenoztik.
-Bai, e?
-Bai, zerbatte zinkuentai... seis o xiete 'ro hor, hortxe hortxe. Tarti hortan.
-'Ta zer zin zue erareku 'o hola? Ez, gazteuk?
-Ni biño zarraguk!
-Zarraguk?
-Altzermo Ibarrekua 'ta, Bortaneko Luix 'ta, hillak 'e baia 'ta... Oan hau 're bai, oan hil den hau Zolotiar! Hoi 'ta bazin mordoskat].
-'Ta nola 'ta atetzen zin, entrenatu 'ta nola itten zuten haik?
-E?
-Entrenatu 'ta nola itten zuten?
-Oi! Illunartan 'ta goizetan 'ta hortxe joten zin entrenatzea...
-'Ta geo zea 're euki berko zuten ba?
-Zea! Geo lanea!
-Geo lanea, biño txalupa 'o...
-Ontziya bai, ontziya, ontziya, ontziya bazuten. Hoi uste 'ut nik Lizazuk 'o pixtu zula su hoi. Lizazu kontratixtak bazun dirua 'ta harrek pixtu zula uste 'ut zea hoi asuntu hoi.
-Karo hortako dirua 'ta berko zen... Eosteko 'ta hoi dena?
-Bai, 'ta atetzen zen tripulaziyua. Ez dakit Errentiko izenakin, 'o Oiartzungukin atetzen zen. Ondartxon zuten entrenadoria. 'Ta uste 'ut Lezo 're atetzen zela. Ordun asko atetzen zin... Bai...
-'Ta ontziya han euki berko zuten numbatte, ba?
-Numbatte han eukiko zuten, bajon batin. Holaxe ibiltzen zin.
-'Ta onak izandu 'te zin 'o?
-Bai! Atzetik hasi 'ta aurrenak. Bai ongi xamar, ez Oriyokin 'ta hoikin kompatu...
-'Ta haik igeri jakingo zuten ba?
-Erdiyak iul ez. Jo!
-Hemen errekan 'ta ibiltzen al ziñazten zuek?
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:46:28 - 0:48:51 (2' 23'')
Laburpena Estropadak: Donostiara joaten ziren. Oiartzunen tripulazioa atera zenekoa. Nor ziren.

Bizikletan

Transkribapena

-'Ta zea... Pelota, futbola 'ta... Zerbaitte geiyo, deporte geiyo itte' al zenuten, o' afiziyua bai al zen 'o zerbaita geiyota?
-Bizikletan asko!
-Bizikletan, ez? Geina bizikletan?
-Bai... Juntatu dozena erdi bat mutikozkor 'o 'ta martxa iual Lesaka, iual Hernanira, iual Hondarbira bf... Martxa! Biño iandin bakarra 'zaten zen hoi. Hoi astian ezin zunun, astian goiz joten ziñan lanea 'ta illunretan torri. San nahik nuke, hamar ordun ai zenak bizikletan ibiltzeko go gutxi zea!
-Karo...
-Bai
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:45:48 - 0:46:28 (0' 40'')
Laburpena Asteburuetan bizikletan ibiltzen ziren, herriz herri.