Auzoko pertsonaiak

Transkribapena

- Hoik gehiyo dakizkite.
- Ni Luziona gotzen nan. Asto zar bat, harrek bai ibiltzen zula asto zar bat! Egurreta joten. Gue itxeko bidian jarri hola, hola, "Nahi ni..." elizangatik
"Nahi nike itxe haundiya hoiy eroiko balitzake, hola, pra! itxe tartea". Zenbat bider saten zun harrek hoi.
- Bai, 'ta nola saten zun? "Buen tiempo...".
- "Buen tiempo en Sastarre, mejor en Ozentziyo". Beti hoi saten zinen.
- Hoi dun be esaldiya: "Buen tiempo en Sastarre, mejor en Ozentziyo".
- Asto zar bat hartu 'ta danba-danba.
- Zenbat egur zar menditikan lapurtuta ekartzen zizun. 'Ta behin gotzen nan 'ta kamioi zar bat etorri yunen 'ta hartu 'ta eaman in ziotenan denak.
- "Buen tiempo en (Zuzperregi), mejor en Ozentziyo",
"Baniak ni hemendik, atso tartetik, atso tartetik".
Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-067
Pasartea 0:08:50 - 0:09:30 (0' 40'')
Laburpena Auzoko baten kontuak. Asto zahar batekin ibiltzen zen. Zer esaten zituen.

Transkribapena

Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-067
Pasartea 0:02:30 - 0:08:50 (6' 20'')
Laburpena Iturriotzen nori egin dakiokeen elkarrizketa. Juaneneko Maitxo. Joxe Olazikoa. Eta Joxemiel Olazikoak ere, Joxeren anaiak, kontu asko izango lituzkeela (64 urte). Estrataburuko Exteban ere fenomenoa, xaharxeagoa. Estrataburukoen gainean. Joxemiel eta Exteban elkartuz gero umore ederreko kontuak kontatuko dizkigutela. Istorio zaharrak, festa kontuak, Pottoren Mariana, Luziorena eta...

Transkribapena

Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-067
Pasartea 0:00:00 - 0:02:30 (2' 30'')
Laburpena Klaketa. Beren datuak. Marijose Arana Aranburu, Garañon jaioa, 1950eko martxoaren 16an. Domi Unsain Iartzabal, Beltzenen jaioa eta Sasenen hazia, 1949ko ekainaren 12an jaioa.

Fruta lapurtzen eta errekan

Transkribapena

- Guk gurasuk jartzen zinin siestan...
- A bai, ordun lapurrira...
- Gu hara. Hoik, Dukateneku hoik, beti gue itxian, eta:
"Bueno, siestan dozte, goazen" 'ta "Oain haik atetzen baia ze san ber yiogu", "Kolka arrautzik baduten".
- Oseake bazenuten zuek gaintikan, zea erantzuna.
- "Kolka arrautzik baduten 'o san digula" 'ta. Fruta ona e. Fruta lapurtu, erreka jon, Garañoko itturrira...
- Fresko, fresko jarri...
- Pixka 't freskatu 'ta...
- Bai, han aukera gaitza zitenen: gereziyak, sagarrak... klase guzitako fruta zitenen.
- Fruta ona gaiñea e. Ordun ez baizen, oan bezelako aukerikan. Bai, bueno...
- Haik ixtoriyak...
- Fruta lapurrira.
- Bai, fruta lapurrira. Bai.
- Askotan ez jatetikan 'de... zea hoi...
- Ez, kapritxu bat bezela.
- 'Ta gerezita 'ta...
- Arbolan gora iyota... Ui, ne lagun bat, Maixux.
- Maixux.
- Eroi.
- 'Ta hanka hautsi. Oiartzabalen.
- Oiartzabalen bai. Gereziyak zeatzen ai zela.
- Gerezi ampollak errak eta...
- Eder askiyak!
- Izan 'e, hua 're ez baizen geldik eotekua.
- Eroi arboletikan 'ta hanka hautsi. 'Ta gotzen naz, zea bat yunen,
igande bat yunen, 'ta ze in genin oyian sartu oiñazetan 'ta, mekauenla 'ta: "Pasako zin, pasako zin" Pasako zin? Hurrengo eunin zeara, ospitalea, hautsiya izaki 'ta. Oiñaze errakin bai, dena beltz-beltza iña 'ta more-more iña. Gotzen nan bai, igandia yun...
- Ampolla er askuk! Haik ampollak zin! Nik oaindikan arbola haik han zazkañat neska!
- Bai, bistan. Ederrak ttunen han. 'Ta zean 'de bai, Amazkarren 'de ederrak ttunen.
- Amazkarren bai er askuk!
- Eske fruta garaia hartan. Geo gaiñea hainbeste izaten yunen eskuakin hartzen ttunen, hola hartzen ttunen.
- Hola hartzeko mouan!
- Han uzteko mouan!
- Bai, tentaziyua bai, 'ta ederrak, bua!
- Haik bai gustua!
- Bai neska!
- Geo arbola guziyak zartu ttunen 'ta bota 'ta dena... se acabó.
- Maixux.
- Bitxo erra yunen hua.
- Bitxo erra.
- 'Ta erreka 'ta joten al ziñazten?
- Beko putzoa. Hoi genun gue playa.
- Soiñakin, zeatzea.
- Erreka zea, Oiyartzun erreka bea 'o?
- Bai, hemendik pasatzen dena, Iturrioztik pasatzen dena.
- Kamiyoko azpiya hortan bazen zea, putzulu haundi bat itten zen hor 'ta horrea:
soiñak genittun bañadorik. Zea, gerriño bustita.
- Hola betik-gora iyo 'ta...
- Mutillak arront lanzatuk, haik irai itten 'ta dena ikasi ziten putzulu zarra hoitan. Hortxe.
- Gue semik 'e e, hor lenbiziko...
- Hortxe ibili ttunen.
- Hor ikasiyak ttun gue mutillak.
- Gotzen nan, bolada batin izan zitenen belarriko infezio pizar bat 'ta...
- Jo! Gue Iñaki... ni gotze na, Xanixtebanetan, osabakin frontoira jon, ez dakit ze izango zuten, hor heldu dun marruez: "Zer zu?" 'ta belarritik hola pusakin,
miño esan nionen: "Ibil yaiy berriz 'e, beko putzun".
- Bai, gotzen nan, nola hartu zuten denak infeziyua bai.
- Oaindikan 'de gotzen dun bea: "Beko putzu hortan..."
- Itten zen zea putzulu haundi bat , gaiñea plastikukin 'ta itxita jarri... 'ta ura bertan geldittua...
- Ordun ez zen ezerre, bueno, hondartza joteko aber, autobusa zea... 'ta hemen bertan, 'ta joten zin horrea.
- Gotzen nan ze infeziyua bai. 'Ta muti kozkor dezentek hartu zitenen ordun.
- Hola infeziyua e. 'Ta joten zin muti kozkorrak horrea, 'ta hor fuego!
- Hoi zen playa.
- Hor zen playa.
- Hoztu 'ta 're hantxen ibilliko zin 'ta, gotu 're ez!
- Gotu 're ez, geo.
- Ze ai zazte grabatzen?
- Bai.
- Kontu pillarra ttute hok.
- Bai, izugarri.
- Kontu asko ttute.
- Auzoko sekretu guziyak esaten ai dia.
- Guk ez dugu sekretoik eta.
- Geo ikusiko dugu, rebisatuko dugu 'ta sango 'gu: "Ez, ez, hau moztu 'ta hau zeatu e".
- Lasai, lasai. Ez 'to... klaro, ze gotu 're iñ in ber da ze san zuten,
asike berriz ikustin, taka apuntatu "hau kendu..."
- Ikusiko dugu.
- Mailoli hasiko zigula...
- Hau ez zanela kendu e, erki zion 'ta.
Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-066
Pasartea 0:58:40 - 1:02:35 (3' 55'')
Laburpena Gurasoak siestan zeudenean, fruta lapurtzera joaten ziren. Lehen fruta arbola gehiago zeuden. Errekara ere joaten ziren. Han zuten hondartza. Soinak zituzten bainu-jantziak. Hika.

Auzo guztia jostatzeko

Transkribapena

- Ministros y ladrones: hoi nola zen? Esplikatu jostaketan guk ikasteko, bueno, gu ya e'ga ibilko miño...
- Eske, hoi zen, beste lekutan ez dakit nola deitze ziyoten, miño zen...
Batzuk zin, talde bat zin zeak, Ministruk, Ministros y ladrones, lapurrak eta poliziak izango balia bezela, miño guk Ministros y ladrones, hoik izango zin poliziak eta lapurrak izango balitza bezela. Batzuk zin lapurrak eta ordun polizi bezela ibiltzen zenak haik harrapatzen
lapurriya in balute bezela, miño ez zen lapurriya itten zenulako: itten ziñan gorde eta poliziak in ber zizun, bueno, ministruk esaten geniyona hoik, in ber zizuten harrapatu. Eta ordun joten giñan korrika gordetzea! Miño kilometruk e! Bueno!
- Meta tartetan gordeta akabo!
- A ber zeiñek harrapatzen zizun. Haik lanak. Bai.
- Auzo guziya erki.
- Bueno!
- Dena guetzako.
- Zoko guziyak, horko soto guzitan 'ta bueno, iblitzen giñan... Nola dena irekiya zon. Bai.
- Klaro eske oaiñ plaza batzutan sartzen dia haurrak, parke batzutan... Kotxia 'ta kotxia...
- Eta handikan ez dia atetzen.
- Eske dena itxiya do, miño garai hartan, sotu guztiyak irekiyak, bueno...
Iyotzen yitzanen ganbara 'ta gordetzea 'ta bueno, eozein lekuta bai, ez zen ezer pasatzen.
- Hoi bai. Difentzi erra e?
- 'Ta san zutena bekuk 'ta goikuk, hoi ze zea zen? Zein zin bekuk 'ta zein zin goikuk?
- Gu giñan goikuk.
- Bai, eske gu bizi giñan hor goiko aldian. Hor izango balitz bezela, eta geo bia zen pixkat Soro aldia. Eta ordun, gu Soroa jaixten gattunen miño Soro aldekuk gora gutxiyo.
- Bai, gu eozein tokita. Jesus! Soruan 'e...
- Bai.
- Miñon bai, bekuk gora gutxiyo.
- Porke zea, Ministros y ladronestan ibiltzen giñan hemendikan, osea hau, hemendikan gora. Hau da Romanene, hortikan gora bueno, gordetzen giñan... joten giñan korrika nik ez dakit noaño.
Itxenausin barrena, batzutan Oiartzabalberriño 're, alajaiñena, korri itteko goua genunin.
- Abilidade erra!
Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-066
Pasartea 0:56:30 - 0:58:30 (2' 00'')
Laburpena Jostaketak: ministros y ladrones. Nola jostatzen zen. Auzo guztia zeukaten gordetzeko. Sotoetan ere sartzen ziren, irekita egoten baitziren. Nor ziren behekoak eta goikoak. Behea, soro aldea. Goikoak behera jaisten ziren, baina behekoak gora ez. Hika.

Hikarako ohiturak aldatzen

Transkribapena

- Eta geo muttilakin zuka?
- Zuka... A, gu ez e! Gu hemen iturrioztarrak mutil 'ta neska guk hika.
- Guk oaindikan 'e hika seitzen dugu e, mutil 'ta neska.
- Gu auzoko zeakin beti hika eta Oiyartzunen baldin bazen jendia hika zakina 're, haikin 're bai. Oan, ez zakinakin ez, klaro. Bai, denak nola ez zakiten.
- Eta zuen nobiyukin 'o gizonakin 'o?
- Ez zuka.
- Hoi zuka. Hoiri zuka.
- Klaro 'ta geo hor itten da gal, klaro seme-alabai...
- Ez miño seme-alabana posible 'zu jarraitu igual-igual.
- Klaro, zuk itten 'zu.
- 'Ta honek 'e bai semiri. 'Ta Lolik 'e esan du, beak semiri 're bai.
Enkanbio, Lorenai 'ta zeakin...
- Lorenai eta Maitanei 're...
- Kosta itten yola hika ittia, 'ta semiri bai.
- Bai, hoi da.
- Bai, zeak... ohitturak.
- Ohitturak. Hoi ohittura da, bai.
- Oan, hoi berriz dena zea... pixteko zail xamarra do.
- Zailla, bai.
- Bai, mantentzia da zeana... mantendu ezkio bai, miñon galtzen ai dena, berriz, zailla.
- Galtzen ai dena zailla.
Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-066
Pasartea 0:52:50 - 0:54:00 (1' 10'')
Laburpena Auzoan, neska eta mutilekin hika, baina senar-emazteen artean zuka. Hikarako ohitura hori berreskuratzea zaila da. Hika.

Iturriotz: hikaren tenploa

Transkribapena

- Mutillak bai eta guk ez. Bai e, nik uste dut gehiena Iturriotzen dela e.
- Bai hala saten da. Esayera hala da e. Iturriotzen.
- Geo gaiñea zea, burla itten zigutenen, zakarkiyan hitz eingo bagenu bezela.
- Ziki-zaka, saten zitenen bai.
- Hika 'ta tuka 'ta ez dakit zer 'ta hara oan, guk gorde!
- Hara oan gu.
- Azkenin.
- Beitu!
- Bai, bai beti hika 'ta tuka 'ta hitza zea... oso hizkuntza zakarra genula 'ta
beti hola aitzen zin 'ta hara nola din gauzak.
- Oaiñ berriz estimatu itten!
- Hoixen!
- (...) gaizki itten genula guk hika 'o.
- Oaiñ honea bizitzea torko dinak zer dia bertako gaztia 'o kanpokuk 'e torko 'ia ez?
- Hoi ez dakit, ez dakigu, zailla da. Zailla da jakiten.
- Kanpokua bai e.
- Klaro, proteziyokota torriko ttun hemengo jendia, porke Oiyartzunentzako delako. Bai, berrogeita hamabi dia etxebizitzak in ttutenak proteziyokuk
baiña beste garestiya hoita zein etorriko den... hoi zaillagua da jakittia.
- Hoiri hika guk nola ingo yogu ba?
- Eske konfintza ber da.
- Noski!
- Hemen bertakuk dinai ba ingo yogu hika, miño bestiri...
- Zailla.
- Zailla da.
- Relaziyua oso zuzena ber 'zu izan, hika...
- 'Ta gaztiai 're ze san zute? Neska gaztiai 're kosta itten zattuztela?
- Ez nik denai, baiña gertatzen dena da ikusten 'zu neskak ez dakitela zeatzen... hikan. 'Ta zuk igual hikan mintzatzen zea, biño beai ikusten yozu larrittua erantzuteko zea garaiyin 'ta ordun saten 'zu: "Zuka hitz eingo yot". Galdua ikusten zulako.
- Hoi da. Hoi bai.
- Eta zueri gurasuk hika ingo zizuten ba?
- Bai, bai.
- Bai.
- 'Ta zuek zuen seme-alabei ez?
- Bai, bai.
- Nik semiri bai. Alabai ez, alabai e'nau atetzen hola hika, tarteka hitz batzuk e.
- Bai, bai. Nik semia dut, 'ta horrei hika itten yot.
- Nik semiri bai, eta alabai gutxiyo.
- Kosta itten.
- Bai. Gehiyo itten zian... zuka gehiyo atetzen zian.
Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-066
Pasartea 0:50:20 - 0:52:20 (2' 00'')
Laburpena Gehiena Iturriotzen hitz egiten da hika. "Burla itten zigutenan, zakarkian hitzeingo bagenuke bezala, ziki-zaka ta... Ta hara oain, guk gorde azkenin!". Hika.

Auzoan beti hika

Transkribapena

- Gaiñekun zuek, e... Iturrioztikan kanpoa, beste auzotan 'de izaunak battuzute... haikin ze aitzen zazte hika 'o zuka?
- Segun nola den. Segun nolako hartuemana zun.
'O baldin badakizu hika ez dula dominatzen ordun zuka sartzen za. Porke askotan hika igual itten yon 'ta bea ikusten baun pixkat zeatua ordun seittun zuka sartzen zea, bai. Miño bestela konfiantza haundiya bazu hikan.
- Ni koiñatakain 'de bai e; beti euskaraz biñon zuka. 'Ta nei sartze 'izkit hitzak hika 'ta saten dut : "Ospas! hokin etzakat hitzeittik hika 'ta!".
- Klaro, etzekiten eta erantzuten hika.
- Bai, hoi bai e.
- Bai, konturatzen baza ez dakila hikan, zukara pasatzen zea.
- Klaro, zailla da zu hika haiki 'ta bestia zuka...
- Hoi da, zailla da.
- Eske ezin zu eaman ongi konbersaziyua.
- Ezin zu.
- Bai, zailla da.
- Hoi pasatzen da.
- Bai, ze gaiñekun, gizasmin artin gehiyo itten da.
- Hika? bai.
- Miño emakumin artin geo 'ta gutxiyo 'ta...
Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-066
Pasartea 0:46:30 - 0:47:30 (1' 00'')
Laburpena Hika: auzoan, lagunen artean denek hika egiten dute. Beste auzokoekin hika hasten dira, eta, ikusten badute ez dakiela, zuka. Konfiantza asko dagoenean, hika. Biek aritu behar dute hika, bestela, zaila da bestea zuka ari bada. Hika.

Transkribapena

Nor Unsain Iartzabal, Domi; Arana Aranburu, Marijose; Manterola Arrieta, Maillolli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-066
Pasartea 0:40:15 - 0:46:30 (6' 15'')
Laburpena Maillollik joan egin behar du. Bere datuak: Maillolli Manterola Arrieta, 1953ko otsailaren 1ean jaioa. Torren jaioa eta Txokoan hazia. Hika.