Konfesioak

Transkribapena

- Bai, e? Xixatuko 'zu? Urtitako kontua da. Ni Zamoko koiñatakin konfesatzea jon 'ta dena egiya san ber zenun konfesatzen matrimoniyoko kontua, dena egiya. Hoik ze kristotako jakin ber 'ute matrimoniyoko kontua! 'Ta hor san 'yo harrek ez dula dena ber den bezela itten!
Baita absoluziyoik man gabe biali. Atea 'ta marru 'ta marru 'ta... "Zer 'zu marru itteko?" 'Ta "Ez nau absoluziyoik eman, pekatuan naola san nau, ez dutela ber den bezela itten matrimoniyun 'ta pekatuan nagola 'ta ez naula mango" "Zer?" Marru 'ta marru. San niyon: "Beitu Margari,"
Ni konfesatu berra nitzan, harren atzekaldetik in berra 'ta ne artin "kostako ziok ba erki neria aitzia! Ezta pentsatu 're gaiña, ez du jakingo nereikan!" San niyon "Beitu, ez 'zazula nearrik iñ, gozen bazu Errentira Kaputxinota. Zuk gauza bera san 'zazu Kaputxinotan 'ta aber ze pasten den, han ikusko dugu!".
Errentiko Kaputxinota jon, hor bezela-bezelaxe frailliaiy zeatu 'ta a comulgar. Zuk uste 'zu deretxua badola hortako? 'Ta oaiñ zembat kristo apaiz ai dia atetzen beák gauza hoiy iña? Zembat ai dia?
- 'Ta ezkondu 'ta geo 're zue gizonakin ze itten zenun 'e galdetzen zuten?
- Bai.
- Nobiyo garaitan bakarrik ez?
- Ez, ez, ez, ez. Ezkondu 'ta geo galdetzen zuten zembat aldiz... Matrimoniyua ber zen bezela itten al zun. Nola sango zattut, (...) itten zenun 'o nola itten zenun. Ber zen bezela itten zenun o si no por martingala.
- Bai, bai bai.
- Ezkondu 'ta geo galdetzen zun.
- Ezkondu 'ta geo 're bai, e?
- Bai, bai, bai, bai! Bai, bai! 'Ta horrek bi seme zittun 'ta horrek egiya san. Ezetz, bi seme izan zittula 'ta ez zula gehiyon berrikan 'ta ez zula ber zen bezela egitten. Pues ordun ez ziyola absoluziyoik emango. Pekatun zeola 'ta ez ziyola absoluziyoik emango. 'Ta atea zen 'ta marruez.
San niyon: "Zer 'zu marru itteko?" 'Ta "hola 'ta hola san nau 'ta ez naula absoluziyoik emango 'ta ezin dut komulgatzea jon" 'Ta san niyon: "Ez 'zazula nearrik iñ. Guazen Kaputxinota, nik launduko zattut." 'Ta efektibamente, jon giñan, autobusa hartuta Kaputxinota jon giñan, gauz berak esan 'ta komulgatzea.
- Geo nola xinistuko zeniyon hoiy?
- Eske hoi da. Eske hoi da! Problemak hoik dia mundu hontan, hoik dia. 'Ta oain zer dago? Libertade guziya, dena dago. Dena! 'Ta oaiñ ez da pekatuikan. Gue amona difuntak itten zuna:
Bezpean arpeiyak eta garbittu, denak eta ohira. 'Ta hurrungo eunian komulgatzea joteko, toailla busti, makarrak kendu, ez ezpaiñik busti, 'ta ez ezer komulgatzea. ¡Qué pasa! 'Ta oaiñ, bazkaldu 'ta geo komulgatzea igual. Goizin gosalduta komulgatzea, ni holaxe joten naz esnia hartuta,
ez dut bate gezurrik sango, esnia hartuta. Nik saten dut, ez al da lengo Jangoikua? Zeiñek pasa jarri 'ttu gauza hoik? Harrek ez, hemenguk, hemenguk.
- Karo.
- Bada pekatuik gauz horrekin? Ni hola nago, balantzan. Balantzan nago ni. Egiya, hoi denak egiyak dia. Hoi denak egiyak dia.
- 'Ta aindu apaizak, ez? Alkatik biño gehiyo.
- Bai, alkatik biño gehiyo.
- Y galdu 'ia hemengo izatik. Galdu 'ia.
- Biño apaiz batei ze kristo importa zaiyo matrimoniyun ze itten dun. Ni horta nijua. Ze importa zaiyo harrei itten baldin badu, ez baldin badu, lau aldiz itten badu, zortzi aldiz itten baldin bau harrei ze importa zaiyo! Absoluziyoik mango gabe uzteko. Ez dakit, ez dut kompreintzen.
- Entetu erki 'ta gaiña kastigua jarri.
- Hoi da.
Nor Oiartzabal Etxeberria, Inaxi; Iñarra Lizaratzu, Manuel
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-064
Pasartea 0:31:20 - 0:35:00 (3' 40'')
Laburpena Konfesio kontuak. Apaizek matrimonioaren bete-beharrak ongi egiten ziren galdetzen zuten garai batean. Baraua ez hausteko aurpegia garbitzeko beldurrez ibiltzen ziren. Gauzak aldatu dira eta horrela hobeto, dio Inaxik.

Soldaduska

Transkribapena

Nik Burgosen hogeita bi hillabete kaballeiyan, eta beste hogeita betzi arte Albazeten. Roda izeneko herri batian.
- Zenbat, denea zenbat in zenun?
- Hogeita hamar hillabete sei egun gutxiyo
- Bi urte miño geyo
- Bai garai batin asko izaten zen, asko
- Bi urte 'ta erdi
- Alper alper alper alperrik
- Alperrik. Gue mutillak beak hemezortzi hillate in zittun
- Alper alper alper alperrik
- Jo
- Bai
- Zoldao primera in ziaten, ez guardiyik ez kuartelik ezerez. Demboa ezin pasa. Geo Albazetea jon tzin han bai han libertadia bazeon.
Miño Burgosen kalea atetzen baziñan beti eskua hola ibili ber zendun, dena poliziaz betia eoten zen dena hola ibili ber zeon
'ta hola harrapatzen bazizuen kartzela igual eameten zizuen 'ta hola harrapatzen bazizuen bi masailleko igual.
Kapitanak beak san zigun e,erne ibiltzeko! Batek horrengatik ingo zula bestik eztakit zer... hoi kapitana etzen nolanahikua! harrek esan ziun.
'Ta Burgoseko kalea ezerta, mendialdea! Geo Albazetea jon giñan han etzen ezere han ezten.
Teniente bat genun Bilbaukua, erdi apaiz holakua
Nor Oiartzabal Etxeberria, Inaxi; Iñarra Lizaratzu, Manuel
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-064
Pasartea 0:29:55 - 0:31:05 (1' 10'')
Laburpena Manuelek Burgos eta Albaceten egin zuen soldaduska. 30 hilabeteko soldaduska. Alfer-alferrik.

Luzuriaga

Transkribapena

- 'Ta hirumilla san tzu eon tzi hirumilla 'ta, hirumilla langille eondu zila en el sesenta?
- El año sesenta. Orduan Lan Roberra kotxia, jakin beno aitzia izango zu
- Bai
- Hayen motor bat itteko, hayen motor baten zea prestatzeko, pasatzen zian ba ia minuto bat
Geo ni handik atetzen nintzanian zea en el año, zea hirurogei urtekin ate nintzanian berrogeita hiru minutuan eo berrogeita hiru segunduan atetzen zian bost!
- Ixilik eon zattia, koño. (...)
- Ze pasa zen? langilliak kalea.
- Makinak sartuta
- Hoixe ba, maki ka kalea. Pentsazu i zeai berogeita hiru zegundon bost Lanroberrren motorrak fuera iñak!
- Erra da e?
- Kaka bezela taka taka taka
- Taka taka taka zegi!
- Nik han azkeneko eunak pasa nittun ikusten fundiziyuan nola aitzen zien, 'ta jo hoi duk lana ittia tututura, 'ta zegi!
- Beste piezak nola izango litzake ba artua errota botzia bezela, tur.... segi piezak itten. 'Ta gio jendia zer? ez da berrik! ez da berrik.
- Dena makina, makina sartu zenin.
- Makina sartu zen 'ta kitto. Jendia fuera jendia kalea.
Gio hoi itxi zen, jendiak hor keja haundiyak zittun hor bizi zienak, zoiñua kia eztakit zer, han bertan aitzen zienak eta Lasartea biali zittuenak nearrez 'ta bestiak berriz bakizu al dan bezela.
Hura itxi zen. Geo Lasartea jon zin. Autobusa jarri ziyoten miño Lasartea jon zin. 'Ta Lasarten, oan e Lasarten ai da e! Jakiña hoi zenak Luzuriagan izenin dozte miño ez dia Luzuriaganak, Fagorrenak dia hoik
- A...
- Oan Luzuriaga han do Luzuriagan izena do, hoi ganbiatzia asko kostatzen 'men da miño Fagor zeatzen du.
- Ya , ya ya
-Horrek daka hor, Lasarten gio zean e bai Santanderren e ba du, ta bestia... Lakuntzan 'ta bestia, Naparrun nola da hoi? Tafallan fabrika.
-Tafallan. Fabrika haundiya Tafallan.
- Honea, Pasaiko Luzurigag honta napar pilla bat torri 'men tzin ez?
- E?
- Napar asko torri men zen, ez?
- Tafallan erekitzen ai ziela, torri zen naparra horrea ikastea. Ikastea torri zin. Jo miño torri zen kantidadia! kantidadia torri zin!
'Ta sate ta bean artian saten zuten: " Jo hau lanteyhau 'ta gio baserriko lanak eta" eztakit zer aitzen zin esaten
'ta nik esan niyon: " Hau o hua hartu beko zute e? Eztezute biyek ingo"
Hala behintzan jon zien. Gio torri zien bixita ittea. Bakaziyotan eo 'ta, oso erki ai ziela. Difentzi erra 'men tzeon baserriyan ai eo
Nor Oiartzabal Etxeberria, Inaxi; Iñarra Lizaratzu, Manuel
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-064
Pasartea 0:24:40 - 0:27:20 (2' 40'')
Laburpena 1960an, 3.000 langile zituen Luzuriagak. Makinak sartu zirenean, langileak kanpora. Land Rover-aren motorra egiteko minutu bat pasatzen zen. Makina berriekin, 43 segundoan bost motor egiten ziren. Gero itxi egin zen eta Lasartera joan ziren. Nafar asko etorri zen Pasaiara ikastera. Zalantza zuten lantegia edo baserria eta Manuelek esaten zien hobe zutela lantegia. Gero esan izan zioten fabrikan hobeto zeudela.

Baserritik lantegira

Transkribapena

-Ni ez, ni aotzian.
- Arotzin?
- Hirurogeita hamabost urtiak arte lanian aittu nitzan ni eh?
- Miñon e zeanin Luzuriaganin arotz lanetan aitzen ziñan?
- Aotz lanetako jon giñan miño zeittun galdu zin hango aotz lanak.
Mateila kartzen zun moldik itteko eta gastatzen zen seizak holakon jefen itxea 'ta seizak hara 'ta, man zak et ahan gastatzen zen.
Nausiya konturatu zenian. Fuera.
- Mm.
-Gio zu hasi ziñan lanin zean Luzuriaganin.
- E?
- Geo Luzuriaganin.
-Luzuriaganian ba! Miño aoztan, lenbizi aoztako zartu giñan han.
- 'Ta geo hor pa , nun zen fabrika joten ziñana geo? Aotz lana ittea, anayakin?
- Laneran.
- Laneran itten zun geo honek lana.
- Ni laneran hasi nintzan, leno santzut hamalau urte kunplittu miño len. Soldao eaman ziaten arte. Miño irazi oso gutxi itten zen.
Hamazei bat urte nittunin zan tzian enkragatuk: " nahi al duk aoz taillerrea, mutil bat ber ttek han" 'ta aotz tallerrea, laneran bertan e, hara jon nintzen.
Soldao jon soldao eman ziaten 'ta torri 'ta san tzin enkargatuak, jon nintzan despeida matea. Ta san tzin:
"Bueno, honea heldu a haiz? ez al dakik hemen ez dela ezer irabazten!"
" Ez, despeida firmatu beut"
" A o bale"
'Ta harrek esan zian: " Nahi baldin bauk lanea jon 'ta han hemengo doblia irazikouk Sanpedroa hua, holako tokita "
'Ta san Pedroa jon nintzan astillerota, 'ta han in nunlana. Miño hua 're etzin asko gustatzen, putzuan ibiltzi hua 're.
'Ta gio handikan pasa nintzan Luzuriagaño.
- 'Ta gio izandu da saltxero bat , ne moun. Saltxero bat. Honek jitu ez du etxeik ez da, itxe barrenin lanin.
- Lanetik aparte aitzen ziñan arotz lanetan.
- Lanetik aparte aotz lanetan. Honek jitu ez dun itxeik ez da. Egiya sateko.
-' Ta ze lan, ze, arotz
-Ze lan ? Dena, arotza dena, atiak jarri 'ta bo todo, todo konpleto, un saltsero.
- Ikasi nola in zenun? Ikasi non in zenun? Zuk bakarrik?
-Ikasi? Sateizut ba, Laneran. Laneran hamasei urtetan esan zian enkargatuak aber nahi nun tallerrea jon,
aotz tallerra bertan zen han, mutil bat ber zutela, 'ta ni pozik! Hor zea hariyak lotzetikan hara,
- Karo!
- Han ikasi in nun! Pixkat ikasi in nun.'ta gio handik aurrea segi.
'Gio soldao eaman ziaten 'ta soldaotik etorri nintzanian, nik banakin hor etzela iraazten, 'ta jon nintzan despeida ematea
'ta enkargatuk kusi zinian: " Ze oan e' honea heldu al haiz!" 'ta " Ez despeida matea torri naz" 'ta " A, bale bale!"
" Hua San pedroa han hemengo doblia iraaziko 'uk!" 'Ta hara jon nintzen. Miño hua ureko lana hua 're,
Geo barko berriya in genun eta aotz bat ber zuten itzasoa joteko, jon nitzan mariatu nitzan 'ta esan nun:
" Ni honea? " Ez ez berriz ez!" Urian barko behin goyan 'ta behin bian 'ta beno beno.
Nor Oiartzabal Etxeberria, Inaxi; Iñarra Lizaratzu, Manuel
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-064
Pasartea 0:15:40 - 0:18:25 (2' 45'')
Laburpena Manuel arotza da. Laneran ikasi zuen arotz. Soldaduskaren ondoren, San Pedroko astilleroeta joan zen. Barkuan arotza behar zela-eta joan zen, baina itsasoan mareatu egiten zen. Gero hasi zen Luzuriagan.

Aziendaren gobernua

Transkribapena

-'Ta gio zuek gotuko zazte pauxa 'ta bueno, be belarra bakarra ez gio pauxa 'ta teplak eta, oandikan tepla ingo da
- Bai, bai bai.'ta gio belar ondua, 'ta denetik. Aziendak denetik.
Garai batin aziendak ondo gobernatzen zin. 'ta oan berriz ematen yote dena pentsu mai zikinki bat 'ta hortikan ezerrez besteikan ez. 'Ta baba.
- Ollu olluak bezela. olluak, kaiolan dozten olluak arrautza askoz ahulo ingoute. Miño ollu baldin badabil harek arrautza hobia ingou. Hemen hor kanpun ibiltzeia, hemengo hor bertan do itxi hoi, hor arrautza ondo tortze'a.
Han kaiolan sartu, jaten emandakua jan 'ta han bertan eon, hua...
- Harrek ber du be zea, be ibiliya.
- Bai, 'ta kaiolan e' emango baliyoteke artua normalidadin miño jeneal pentsua botzen yote 'ta pentsu hoi auskalo zeñekin iña dagon.
Nor Oiartzabal Etxeberria, Inaxi; Iñarra Lizaratzu, Manuel
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-064
Pasartea 0:14:00 - 0:15:00 (1' 00'')
Laburpena Garai batean, azienda ongi gobernatzen zen; belar asko egiten zen. Orain pentsua ematen zaio. Oiloak kaiolan arrautzak azkarrago egiten ditu, baina kanpoan dabilenak arrautza hobea.

Zer jan, huraxe eman

Transkribapena

- Aguazillak eta atetzen zien bazerritarrai registratzea eznia. Eztakit ze aparato izaten zin.
- Bai.
- Batzui arrapatzen ziyoten.
- Asko botzen zunai.
- Hoixe
- Asko botzen zunai.
- Bai, miño hoi zeba da, segun zenbat litro botzezkazun 'ta ze itten yozun.
- Nik hoi ez dut ondo arrapatzen, esnia patu ber dunai, esnia beria ber du. Beria ber du. Miño hainbeste liro esnei litro erdi bat ura botzen yozu, ez du iñork izautuko. Iñork e' iñork ez gañea.
-
Nor Oiartzabal Etxeberria, Inaxi; Iñarra Lizaratzu, Manuel
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-064
Pasartea 0:10:40 - 0:14:00 (3' 20'')
Laburpena Aguazilak baserritarrak zaintzen aritzen ziren; esneari ura botatzea galarazita zegoen. Ur pixka bat botaz gero ez da nabaritzen. Haurrentzat ere ura botatzen zitzaion behi-esneari; bestela, lodiegia izaten zen. Behi guztiek ez dute esne berdina ematen. Lehen, behi zuriak ziren hemen; esne lodiagoa izaten zuten. Uztarrian dabilen behiak ere ez du esnea hain goxoa izaten. Animaliari zer eman jateko, halaxeko haragia: txerriari ogi asko emanda, gizen gehiegi; giñarra ateratzeko, artoa edo ezkurra. Atak haragia belaka. Oiloari artoa ez bazaio ematen, arrautzak txuriagoak. Bazenekizun.