Erreka, muga

Transkribapena

- Eskritura zarratan uste 'ut Borondi 're Ergoin jartzen dela.
- Hala...
- Istoiya bado.
- Bai, e?
- Bai. Hoiy dembo batin itten baizuten erreka nola zen, errekan aiyekako zeak. Ni hoiy aittuta no. Hoi... Auxkene 'ta hok denak Ergoin, lendaiziko zeatan hola. 'Ta erreka ttikiya da, hemen ez do zea.
- Ze erraka da hau? Hau da geo zeara, Artasoa atetzen dena? Elkartea?
- Biasoko horta.
- Biasoko horta.
- Soziedade horta atetzen da bai.
- Soziedadeku horta bai.
- 'Ta nola 'u izena errekak? 'O nola deitzen 'yozute?
- Askok saten 'ute Borondi erreka.
- Borondi erreka.
- 'Ta guk, berriz (...)
- 'Ta uste 'ut... Ez al zun zeak, (Nuiñizek) hala saten, Borrondi erreka zela. Nombatte erreka harrapatua zun 'ta "Borrondi erreka duk, e!" Batei san ziyon, behintzat.
- 'Ta zuek nola saten 'yozute?
- Nuiñez, kaleko...
- Bai. 'Ta zuk nola san 'zu saten 'yozutela errekaiy?
- Borrondi erreka.
- Borondi erreka. Guk 'e askotan Arbuko erreka 'ta hola aitzen ga.
- Arburutik heldu...
- Arburu bertxio.
- Bai.
- Hola. Hau (Solatxipeko) bordatik gooxio jaiyotzen da erreka hau.
- A! Handik heldu dena da, e?
- Geo Solatxipeko itturriya 're badu harrek eta denak (honea) biltzen dia. Bai, biño ttikiya da, erreka ttikiya. Gaur bastante haundiyo heldu da, bai. Ebiy asko bota 'u 'ta!
- Bai. Gehiyo haundittu izan izango da? Asko itten al da? Atetzen al da?
- Ez, ikaraarri ez.
- Hemen ez. Hemen ez da zeatzen. Oan, Karrikan bai, e! Karrikan atetzen da.
- Karrikan tokatu ga bai, bastante ateria 'ta zea. Oaiñ zuiya lengo xarra hor do 'ta horrek juxtu-juxtun biltzen du hoiy, e!
- Bai, e?
- Beste berriyan aixa pasatzen da, biño... Bai.
- Eta geo handik Frailen zeatik 'ta beste bat torko 'a, ez?
- Bai, bestia.
- Ttiki bat. Hau biño 're ttikiyua oaiñikan hua.
- Ze itten du honekin bat hantxe? Biason bertan?
- Ez. Biño goitik heldu dena, zea Zorrolatik?
- Beno, Zorrolatik hoi da (...)
- Bai, biño, Zorrolatik heldu dena haundiya da e! Hoiy erreka haundiya da.
- Zeaz pasatzen dena, soziedadeku horta pasatzen dena.
- Bai, hor Biasuku hortan ingo 'ute bat, ez?
- Bai, bai, hor itten 'ute biyek bat.
- Bai, Biasotik beroxio.
- Beroxio, hoi da.
- Bai.
Nor Irastortza Gaztelumendi, Maitxo ; Lekuona Artsuaga, Enrike
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-057
Pasartea 0:08:40 - 0:11:10 (2' 30'')
Laburpena Maitxoren jaiotetxea, Zabale, Ergoienen dago, eta Enrikerena, Borrondi, Karrikan. Baina eskritura zaharretan Borrondi Ergoienen sartzen zela aipatu digute. Karrikako errekak.

Transkribapena

Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-056
Pasartea 0:17:00 - 0:18:30 (1' 30'')
Laburpena Baimena. Egiten dugunean erakusteko eta guk erabakitzeko zer jarri eta zer kendu. Hala ere, lehengo egunean esan zidan argitaratu aurretik ikusi nahi zuela.

Transkribapena

Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-056
Pasartea 0:14:00 - 0:17:00 (3' 00'')
Laburpena Pisu berrietara oiartzuar gazteak etorriko dira, eta ea haiek zer edo zer mugitzen duten. Berriro trafikoaz. Udalak zerbait egin dezala.

Ugaldetxoko aldaketak

Transkribapena

- Leno nola karruk eta ibiltzen zin, 'ta lasai aski hor Landatarrak... Zeakua, Landa...
- Zolotiarkuk?
- Zolotiarkuk eta hoik denak. Iriyakin 'ta dena 'ta hoi bai, biño hoi dena oso aldatu da 'ta
gaiñekun pues ze sango zattut? Isastin 'e Atamitx leno hor zeon, restaurantia eta eske hill in da Ugaldetxo, e! Porke leno Atamitx 'e...
- Len gutxinin jatetxikin...
- Karo.
- Beste bixitasun bat, ez?
- Beste bixitasun bat zun. Bai. Iande eguarditan 'ta jendia taberneta 'ta zeata 'ta oaiñ?
Karo Matteo hor do, biño Matteon restaurantia 'ta ez do tabernan ibiltzeko. Egualdetxo aldatu da sentidu hortan. Sentidu hortan asko aldatu da Egualditxo. 'Ta gaiñekun Egualdetxoko zea, pues ez dakit. Ez. Hombre, Isastiko itxi hoik eta... Hoi denak leno zelaiyak zila 'ta hoi dena bai!
Hoi dena izautu dugu. Mendibill 'e izautu dut dena nik zelaiya galantak hor. Geo itxe denak in zittuzten. Aldatu da pilla bat Ugaldetxo. Biño aldatu da pasako barriyua! Ez girua Ugaldetxo bea hazi dena, porke geo ez dute partizipatzen gaiña Ugaldetxon! Festatan bertan, Mendi...
Isastiko jendi horrek eta... Horrek ez du iñorrek partizipatzen hemen barriyua... Eske barriyua hori da, barriyua do, biño plazoleta bat gabe!
- Bai, hoi da.
- Bai, pasako barriyo bat.
- Itxiak dozte, 'ta jendia do, biño ez daka barriyo zeaikan.
- Ez daka, ez daka barriyo bat sateko: "Bueno pues aizu hartzen da...
" Geo kampotik etorri da jendia, 'ta nahiz Oiyartzunguk izan lana itten dute 'ta ben martxan ibiltzen dia 'ta umikin ikastolara 'ta zea 'ta... Muimentua bai, haundiya muimentua, biño muimentua!
- Hoi da!
- Ez bizi!
- Nortasunik ez.
- Hori.
- Hoi da.
- Hori da. 'Ta zein ber den? Pues aurreneko pentsatzen dut nik plazoleta bat eta barriyua
karri kamiyua lasai! Hortikan hasi berko dugu. Nik hoiy eskatzen dut.
- Aber oaingo gazti hoik...
- Aber muitzen din. Aber muitzen din oaingo gazti hoik!
- Ya auro... Ya auro hasiko dia? 'O...
Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-056
Pasartea 0:12:00 - 0:14:00 (2' 00'')
Laburpena Ugaldetxo asko aldatu da; lehen biziagoa zen. Auzoa hazi egin da fisikoki, baina giroa itzali egin da.

Transkribapena

Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-056
Pasartea 0:09:55 - 0:12:00 (2' 05'')
Laburpena Irtenbidea eskatzen dute. Ez dute esaten zer egin behar den. Bere senarra etorri da.

Transkribapena

Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-056
Pasartea 0:00:00 - 0:09:55 (9' 55'')
Laburpena Klaketa. Ugaldetxoko trafiko arazoez ari gara. Irtenbideak egon behar dute. Ez da ohitzen, gero eta trafiko handiagoa dabil eta. Orain jende gaztea etorriko da eta horrekin du itxaropena.

Zaldi-gurdiak, bizikletak eta ferratokia

Transkribapena

- Beitu bai.
- Zer zon ya asfaltatua? 'O...
- Bai, bai, bai, bai, bai. Asfaltatua. Ni kamiyua oain daon bezela. Bizikletak jo 'ta bota 're in zin hor nei. Kruzatzen hasi hor eta bizikletan jota... Baratza nijun, 'ta klaro, ez nun beituko seguraski! Ez dakit. Jo 'ta bizikletak a tomar por saco! Bota ziten. 'Ta gaiña letxuak billa nijun
eta nakan zea, kutxillo ttiki bat, labaiña ttiki bat nakan eskuan. Bai, goatzen naz beti, goatu nitzan seittun labaiñana! Ez miña mateko... Miña bai 'te nun.
- Karo, segun nola...
- Bai, biñon ordun asfaltatua zeon, e! Biño karo, ordun pasatzen zin e... Esneketaiyak goizian, Altzibertikan 'ta kamioiyakin o zea, 'ta geo eguardiyan hamabitan, hamabi terdiyak aldin 'o hola bizikletak. Denak bizikletak pasatzen zin. 'Ta kotxik 'e pasatzen zin, biño bueno,
lasai, lasai. Geo ya motua hasi zen eta geo ya gaiñekua.
- 'Ta bizikletan... Esneketan 'ta bizikletan 'ta joten zen jendia?
- Bai. Bazen jendia esniakin... Eta astuak! Hemen barriyoko... Hor Txikierdi aldetikan 'ta hola? Astuakin 'ta zaldi karruk hemen Lina Ierutxikikua 'ta hoi denak zaldi karrukin esniakin, e!
- 'Ta ze itten zin, Txipitotik jetxi 'ta hemendikan jon? Ez zen atzetikan...
- Ez. Ez zen bireikan! Ez zen bireikan e!
- Hoi geoztik iña.
- Bai, geoztik iña. Hoi mamuteko 'ta ordun iña do, e!
- Karo.
- Ez, ez. Hor goikua dena tortzen zen honea. 'Ta geo hemendikan Errentira.
- 'Ta perrateiya gotze al za zu?
- Gai.
- Garroko perreteiya.
- Bai!
- Hor jende pilla erra ibilliko zen?
- Bai. Hombre, behiyak hor denak lotuak eta. Behiñ gotzen naz Joxe Antonio Garrokuk ze san zin. Pelukeiya hemen 'ta, permanentikin 'ta likido usaiya, 'ta fuertia 'ta goatze naz,
karo asko eoten giñan hizketan 'ta hola, asko, auzo bezela 'ta geo gaiña gaztiak eta... "Jo, hemengo usaiya biño hobe da kaka usaiya behiyana! Hemendikan ateratzen den usaiya..."
Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-055
Pasartea 0:54:20 - 0:56:18 (1' 58'')
Laburpena Lehen ez zen hainbeste begiratu behar errepidea pasatzeko: esneketariak zaldi-gurdiekin eta bizikletan ibiltzen ziren. Autoak ere ibiltzen ziren, baina orain baino lasaiago. Garrokoek Paradan zeukaten ferratokia ere gogoan du Mañolik.

Lehengo Ugaldetxo

Transkribapena

- Ta gaiñekun itxia... Hemen hola itxia berrina hau 'ta Intxixuko... Hor zer zen len?
- Baratza.
- Baratza zen.
- Hemen baratza zen. Baratza bat. Gure horko baratza bezelakua, baratza bat zen hor. Garrokua.
- A!
- Zen baratza hoi.
- Eta zea Intxixuko etxe gorriy horren tokiyan zer zen?
- Hor 'e baratza bezela.
- Hoiy Garron atzia...
- Bai, Garron atzia. Hoi Garron atzia zen. Eta hor, klaro, gu gaztiak eta giñanin, zelaiyak eta baratzak eta hola zian denak.
- 'Ta zuek, haurrak 'ta non juntatzen ziñazten 'ta? Han eskolan ingurun? 'O hemen 'o non?
- Ba, ahal zen tokiyan! Bai. Hemen... Lokepasake karo, hor bihan dena zelaiyak zin, geo hor metak eta itten zittuztenian, iatzia karri 'ta itten zuten eta bueno, jostatzen 'ta...
Ordun gaiña, karo, kotxia gutxiyo zin askotaz 'e 'ta pelotan 'ta paretatan 'ta...
- Karo.
- 'Ta ordun geo gue umik izandu zuten suerte haundiya Txipitok... In zuten Txipito, txipito in zuten. Txipito in zen en el año sesenta... Akaso lentxiotik. Cincuentainueve... Hor zarbatte iñ zuten. Eta umiri jostatzea joten utzitzen ziyoten.
- A! Frontoira?
- Frontoira eta hor arbolak eta bazittuzten eta umik hor ibiltzen zin jolasten asko.
- A!
- Bai. Gue umik hor ikasi zuten pistinan igeri itten 'e! Uzten zuten, barriyoko jendiri uzten ziyoten.
- A!
- Bai. Eta...
- Difentzi erra!
- Horrek diferentzi haundiya zun barriyuiy asko uztia. Horko etxeko andria 're pelukeira tortzen zen 'ta amistadia 'ta zea 'ta... Biño, barriyoko jendiri uzten ziyoten, e! Ez guriaiy bakarrik. Barriyoko jendiri 'ta hoik hor asko ikasi zuten... Lekua zuten. Gaiñekun ez zen!
'Ta denak Txipitoa. DenaTxipiton! Frontoiya zela eta arbolan gaiñetan 'ta pelotan 'ta hor baloiyin 'ta ibiltzen zin... Biño hor ibiltzen zin gue hurrenguak. Guk intako umiak. Eta gu, berriz, ibiltzen giña pues hemen barriyun jolasten.
- Ordun ez zenuten asko beitu berko kamiyua pasteko?
- Ez. Beitu bai.
Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-055
Pasartea 0:52:15 - 0:54:20 (2' 05'')
Laburpena Lehengo Ugaldetxo nolakoa zen: etxe berrien tokian, baratzeak eta zelaiak. Orduan edozein tokitan ibiltzen ziren jostatzen. Beren seme-alabak Txipitonen ibiltzen ziren jostatzen. Ordurako errepide inguruan ezin zen, eta eskerrak han uzten zieten.