Arropa gutxi

Transkribapena

- Beno, ordun oso difente zen. 'Ta hola.
- Bai. Jantzi in ber izaten zen eskola joteko 're 'ta zea 'ta. Ordun 'e...
- Bai, oaiñ beste arropa ez zen kambitzen ordun eunin 'e! Ordun aste guziyan eskolako arropa aldi bat. Itxea tortzin iantzi 'ta beste zerbatte zarrokuk 'o zea jantzi itxian lanin aitzeko.
- Hoixe.
- Gaiñekun aste guziyan. Nik askotan saten dut. Oaiñ haimbeste arropa zea, labadoran? Bueltaka eun guziya? Bueno!
- Bate zikindu gabe, gaiña! Difentzi erra.
- Bu!
- Len gaiña labadorik ez, Maitxo!
- A, ez ez. Ordun eskuz.
- 'Ta urruti hok. Zeara, Eiziarko itturrira. Guk, aldio...
- Eiziraiño jon ber al zenuten?
- Eizitik betti. Iya Letako azpiko aldin itturriya.
- Jesus.
- Oaiñ 'e han eongo da itturriya seuraski.
- Bai, bada
- Bai, izango da.
- Pues haraxe jon ber izaten genun.
- Oaiñ baseritan ura bazu itxian, biño leno ez zen izaten.Hau honea ezkondu ezkio jarri genun ura guk hemen. Auxkene, Iaurtzakuk (...) 'ta gu.
- Guk han lenoztik jarriya genun. Han lenoztik jarriya genun. Zabalen lenoztik jarriya zen ura. Geo honea torri 'ta nik harekin mira in nun, e! Hemen urik ez zean, itxian.
- Karo, ohittuta.
- Bai.
- Hola zin gauzak. Aldian, biño karri in ber.
- 'Ta Donostira nolatan...
Nor Irastortza Gaztelumendi, Maitxo ; Lekuona Artsuaga, Enrike
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-057
Pasartea 0:41:50 - 0:43:20 (1' 30'')
Laburpena Batzuk ez ziren eskolara joaten, arroparik ere ez zeukatelako. Zabalekoek etxetik urrutira joan behar izaten zuten arropak garbitzera.

Ugaldetxoko pelukera

Transkribapena

- Biño hola dia kontuak.
- 'Ta nola erabaki zenun pelukeiyana?
- Ba nik uste 't gustatu itten zila ttikitatikan. Beti mozten flekilluk 'o harrapatzen nittunak. Illia kixkurra nun 'ta beti, beti saltsan.
- A, zu zeonei?
- Bai, bai, bai. Eta bueno hemen laun bat eta "bueno benga zea". Nik uste 'ut gustatu itten zila. Eta geo aman ahizpa bat Errenteiyan zun harrek launak pelukeiya zutenak. Bai pelukeiya jarri zuten. Bi lengusuk. Biyok. Oaindikan nik... Pelukeiya oso oso oso oso matte dut.
Kendu zuten e! Aber zembat urte din 'ta! Eta ordun harrengatikan hasi nitzan, izebangatikan hasi nitzan Errenteiyan pelukeiyan. Eta han pasatu nittun lau urte. Pelukeiya lanez, lana iñez ikasi nun. Ez nun ordaintzen, biño ez ziten beák patzen 'e nei.
- Hoi da, ikasin truke, ez?
- Bai. Ikasin truke.
- 'Ta hola ikasten zen? Ez zen akademik eta len?
- Errentiyan ez zen. Haik ikasi zuten Donostiyan Gardetan. Bitu nola akortzen nazen hombeste urtekuk, e! Eta Gardetan ikasi zuten haik pelukeiyan. Eta... Biñon karo ordun diro asko... Karo, diro asko, ez dakit denea zembat diro zen, biñon karo haik han ikasi zuten.
- Eta hua bai zen...
- Hua bai zen akademia. Hura bai zen akademia. Geo nik in ber 'zandu nun pelukeiyan hasteko esamiña bat e! Ez zen geo lau urte pasa 'ta hala jarri zenezake. Ez. Ez.
Eta ba ordun ne izebangatikan hasi nitzan han hamalau urtekin hemezortzi urte arte. 'Ta geo hemezortzi urtea ailletu zenin, karo, itxian aitzen nitzan hemengo jendiay itten 'ta hola, eta geo pelukeiya jarri nun. Eta geo jon nitzan...
Nor Aduriz Lopetegi, Mañoli
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-054
Pasartea 0:26:10 - 0:28:00 (1' 50'')
Laburpena Txikitatik gustatu izan zitzaion ile-apaindegia. Errenterian hasi zen lanean eta ikasten batera, 14 urtetatik 18 urte bitartera. Gero etxean jarri zuen ile-apaindegia.

Osasuna eta zahartzea

Transkribapena

- Haurrakin iñor gutxi jaitsi izango hunen... beti itxea meikua...
- Eta haurrakin 're bai miño, zea're, sendatu 're, sendabelarra 'ta etxian 'de erremeiyo geyo ez? Oaiñ ez dakigu ezer itten miño...
- Ez... Ez dakit ba! Ordun erremeiyua zen belarmiña; burukomiña zunin 'ta... tentsiyua... beno! tentsiyua ez zun iñork hartzen. No sabía que... baldin bazen 'de tesiyuik ordun. Nik hoi saten ñet: ez azukria... ordun ez zen deus itten 'ta ezekiyen.
Lo único pulmoniya zakiten zer, gaiñekun ez azukre, ez... iñork ez zekiyen deus'e. Iñork 'e.
- 'Ta zartzen zenin gaixotu 'ta...
- Gaixotu 'ta...
- Oiañ ahal baldin bada atezi...
- Horrengatik da oaiñ hoinbeste zar. Zar erruz gaude, erruz. Porke oaiñ kuidatzen da, e... medikamentuak jartzen ttuzte... 'ta oaiñ zartu itten da hola.
Miño leno ez zen medikamentuik deus 'e. Pulmoniya harrapatzen zen 'ta enplastu batzuk jartzen ttiztenen 'ta holako gauza batzuk. Oaiñ adelantu hortan... zar asko zartu da, erruz. Zarra erruz gaude, erruz! 'Ta lengun letzen nun periodikun, ez dakit... redondu hontan:
ehun urtekuk, ehun emakume eta betzi gizasme. Ehun emakumik eta betzi gizasmik doztela. Emakumik geyo. Bai. 'Ta parte zarrin bertan berrogeita hamar pertsona ba 'men dozte ehun da geyoko urtekuk.
- Donostiyan?
- Donostiyan.
- Jesus! Asko 'ia hoik e?
- Asko. Periodikuk zakarren: "Mismo Parte Vieja, más de cien centenarias", centenarios. Beno...
- 'Ta len san duguna: itxian jaio 'ta itxian hil 'ta, itxian gaixotu 'ta...
- Dena. Itxian kuidatu xarra. Oaiñ itxe... oaingo gaztiak ahal baa, ez da gaizki satetik, ez du nahi sakrifikatu 'ta nola baidozten ospitalak oaiñ nahiyago 'iten hara entreatu. 'Ta...
Nor Pikabea Artola, Arroxa
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-053
Pasartea 0:39:40 - 0:42:00 (2' 20'')
Laburpena Medikuntza aldatu egin da. Pulmonia bakarrik zekiten. Gainerakoan, ez zen begiratzen ez tentsiorik, ez azukrerik... Orain lehen baino zahar gehiago daude. Lehen etxean zaintzen zen zaharra.

Etorkinak

Transkribapena

- 'Ta izeba 'ta euskaraz aiko zin eakusten?
- Bai, bai, dena, dena. Erdaraz zen ordun... gerran ikasi zen erdara ikasi zena. Iñork e'genikiken erdaraz. Iñork 'e ez. Ne izeba horrek bazakiyen erdaraz neska
gaztia zelako, gaztina izaki 'ta neskame eon, 'ta horrek, Lexaka saten yogunan ama Maria horrek, horrek erdaraz ongi zakiyen, ne izeba horrek. Hoi ne attan arreba zen. Erdaraz ongi zakiyen. 'Ta ordun bakizu: jartzen zuten dizionayua
erdaraz 'ta euskaraz, galdera bat erdaraz itten zizun 'ta bestia euskaraz 'ta hura (miatu) 'ta ikasi miño ze saten zuten ez genikiula. Nei saten zin: "Hoi denak baakizkizu zuk 'ta ez dakit zengatik ez zun erdaraz hitz eitten" ne baitan: "Bai
galdera bat erdaraz itten zizun 'ta bestia euskaraz 'ta hura (miatu) 'ta ikasi miño ze saten zuten ez genikiula. Nei saten zin: "Hoi denak baakizkizu zuk 'ta ez dakit zengatik ez zun erdaraz hitz eitten" ne baitan: "Bai bazekiñet miño... hoik elkarrekin juntatu in ber dia".
bazekiñet miño... hoik elkarrekin juntatu in ber dia". Guk ikasi genun pizarra gerrako denbun ikasi genun geo, dena kastillanua baizen hemen torri zena, dena.
- 'Ta bertu itten gañea ez?
Guk ikasi genun pizarra gerrako denbun ikasi genun geo, dena kastillanua baizen hemen torri zena, dena.
- 'Ta bertu itten gañea ez?
- Bai, bai. Hola euskara... kuidadito!
- Zu gotzen al za hola kalin norbaittek harrapatu euskaraz hitz eitten 'ta...
- Ez, ez, ez.
- Ez za gotzen?
- Errespetua... hortako ber zen muy carlista, muy franquista galezitzeko kalin 'ta hola, ez.
- Ez zun iñork... gue inguruan behintzat iñork ez zun izandu holako... 'ta nik e ez
nun izandu iñone. 'Ta sate 'ut ba, geo ikasi geniñen guk 'e kastillanua ikasi genun pizarra reketikin 'ta... 'Ta geo nik 'e asko in nun bakaillo fabrikan... larogeitikan hiru bakarrak giñan euskaldunak. Denak kastillanuk.
- Berko ikasi!
- Bai, berko ikasi. Uker 'o zuzen.
- 'Ta bestik zer zin kanpotik torriyak?
- Bai extremeñua, andaluza... hor kantidadia baizen Errenteian. Oaiñ, derecho cocina 'ta oaiñ gehinak bakotxak ben itxiak ttuzte, ya hemengo iñak dozte, ya nekin lana in duten emakumik. Asko e'iñet ikusi ez, miño... 'Ta beste batzuk in zittuzten sos
'Ta beste batzuk in zittuzten sos batzuk, hemen itxiak eosi zittuzten, saldu hemen diru galantin 'ta ben herriyan etxe txar...
batzuk, hemen itxiak eosi zittuzten, saldu hemen diru galantin 'ta ben herriyan etxe txar...
Nor Pikabea Artola, Arroxa
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-053
Pasartea 0:02:40 - 0:05:00 (2' 20'')
Laburpena Erdaraz gerran ikasi zuten, etorkin asko etorri baitzen, eta euskara galarazita zegoen. Etorkin asko hartzen ziren etxeetan 'derecho cocina' deitzen zen eran. Hika.

Gerrara eramanak

Transkribapena

- Hura zen; biarrena. 'Ta geo Inaziok: horrek sei urte pasa zittun gerran.
- Bai, san izandu digu gui.
- Geo hoi... horren eaman ber zuten... hemezortzi urte komplittu gabe eaman zitenen
gerra gue Inazio. Sekulan Oiyartzundik ate gabia, pusill bat ikusi gabia 'ta... hala eaman zuten. Sei urte pasa zittun. 'Ta Manuelek suertia izandu zun; ya gerra bukatu zen 'ta Lesakan in ziñen soldauxka. Lesakan bazen konpañiya, bakizu gerra ondorin
nonahi jartzen zittinen 'ta. Bai. Ge Inaziok azkeneko urtia pasa zun Bartzelonan soldado, Bartzelonatik zeatu zen... Zorri pilla 'rra karri ziñen. Itxian sartu zenin, ne atta difuntua uztarriyan jartzen behiyak 'o ez dakit ze ai zen 'ta:
"Atta, dena zorriz betia torri naz 'ta...", "E'yaiyela ordun gotti jon" 'ta gue amak arropa guziyak hartu 'ta balde batin sartu ziñen suan jarri 'ta denak han bukatu zin zorriyak.
- Jo! Nola torko zin haik!
- Bai. Zorriyak... nik kusi nun mutil bat, (berez 'e zea zikiñ xamarrak zittuzten) 'ta ne gizon difuntuak, orduko gerra, klaro, gerra bukatu... Koxme zun izena 'ta, e... san zin: "Ekarri nazu alkandoa 'at" 'ta "Ze in ber 'zu",
"Koxme, nik uste 'ut, zorriyak dena betia dola 'ta putzun sartu ber dut, putzun". Harren bizkar-hezurrako hezurra hoi dena, dena zorriyak jana ziñen, llagatan jarriya. 'Ta hala bizi zen hura gizajua, amaik ez zun ta... atta...
Eta ne gizon difuntuk hartu zepillua dena garbittu, garbiya jantzi 'ta bueno... holako ixtoiak!
- 'Ta klaro, gerra zu ongi gotuko za. Hogei urte...?
- Hogei urte, gerran. Ni dena gotzen naz gerra.
Nor Pikabea Artola, Arroxa
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-052
Pasartea 0:13:30 - 0:15:40 (2' 10'')
Laburpena Inazio anaiak sei urte pasatu zituen gerran; azkeneko urtea, Bartzelonan. Zorriak janak itzultzen ziren etxera. Hika.

Etorkinak

Transkribapena

- Erra golpia e?Ze zenbat ordun zenbat langille zittun, itxi zinin?
-Bajatuk giñan puskat! Ni bigarren txandan jon nintzanin hirurogeita hamar bat 'ro bagiñan, enppresa zea, plantilla.
Gio bat hill o' bestia erretiatu 'ro, bestia bat hau dela hoi dela, bajatuk giñan puskat miño bai izango giñan hirurogeita zerbatt izango giñan.
- 'Ta geina zenbat, hoi izautu zu zuk? Langi plantilla geina hirurogeita hamar o' hola?
-Ba... geixio 're igual, igual larogei 're.
- Dena gizasemia izango zen ez?
-Bai. zea kozinera 'ta oyak itten aitzen zena Ixabel hoi 'ta, lentik Iturriozko neska bat e' aittu zen 'ta. Emakumik hoitxek bakarrak.
-Hor aitzen zinak. 'Ta zeatan anako barrakoitan 'ta?
-Bai barrakoitako oyak itten 'ta
-Xabalek itten zittun
- Han zeñek zeñek itten zun lo, zer zen kanpoko jendia?
-Kastillano jendia
-A..
-Soldauxka kendu zutenin karri zittuzten haik
-Karo jendia ber
-Jendia ber 'ta periodikun anunziatu zuten 'ta, hor zin tipo errak, kojuk eta (...)guziyak 'ta, alu errak e' bai 'ta.
- 'Ta nondik 'torri zin? geina nondik torri zin? Han Asturias
-Andaluzak bazin galleguk e' bai 'ta santaderinuk e' bai 'ta, auskulo zenbat lekutik
- Portugesak e' bai zerbatte 'ta
- Ah denak
- Bai , bai, toki askotakuk!
-'Ta haik euskeraz tutik etzuten jakingo 'ta zuek ya kastillanoz ikasiyak
-Ez, ez! Galleguk ikasten zuten euskaraz e! Andaluzak ez. Hoi gauza da e?
-Andaluza Garrido 'ro enkargatu eondu zen azken aldea, ttiki bat 'ta harrek hogeita hamar urte eamango zittun hor, harrek etzun pio 're esango zea euskeaz!
Attona zarra san berrin , amona zarra 'ta holxe. Horrentxe gutxi. Galleguk berrize gu bezela ikasiyak e' bazin. Gallegua lixtuo da askoze andaluza miño.
Euskaz ikasteko behintzat bai!
- Bai, izangoute be
-Joe. Parrez eoten giñan.
Nor Pagadizabal Artola, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-050
Pasartea 0:13:10 - 0:15:50 (2' 40'')
Laburpena 70 langile ziren meategiak itxi zirenean. Asko kanpokoak ziren eta barrakoietan bizi ziren: andaluziarrak, galiziarrak, santandertarrak, portugaldarrak... Galiziarrek ikasten zuten euskaraz, baina andaluziarrek ez.

Tornola

Transkribapena

-'Ta gaiñekun zea ba al zenuten iriyik 'o?
-Ez.
-Ez?
-Iriyak hor aieka hortan Portuberrin bakarri zin.
-Klaro, eske kamiyuk 'e, ez? Iri parikin ibiltzeko 're zeik ez, kamiyo gisakoik.
-Bireik gisakoik ez.
-Bire gisakoik.
-Horko azienda etxeko lan pixarra, lur mutturra aratu, 'ro iauli 'ro. Poz pixka 't. Batzuk, batzuk e! Baserri politt xamarrak zinak. Santander zen hortan polittena.
-Bai e?
-Santander. Hua dena aziendakin ibiltzen zin. Guria 'ta Portuberrin 'e parte batzuk bai biño, bai malda errak e!
'Ta baserri txar asko zen Tornolan.
-Mordoska 're bai e!
-Hemeetzi.
-Hemeetzi? Hau sartzen al da Olatzene?
-Ez, ez.
-Biño zean bai ez kofradian 'o?
-Ergoingua da hau. Kofraiya bai. Kofraiya, gu Portuberrin izandu genun kofraiya urte askuan.
Geo haik 'e taberna itxi zutenin Ugaldetxoa. Beno ni honea torriya nitzen lenoztik. Tornolakuk, berriz, Tolarea.
-A ordu zu, Olatzenekuk Ugaldetxoko kofraira sartu ziñazten Portuberrikua itxi zenin?
-Ez gu Portuberrikuk ez baikiñan leno 're. Olatzenekua Ugaldetxokua baitzen.
-A! Hoi, hoi, hoi, hoi da. Txaundo Portuberrira.
-Txaundon giñala Portuberrin.
-Hoi da.
-Geo haik bukatu zutenin, haik Tolarea. Tolaren bazkai pixarra 'ta. Hola ibiltzen giñen.
-'Ta zertako izaten zen kofraiya hoi? Bata bestiri launtzeko?
-Behi bat galtzen zenin 'o bestik tratatu. Zenbatxo baliyo zun 'ta. Haen parte bat, dena ez biño.
Denan arte pixka 't laundu harrei. Hola ibiltzen giñan.
-Hoi da. 'Ta geo haragiya 're ze itten zen banatu?
-Haragiya batzutan zuluan sartu berra igual tokatzen zen.
-Ya. Segun nola hiltzen zen.
-'Ta jateko betenaiyuk baimena maten bazun zeatu, partittu.
-Karo, karo. Gaixo, miñez zola 'ro hiltzen bazen ezingo zen beti jan.
-Beti ez.
-'Ta ordun?
-Umatzin 'e galtzen dia. Odol hustu 'ro.
-Hoi da.
-Hua, betenaiyuk saten bazun ez du miñik, hau jan leike.
-Hoi da.
-'Ta beste enfermedaden batekin eondu baldin bazen 'o zulua.
Nor Pagadizabal Artola, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-049
Pasartea 0:59:30 - 1:02:27 (2' 57'')
Laburpena Tornolako baserriak. Auzoan malda asko zen eta ezin zen azienda nola hala erabili lanerako.19 baserri dira Tornolan. Txarondo Tornolako kofradian sartzen zen, eta, Olatzene, Ugaldetxon.

Astoa

Transkribapena

-Biño oso gutxi izango dia.
-Bai.
-Oso gutxi.
-Bai, bai. 'Ta hola oain doztenak dia hoi kapritxoz 'o eosiyak.
-Kapritxoz.
-Bai, bihorrak 'ta bezela.
-Tornola guziyan 'e aleik 'e bai 'te da. 'Ta ordun guk geok izaten genun hiru lau Txandon.
-Bai e? Haimbeste e batea?
-Beti kampun ibiltzen zin. Kamiyua in biño lehenotik. Umatzen zin. Diro errak hartu 're bai. Ni akortzen naz Olaizberriko Joxe. Zuk ez zenun izautu. Zu jaio biño lehen hilla izango da hua noski.
"Asto ttiki bat ber nikek 'ta, asto ttiki bat ber nikek. 'Ta astua arront zahartu ziguk eta ez dik lan haundiya in ber izaten gue astuak. Olaizberritik Zulukoerrota esnia eaman! Beste lanik ez!"
"'Ta bai gue etxian asto txar batzuk battuk"
Gue attakin hizketan, eliza jonta.
"Jungo nak! Jungo nak!"
Arratsaldin bertan jon zen igandi hartan attona hua.
-Txaundoa?
-Txaundoa. 'Ta bexi zun, lau 'ro bazin ordun. Bi asto izango zin be umikin. Ttikiy haitako bat. Hiru duro. Kauen dio! Hiru duro astuak.
Ni harrittua mutiko txarra. Hiru durok zerbait baliyo ordun, oaiñ ez askoik biño.
-Ordun. 'Ta geo han ikusko zenun Zuluko errota joten ordun?
-Majiña biaje in zun, majiña 'at urtian.
-Ordun ondo ate ziyon.
-Bai, bai. Xextukin ya lurra juan. Ttikiya honen altura ez 'e.
-'Ta astua hezi in ber izaten da 'o ya berez?
-Hezi in ber da, hezi.
-Hezi in ber da.
-Arraxa da hezitzen e!
-Bai?
-Bai, karga ttiki bat jarri 'ta ohittu pixka 't.
-Pixka 't ohittu.
-Kabestruk iatsi ezkeo, lembizi itten ttu iorika(?) batzuk biño bela hartzen du, ttikiya dela aixuo gaiñea, ttikiya dela aixuo.
-'Ta ero bolarak matezka ez tarteka?
-Bai, emia baldin bada 'ta ieltzen denin 'ta harrotzen da bai astua 're pixka 't. 'Ta arra hoixe xitala(?) izaten da arron. Zikiitu 're itten ttuzte.
-Bai, e? Astua zikitzen da e?
-Bai bai.
Nor Pagadizabal Artola, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-049
Pasartea 0:57:00 - 0:59:30 (2' 30'')
Laburpena Garai batean astoa asko erabiltzen zen garraiorako eta lanerako. Txarondon hiru asto ere izan zituzten. Bat saldu zutela ere gogoan du. Hezten erraza dela dio. Hika.

Tornolako maldak

Transkribapena

-Bai, itxia ttikiya. Baserriya franko bazen.
-Bai e? Terrenua 'ta asko ttu?
-Txaundoko errotan terrenuk eta Aiendolatik beruo 'ta nonahi baenittun saillak. Bai, bai, guetzako nahiko lana bazen han.
-'Ta zembat azienda 'ro? Zembat buru zenittuzten 'ro?
-Hiru-lau behi. Lau eondu zin. Ardiya genun mordoxka. Ehun bat ardi 'ro hola. Bai, ardiyantzako paraje hobia da hora. Behiyantzako biño.
-Bai, bai, bai.
-Malkarra 'ta.
-Bai, haik bota posible han ardiya.
-Bota ber, ardiya beti.
-Bai.
-Geo bajua zen, toki bajua 'ta. Neguan 'e ongi xamar pasatzen zin ardiyak hor. Geo kamiyua in zuten 'ta! Ardi biria asko izortu horrek, berriz. Moztu! Mendiya moztu 'ta.
-Karo.
-Ibiltzen zin gaintik eta azpitik biño. Txakur batek aurrin hartzen bazun bat pampa kamiyoa 'ta seko hill 'ta holako makiña bat 'e bai 'ta. Hortxe.
-'Ta ardiyakin ze itten zenuten zea udaran goitti 'ro iyotzen zenittuzten 'o beti...?
-Aiako Harrira joten zin bai. Aiako Harriyan ibiltzen zin, udaan. Negu partin beitti kartzen genittun 'ta geo beti izaten zen enemigua hor.
-Zein?
-Kamiyu horrekin.
-A kamiyukin!
-Txakur batek bi sanga ittia aski, hoik txoruak izaten dia 'ta.
-Bai.
-Pampa kamiyoa!
-Bata bestin atzetik gaiñea!
-'Ta akatu!
-Joe!
-'Ta asko galdu!
-Karo geo bire berriyak 'ta ingo zenittuzten biño, bittarti hartan... Hoi Portuburuko zelaiya 're erdiz erdi pasia da ez?
-Erdiz erdi bai.
"Lehen Bazterkalte bagenun, oaiñ hiru!" Portuburuko Anttonio(?) difuntuk. Portuberrikalte, Portuburukalte 'ta Bazterkalte. Hola aitzen zen aittona hua. Denai erdiz erditik pasa.
Terreno pilla ikarriyak galdu. Geo rellenuak beitti bota 'ta.
-Karo, oan ez du maten biñon.
-Oan disimulatu dia pixka 't biño.
-Belarrakin 'ta ez du maten biño be garaiyan in zutenin bazterra 're dena larrutuko zuten haik.
-Holaxe geldittu zen bai. Hala in zuten.
-'Ta ardiyak zembat 'o 'zaten zen... Ez za gotuko zembat?
-Guk, ehunen bat ardi.
-Bai, e?
-Ehunen bat.
-'Ta gazta 'ta itten zenuten?
-Bai, bai. Arkumik saldu 're bai 'ta.
-Non saltzen zenittuzten?
-Hain, hain. Gue bizimodua haikin izaten zen. Oan biño... Ordun denak dirua itten zun zerbaitt!
Oaiñ ez da itten deus 'e. Illeik iñorrek jaso ez aurten 'e! Ezta eaman 'e!
-Ez, e?
-'Ta arkume larruik 'e ez. Ordun arkume larruakin sos batzuk. Arkumikin sos batzuk.
Illiakin 'e sos batzuk. Ardi zarrak 'e saltzen genittun. Batzuk hazitzen genittun 'ta. Ardi zarrak 'e tiro ona. 'Ta hola beti diro pixar bat hartzen aitzen giñan haikin.
Nor Pagadizabal Artola, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-049
Pasartea 0:39:40 - 0:42:55 (3' 15'')
Laburpena Txarondok etxea txikia du, baina lur asko ditu. Behientzako baino ardientzako toki hobea da; hango maldak... Ardia zuten asko, ehunen bat edo. Errepidea egin zutenean, ardi bidea izorratu zuten. Gazta eta arkume-larrua saltzen zuten. Probetxu handia ateratzen zioten.

Tropen sartzea

Transkribapena

-'Ta holaxe Jesus!
-Gaiñekun, han Tornola aldin zu gotzen al za tropak eta 'o soldadun muimentoik eta bai al zen?
-Bai, bai, bai.
-Bazen?
-Aitxulein pasa zin hoik denak. Hoiri in ziyoten behetik etorko 'men zin 'ta guk ez 'men genittun sumatu 're ingo gauzak zuzen torri balia. Biño Endarlatsako zubiya bota.
Endarlatsan pasako ziñan oan biño len zu?
-Bai, bai, bai.
-Zubiy hua bota 'ta hara torri 'ia tropak eta han pasoik ez. 'Ta mendira iyo San Antona 'ta San Antondik goitik torri.
'Ta Tornola erdiz erdi harrapatu goitik beitti. Txaundoko ataira etorri. Pauko Joxe Mai bihorretan zeillena Olaunditton.
Hua hartu giddaitako. Ordun harrapatzen zutena giddai! Harrek Txaundoko ataira karri tropak. Hortik makinetxea jon.
'Ta makinetxetik Bordaberrin barrena Pullira, honea. 'Ta Pullitik, Biraita.
Hortik ikusteko beldurra 'men zuten. Gorriyak hor eoki. Amezitako gaiñ hortan. 'Ta hortik hain ihesi, haik kusteko beldurrak 'o handik dixpatzeko beldurrak. Biraita. Biraita aldea jon ezkeo ez baita hortik kusten.
Hortik Portukoerreka sartu. Bordako ataiyan deskansatzen geldittu, zoku hortan. 'Ta Pauko Joxe Mai, hor utzi 'men zuten giddai zeatik libre. Harrek san ziyotela (...) beitti.
Geo Goikoitxeku 'ta.
Arritxuita 'ta gaiñ hoita deneta, zabaldu. Goitik geo, giro zen ordun hemen. Harrapatzen zun guztiya jateko! Buf!
Emitan 'e zerriyak eta hillak eta zeatan gazikutxan zittuztenak eta. Jo 'ta bota gazikutxak zilipurdika 'ta denak kendu 'ta. Izuarrizko eskandalua! Bukaroik gabe utzi familiyak eta.
-Jo erra marka in zutena!
-Gaiñea Arritxurietan zauden hairi eunero uste 'ut zerbaitt 'e ekarri ber ziyotela, tortillak 'o in 'ta.
-Bai, e?
-Eunatan, eunatan Emitatik eta hoitik.
Holako komeiyak. Zortzi urte, biño orduko...
-Zu gotu ingo za.
-Akortzen naz gauza hoik denaz ni.
-Bai.
-Gauza txar asko pasa zen. Asko asko.
-Jo!
Nor Pagadizabal Artola, Joxe
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-049
Pasartea 0:26:10 - 0:29:10 (3' 00'')
Laburpena Tropak Oiartzunen nola sartu ziren. Tornola erdiz erdi harrapatu zuten. Arritxurietan egun batzuk egin zituzten tropek eta inguruko baserritarrek janaria eraman behar izan zieten.