Euskara / erdara

- Biño haikin erdaraz aittu berko zenuten?
- Ez, harek euskaraz ongi ikasi zun, e!
- Alabak euskaraz ongi ikasi zun, e!

- Alabak 'e ongi ikasi zun euskaraz.
- Oso ongi. 'Ta oaiñikan 'e... Oaiñik 'e...
- Eskolan (...) erdaraz.

- Amak erdaraz.
- Ama maixtrak erdaraz. Maixtra erdalduna, biiño harek Biasoko umikin 'ta hoikin beti ibiltzen 'ta euskaraz ongi ikasi zun. Bai, zuena 're bai.

- Bai, gu bezelaxen. Biño maixtrakin euskaraz, 'ta maistrak hitz bat sateko beldurrez eoten giñan, ez genekiun 'ta eze 'ta. Jo.
- 'Ta zuek Aierdin 'de...

- Aierdin 'e, han 'e gauza bera zen. Han 'e erdaraz ez bazunun hitzik itten, ixillik eon ber zunun, bestela erdaraz in ber zunun, in ber zunun. Errekreoa ate arte ixi-ixillik. 'Ta hola.
- Honek ez zun holako oso emakume zea zen (...) hora, maixtra hora.

- Bazkaltzea 're itxea tortzen giñan, e! Eta hala, pues nik betzi urte arteiño. Biño betzi urtetan osaba bat bagenun apaiza, eta harren desiua zen nombatte denai estudiyuk matekua, eta anai zarrena apaiz, hua ni biño leno jona zen seminaiyoa eta

nei betzi urtetan Donostira eaman ziten en el Paseo de Francia Las Teresianas. Interna! Erderaz ez nakila! Gaiña obligatzen ziguten, e! Eskolan desdeluego ordun ezin zen hitzik euskeraz iñ, anillua maten ziguten.

Eta anillua maten zigutenak eta azkeneko anillukin gelditzen zenak atetzeko garaiyan, zigorra! Eta bildurrak, hitzik itteko bildurrak! Karo, ez genun hitzik itten bildur horrekin! Eta geo hara jon, ama difuntukin, akortze naz, eta han ate zin pues una Teresiana, ez zin monja jantziyan,

eran vestidas de señorita. Eta harrek hartu 'ta kapilla man zin 'ta: "mira que bonito, mira que bonito!" Nei kapilla man 'ta ni ate nitzaneko ama falta! Y quedate con el pastel.

Nik itten nittun nearrak! Onez onez hartzen ziten, biño keba! 'Ta azkeneko bronka bota batek, eta ordun kizkurtu nitzan, bai 'ta ya geo betzi urte in nittunin feliz! Ya geo jarri nitzan, biño lendabiziyan... Gorra! Iñor izautzen ez, eta erderaz 'e jakiñ ez!

Akortzen naz, lendaiziko urtian bukaeran, kursoko bukaeran, a San Francisco Javier eskursiyua. ¡Felicidad! Geo autobusa aberittu 'ta autobusa aberittu 'ta berandu torri giñan arratsin, illuna.

Eta ailletu giñanin, el paseo de los Fueros beti akortzen naz oaiñik, Buen Pastorreko torria ikusi nunin, san nun: "¡Ya se ve el torre de Buen Pastor!" denak algaraz! El torre!

- Harrek erdaraz zerbatte defendittuko zen, biño harren etxekuk ez. Bai, hoi kontu zen baserritan. Hoi baserritan kontu zen. Baserritan nahiz urte askuan zea hoiy iuki, kale aldea eta zuk in ber zenun jestiyo guziya nahiz erdaraz iñ, iñ ber izan, iñ ber izan, hoi diferente da, e?

E... Baserritan hoi kontu zen, leku askotan nabaittu gabe 're bai. Eta geo kompaziyo batea, nik ze sango zattut ba, Oiyartzunen iziñ baldin bazenun jestiyo bat iñ, 'o Donostira 'ro jon ber baldin bazenun, beti izaten zenun Oiyartzungo kale aldian norbatte zu biño gehiyo zakiyena

eta beti hura han eoten zen esku bat botzeko ber zunai. Bai, horta... Ordun asko defendittu, defendittutzen zen persona. Norbea jun 'ta ez baldin bazon prepatua, 'ro igual da iziñ zulako, beste bat beti bazenun launtzeko, bai. Bai.

Eta hoi ne garaiko kontuk ai zattut esaten, 'ta zu imaginatu zattia, ne aurretikan, ne gurasuk 'ta amona 'ta, 'ta... Bai.
- Amonak jakin 'e, ez zun jakingo?

- Ez. Amonak ez zekiyen ez erderaz, ez letzen 'ta ez eskribitzen. Harrek ez zekiyen ezer 'e. Eta geo ne aman erarekuk eta hola 're askok ez, ez zekiyen. Beste batzuk defenditzeko aiña. Geo persona bea nolokua den arabera 're bai, beste batzuk... E...

Beste batzuk bizimodua aurrea atetzeko 'ta zerbatt ikasteko baliyo baldin bazun, ordun 'e hura aurrego joten zen, zerbatt gehiyo jakitten zun. Geo ordun baita 're fabrikata 'ta hasi zen ondorengo urtetan 'ta zea, jendia 'ta, biñon ne aman 'ta garaiyin 'ta ordun neskame Donostira,

eta... Ate ber izaten zun. Eta lanea fabrikata 'ta jon biño 're gehiyo morroi. Gizasemia 're bai.

- Geo ezkondu 'ta seme-alabei beti euskeraz.
- Beti. Beti.
- Iya iya denak.

- Bai. Nik erdara, erdara itten nun launakin 'ta kale aldi hortan. Gaiñekun etxian, 'ta auzokukin 'ta ez. Eta geo, e... Len esan zattutena, apaizak eta 're, apaiza batzuk eta 're kalin erdaraz in, ni itxeko 'ta izeba 'ta kali aldi hortako neskamia izandua naz pixka bat eta ben itxetan ez.

Hoiri ez.
- 'Ta zea... E... Nobiyo itten zenin 'ta 're harrekin euskeraz?

- Bai, bai. Segun, Segun. Zertikan ordun hemengo, hemengo neska asko ezkondu zen, ne aman erareko 'ta holoko asko, ezkondu zen soldado tortzen zinakin. Nola Arkalen 'ta Babilonin soldado asko zon, eta geo hemen beste barriyotan 'e trabajadorik 'o...

Hoik gerran ondorengo prisioneruk izango zin, ordun biriak itteko 'ta hoik asko banatu zin Oiyartzunen, han kuartelak zoztelako Arkalen 'ta Babilonian, biñon beste lekuta 're banatu zin. 'Ta ordun hoikin Oiyartzungo emakume asko ezkondu zen. Bai.

- Eta ez al zen hola, beno, gezki ikusiya 'ro... Pixkat rarua izango zen erdaldunakin zea itten zena, ez?
- Bai. Bai, bai. 'Ta geo gaiña, batetikan ikusiya, 'ta geo bestetikan bizitzeko realidadia.

Zertikan ordun guk ez genekiun erdaraz, eta klaro, erdaldun hura baserriko neska batekin ezkondu eta neska hura, 'o neskame eondu zelako 'ro launakin 'o fabrikara joten zelako 'ro, harrek erdaraz zerbatte defendittuko zen...