Lanbide zaharrak

Artzantza (ardilana; bildotsak); Ikatza; Linua eta ehuleak; Karobiak; Abarkagintza; Perratzaileak; Harri-joleak; Sokaginak; Kapadorea; Ganadu-tratantea; elurzuloak; erlategiak

Artzaintzaren gorabeherak

Transkribapena

-'Ta zea estrata 'ta aittatu ttuzu len 'ta artzaiyak zinak ardiya ze itten zuten mendira eaman 'ta geo jetxi 'o len bordatan 'ta eoten zin ardiyak?
-Bordatan 'e bai.
-Bordatan ze eoten zin neguan 'ta geo jetsi? Ardiyak ze muimento 'biltzen zun?
-Oan bezela ez zen ardiya ordun kuidatzen zea belarrakin 'ta pentsukin 'ta...
'Ta ezkur, kompaziyo batea, lanea ez bazen joten mutil zarren bat 'o solterua, iual da solterua 'ro gaztia. Gaztaiñ pilla bat billu. 'Ta gaztaiña erki eoten baita morkotxin. Morkotxin erki eoten da gaztaiña. Beri hala 'kuittu gabe.
'Ta harrei huaxe iual pentsutako.
-'Ta ordun ez zen iamaten mendira?
-Keba! Berta... Geo ni mutikozkorra nitzala bai, tortze' zin zeatik, Goierritik. Biño oango ezta laurdena... ale, ale batzuk, zea hau Bixente artzaiya. 'Ta beste bi 'ro hiru, tortzen bazin 're!
'Ta oan haik ttuzten aiña ardi hemen nonai oaiñ. Ordun eun ardi zittuna, juu! Ba hemen eun ardi zittuna ordun ya markesa bezela zen. Beti berroeita hamar, hirurogei... jode hirurogei zittunak asko!
'Ta geo itxeko gazta pixarra in 'ta. Arkumin xox batzuk ate 'ta. Holaxe bizi, bizittu, bizi, bizi! 'Ta geo ya, geo nola hasi baizen gobierno basko, 'ro diputaziyo hoi launtzak ematen ordun hartu zun jendik indarra. Halaxe segi.
'Ta oan pixkan pixkan ingo da ya dena kendu! Beak kenduko dute berriz hoi. Lembizi hua lau milla pezta 'ro zembat zen urteko, zea subentziyua. 'Ta oan ai men dia bajatzen. Jakiña hoi ingo dute pixkan pixkat tau! Kendu 'ta izorrai!
Hemengo baserritan zailla. Beiyakin ze pasa zen? Esnia... Oan non da bei esnedunik ez da iñun 'e! Harai itteko gorriy hoik! 'Ta laister ardiyakin iul pasako da!
-Zea, illia 're saldu itten zen, biño illia...
-Bo... oañ izin da saldu illia! 'Ta leno arrapazka!
-Bai, e?
-Leno kiloko hogeita hiru duro 'ta... 'Ta oan, oan ez dute patuko ezta... ba, peztan bat iul! OSea, priolera bat!
Askok gaiñea harrika botako [harrika botako:15877] 'ute! Harrika botze 'ute, biño zikiña delako! Horrekin dakate txarra. Balitz usteltzen den gauza, biño illia ez baita beiñ 'e usteltzen!
-'Ta len bai, len dena batea mozten zenittuzten 'ta kamiona tortzen zen billa.
-Bai, bai, billa bai. 'Ta ongi patu. 'Ta oañ ez.
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-005
Pasartea 0:37:21 - 0:40:08 (2' 47'')
Laburpena Artzaintza: 100 ardi edukitzea asko zen. Baserriaren gainbeherari buruzko iritzia. Artilea: lehen oso estimatua zen, baina orain ez.

Errotak, karobiak

Transkribapena

-Ordun hemen zin errotatan: Pauko errota.
-Bai.
-Hoixen, ez? 'Ta zokolokua iual...
-Lanin ni akortzen nazela?
-Bai, errotak hemen, Ergoinen zein zin?
-Ergoinen... Txaundoko errota, Pauko errota, Zuluko errota, hoitxek Ergoinguk.
-Zokolon bai al zen? Aittatu al zu?
-Ez.
-'Ta geo harrobiyik eta? Ui... Karobiyik?
-Karobiyak, bazin biño ez zuten ni ez naz akortzen itten zutenik. Karoiyak nun nai dia.
-Ergoindik aparte 're bai?
-Nun nai karoiya. 'Ta... biño... nik itten ez nun izautu.
-Ez zenun izautu?
-Nik karia itten izautu nun Ualdetxoko harrobiyan. Han itten zuten karia.
-'Ta hua zertako ibiltzen zen? Karia?
-Karia izaten zen itxiak zuitzeko, lurrai botzeko, 'ta hola.
-'Ta lurrai zertako botzen zen? Zer zen...
-Indarra izateko.
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-004
Pasartea 0:14:30 - 0:15:30 (1' 00'')
Laburpena Ergoiengo errotak. Karobia Ugaldetxon. Karea zertarako erabiltzen zen.

Garraioa

Transkribapena

-Haik beak aitzen zin saltzen 'ta?
-Bai.
-'Ta zea karga geiyena manduakin 'ta itte' al zen 'o iriyakin?
-Iriyakin 're bai.
-Iriyakin 're bai?
-Bai... Iriyakin 're bai. Iriyakin kartzen zuten, manduak ate 'ta iul geo iriyakin karri. 'Ta kamiona joten zen Portuuiño. 'Ta Portuurun atetzen zuten iriyakin 'o mandukin 'ta han kargatu kamiona 'ta kamionak eaman.
'Ta ailleka harta berriz atetzen zuten Ibañarrira, Oialekun goiko kaskoa 'ta Uzpura 'ta, Kausoa 'ta... Kamiona tortzen zen tokiño. Biño dena mando 'ta iriyakin.
-'Ta zea, zein zin itzaiyak? Zeiñek zun hemen iri paria?
-Ui! Olaitzolan bazin dozena erdi pare.
-Bai, e?
-Bai, denetik hor. 'Ta manduk 'e bai. Geo beste... Non zen? Maxalene... bazun, Maxalenek 'e bazun
iriyak eta, Airoxok 'e bai 'ta... Igerok 'e bai 'ta... Geiyo... Euta difuntua, famatua zen hua, itzai ona 'ta. Hua 'ta... Bai asko zin hola ibiltzen zinak!
-Karo 'ta haik ez zin ben baserriko bakarra aiko? Geo holako...
-Jornalin!
-Jornalin...
-Haik euneko humbeste kobratu iriyakin 'ta hola ibiltzen zin.
-Iri paria eosteko 're lendabizi lan pilla in berko zuten e!
-Bai!
-Sosa biltzeko...
-Olaitzolan bertan hiru lau pare eoten zin. 'Ta hain guernuk eta... Biño ordun hua zen 'ta
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:14:20 - 0:16:00 (1' 40'')
Laburpena Egur-ikatzaren garraioa. Idiak. Itzainak.

Egur-biltzen

Transkribapena

-'Ta eurra ordun itten, 'ta ze itten urtero 'o...?
-Urtero.
-Urtero maten zen zea...
-Bai, lotia.
-Hua re ayuntamientuk ingo zun?
-Ayuntamientuk bai. Geo zarbait patzen zen!
Zerbatte patu ber izaten zen hua 're. Bai, juan debalde, bakizu!
-Ordun haik bota 'ta...
-Geo haik, haik patu, haik bota.
-Norbeak botzen zittun?
-Bai, bai norbeak bota. Txikittu, lertu, laurdittu. Geo haziendik ez zunak zaiya patu 'ta bf... Eur hua nola ateko zen, biño... Ber zunak ber!
-'Ta geo ze itten zen, eur ikatza 'ta itte' al zen? 'O dena eurra, eurra bea erretzen zen, zuzenin? Hua erretzeko izango zen?
-E, e... Bai... Baserriko, sutan. Ordun su bajuk zin geinak 'ta su bajun.
'Ta geo ikatza bai, ikatza saltzen zen beko jendintzat, kaleko jendintzat. Baita...
-Toki gutxiyo zutelako?
-Baita Ergoindik 'e! Ergoindik joten zin, zakua... Eurra moztu, zeako aiñin, su ekonomikuntzat, hola neurriy hontan.
'Ta zakua hartu burun 'ta autobusea 'ta autobusa hartu 'ta Errentira.
-Ya su ekonomikuk hasiyak?
-Han bai, han bai. Biño hemen, hotan ez.
-'Ta zu txondorra 'ta gotze' al za?
-Bai.
-Hua egur ikatza itteko izango zen?
-Eur, eur ikatza itteko.
-'Ta zein aitzen zin txondorrakin 'ta?
-Txondorra itten 'ta? Bueno txondorra itten aittutakuk ya hillak 'e baia 'ta... Oan bakarren bat iual izango da oandik bai biño
-Non aitzen zin itten?
-Ui, hortxe! Bianitz aldin 'ta, Oienlekun 'ta... Ahal zen tokiyan.
-Eurra zen tokiyan bertan?
-Hoixe, bertan. 'Ta ikatza itten zutenak, 'o ikatza kartzen zutenak mandukin, ikatza kartzen zutenak Isatsekuk, Zulukuk 'ta Domingo, oandik bizi dia, Domingo 'ta...
-Ardozkuk?
-Ardozkuk bai, hoik kartze' zittuzten mandukin.
-Manduakin?
-Zortzi, betzi mando alkarrei eatsita segi! Osea dena pastakin 'ta ongi jarriya 'ta bakotxak karko zittun hiru zaku 'ro.
'Ta geo hartu karrun... Zuten... txabol zar bat zea zuten gaiñea, Iriberriko atzin. Nola da itxe berriya iña hor?
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-002
Pasartea 0:11:35 - 0:14:00 (2' 25'')
Laburpena Herri lurretako egurra. Egurra nola ateratzen zen. Beheko suan erretzeko preparatzen zen. Ikatza kanpoko jendearentzako egiten zen. Txondorra. Garraioa. Salmenta.