Ospakizunak

- 'Ta haik taberna zuten, Portuberrikuk? Zu gotuko za hoi, ez?

- Bai. Zaiya izaten zuten, behintzat ardoz betia. Bakizu, bi muturretan lotua zaiya. Gu joten giñen billa.

- 'Ta billera 're izautu zenun zuk? Portuberrin billera 'ta? Bertakua aitzen zen, ez?

- Zerbatte izautu genun bai. Soiñua ikaarri gustatzen zitzaigun gui ordun 'ta.

Jon goiko aisteira 'ta iandetan, illunaarretan 'ta gaztiak eta soiñua gustatzen zigun orduntxe. Horaxe aittu ber. 'Ta ongi tortzen giñan beti gu.

- Eta huaxe izango zen tombolako zea, ez? Gaiñekun hoaxen bixigarriya 'o... Difentia, ez?

- Bai, gaiñekun ez dakit.
- Gaiñekun han lana besteik ez.

- Lana, aitzurra ta makuun 'ta denea.

Portuberrira jon izandu giñan makooa. Txiki aldi erra hartua nin orduntxe. Zalai zoru haundiya do han, e? Beko zoku hora.

Txiki arraiyo makuuan bestin tartin ni 're. Han nitzan, behintzat.

- Bata bestin arrimun.

- Hantxe.

- Leno auzo lanin gauz asko. Oaiñ ya bakoitxak beria...

- Ordun alkarrei asko launtzen zen. Gerra ondu hartan, berra 're bai 'ta. Oaiñ ez da. Oaiñ ez da holako launtzik, holakoik, ez da.

- Biño horrek, ordia, jesus, eukitzen zun arrautz pilla bat. Hola ibiltzen giñan bai.
- 'Ta gaiñekun zea, non izaten zin soiñua 'ta? Billerak eta non izaten zin?

- Aizaiñen
- Hua gotzen za zu?
- Goatuko ez na ba! Dantzan han ikasi nun nik eta! Amak aitzen banau! "Sekula ez du ongi ikasi 'ta!" sango 'u. Aizaiñen.

- Hango semik 'o jotzen zun soiñua? 'O zeiñek jotzen zun han soiñua?
- Bo, soiñu jotzailliak bazian ordun Aizaiñen laun pare bat 'o.

Pako hau 're, Ualdetxon bizi den hau 're soiñu jotzaille ona zen 'ta, Anttonio 're bai 'ta...
- Hoik bertako semik zin, ez?

- Bertako semiak hoik. Jenealin beák aitzen zin soiñu jotzen hor. 'Ta Arlepon 'e taberna erra zen ordun e!
- Bai, e?

- Bai! Arlepo? Arlepon jeneralian bokaillo jateko 'ta holakua izaten zen ona. Hor igual ibilli ber eruan baitan 'o saltoka 'ro 'ta soruan denak... 'Ta hara bokaillua jatea korrika.

- Igandero 'ta izaten zen Aizañen billera?
- San Jose eunian, behintzat, izaten zen eun seiñalatua. Gaiña apaizaiy permisua eskatu 'ta soiñua jo ber izaten zuten, e! San Jose euna, jode Garizuma!

- Maten zun permisua.
- Bai. Patu ingo ziyoten zerbatte 'ta!
- A!

- Bai, ordun ez zon bestela! Apaizak aintzen bazun, bale. Iatzia ebakitzea joteko jaitan, (...) bakizu, atta 'ta Donostiyan lanin aste guziyan 'ta

Iatzia ebakitzea joteko 're permisua eskatzen genun e! Jaitan juteko.
- Apaizai?
-Bai...

-A karo iandetan ezin delako.
-Iandia zelako. Iandian pekatua zen lana ittia 'ta.

- Hara! Oaiñ bizi bazen hoi esango zun zugatik, muti kozkorra ziñela. 'Ta zea, hemen billerak 'ta non zin?
- Billerak hemen?

- Dantzan 'ta non ibiltzen ziñazten?
- Dantzan iñon ez!
- Pikoketan. Bai, bai, Pikoketan 'ta Amezketan 'e bai.

- Bueno, billera ez zen, soiñua jotzen zuten beak.
- Bai, nahiko billera bazen guetzat, joe!
- Billera izaten zen Txikierdin. Txikierdin, billera.

- Miño zuek Txikierdira ez ziñazten jongo?
- Ze ba? Arraiyua!
- Bai? Joten ziñazten? Ña! Ez zenuten bate biaje txarra!

- Irun aldian Xorruania.
- Xorruana.
- Bai Extebenian 're bai.

- Extebenia... Hoixek biyek.
- Extebene, Xorruene eta zea 're bai, Ventasen 'e.
- Ventasen geogo, ez?

- Geogo bai, geogo.
- Bai geo... hor 'de aspaldi e.
- Xorruanea zea joten yun, Joxe Manuel Arkalekua.

- Arkale, soiñu jotzen.
- Jaitan, soiñu jotzea. Panaderua.
- ¿Y vuestro tio? ¿Vuestro tio que tocaba el acordeón?

- En Alcibar también.
- Solía tocar en Alcibar. Pero el caserío del tio era en Ergoien ¿no? Sorotaborda o ¿qué caserío era?
- En Tolare, en Tolare también ya tocaba.

- Sorotaborda ¿no era, el tio Galdos?
- No, Olaizarre.
- A, Borreiya.

- Borreiya. Hua gue osaba zen.
- A bai, Galdos dia hoik 'e bai.
- Galdos bai. Hua zen Manuel Inazio atta, atta. Gue attan anaiya.

- Txikierdin 'e jotzen tzun harrek?
- Bai.
- 'Ta geo uste 'ut zean 'de bai...

- Ergoinen 'de bai, uste ut...
- Altzibarren 'e bai, 'ta Ergoinen 'e, Ergoinen zean, Tolaren barrendikan. Joe! Silla dantzan 'ta denak jarri genittin guk: harrek soiñua jo 'ta sillai bueltaka 'ta... Ni akortzen naz bai.

- Oaiñ biño ariñuo?
- Bai.
- 'Ta hara 're oiñez.

- Eta geo, hemen berriz, askotan zean, Amezketan. Honen lehengusuak 'ta Amezketakuk jotzen zun.
- Juantxo.

- 'Ta Pikoketan berriz, Inaxio bea aitzen yun. Han bilera haundiya itten yun Pikoketan. Irundar guziyak hara jon 'ta soruan denak saltoka, denak dantzan. Itxian aurreko... balkoian soiñua jo 'ta itxian aurreko zelaiyin denak... Irundarrak pilla 'rra bai.

- Jende asko.
- Eozein lekutan ordun. Soiñua zunak jo 'ta.
- Soiñua... orrua ate ezkio bale.

- Miño billera bezela Txikierdi 'ta Altzibar 're bai. Jotzen zin Manuelek 'ta.
- (..) ondo prepatuk.
- 'Ta zenbat urtekin hasten ziñazten joten bilereta 'ta?

- E?
- Oso gazteik 'o? Zenbat urtekin 'ta hasten ziñazten?
- Billera joten?

- Billera?
- Ze han dantza 'ta neskata 're jongo zen ba?
- Pekatua zen.

- Hok ez, hok hiruak ez zin jon bate. Hiruak mutilzarrak geatu.
- Hiruak mutilzarrak geldittu dia. Bai miño, saiatu igual in zin?
- Ez, ni jon izandu na neskata.

- Hi? Bai...
- E'ttit jorraa askoik izandu miño, in izandu ttit nik. 'Ta denak ondo zeatu gaiñea, ondo kuidatu, ondo hola paillakatuez jon 'ta gaiñtik ikuttu gabe. Matte-matte in 'ta...

- (...) Artixta izandu.
- Artixta ni? Joe!
- Geo hola geatu itzanin.

- Sango litteke gaur 'e nik eamanteko neskak, aber...

- Denbo bateko bizimodua, gaurkuan aldin seriyo-seriyua, seriyo-seriyua. Ordun zelebratzen zin... Ume asko itten zin baserritan, jaiotzen zin 'ta atsolorra. Ama pixkortzen zenin... Honea salan jartzen... Ni itxekua gotzen naz. Gue itxian jartzen zuten mahaia 'ta ordukua

zer zen ba? Zopa, oillo-zopa, 'ta geo oillo-gisadua 'ta geo arrozkonletxe 'ta kafia, 'ta ardua nahiko ordun behintzat 'ta. Attonak bertsutan 'ta hasten zin, attonak... Azkuko Arttano... 'Ta Ambuko osaba 'ta tortzen zin honea 'ta bete-bete itten zin 'ta bertsotan nola aitzen zin.

'Ta kozinan Ambuko izeba. Hua ona zen, famatua zen, sueltua persona lanin.
- Ambuko izeba zein zen? Geo zikitzen 'ta aitzen zena?
- Bai, hua bea bai.

- A, hua zer zen izeba zuena?
- Bai, izeba. Harren gizona 'ta ne atta, anaiak. Anaiak zin.
- Abilidade geitza 'men zun harrek? Hua gaiñea partera 're ez al zen aitzen?

- Bai. Bai.
- Karrikan haur bat jaio bazen, meikun miño lenoztik hura. 'Ta iñor hiltzen bazen 'e bai. Jaztea 'ro zea 'ta... osea, esku bat zuna. 'Ta hala ikusten zun, hola ikusten zuna, kontu gutxi

saten zun harrek. Oso emakume zea zen. 'Ta aibiez, txerriya hiltzin oolkiyak ittea 'ta gue itxea hua tortzen zen launtzea. 'Ta harrek 'e deneko zun lana. Hoi saten zattut: su bajun 'ta heltze bat zutik, bestia zintzilik zea 'ta... Su bajua zuk ez 'zu izautu. Biño, nik, merituak dila

Ordun itten zin lanak.
- 'Ta urik gabe! Oain tra! grifun. Miño lenbizi ura karri, sua pixtu... Lan erra!
- Hola, hola... Denbo bateko zea...

- Arriua ordun... Gehiyenak mutillakin hasitzen giñanetikan hasitzen giñan ezkontzako arriua prepatzen. Eta beste askok, berriz, zuten ohittura lenotikan 'e bai. Eta monja jon ber zutenak 'e arriua ber izaten zuten. Bai. Eta... Ordun gure kasun, ezkontzen giñanan kasun, ni ezkondu

'ta geo hasi nitzan eta gehiyenak 'e uste dut hala hasitzen giñala, biñon bazin bakar batzuk lenotikan itten zutenak 'e. Behiñ adiñ batea ailletzen zinin, pues hasitzen zin prepatzen. Ni hasi nitzan... E... Oan gizona dutenakin hasi 'ta geo. Ordun joten giñan arropa,

guk ber genun barrengo arropa, itxian ber zen arropa, eta arropatikan aparte gauzak 'e bai. Itxian ber zin bajilla dela 'ta... hori dena erosi 'ta prepatzen joten giñan. Jaso itten genun. Eta maindire, tobailla dela, barrengo arropa dela... 'ta hoi dena, berriz, bordatu.

Zakiyena beak, nik... Monjetan ikasi nun bordatzen, eskuz in nittun eta oantxe arte, oan 'e badozkit... E... Mantela, berriz, lengusuk in zin puntokruzen eta gaiñeko maindire eta tobailla 'ta hoi, berriz, nik in nittun. Eta geo pues ohittura hoi genun, gordetzeko.

'Ta oan san zattuten bezela, oandikan 'e arriuko gauzak badaude. Eta geo zen ohittura ezkondutzeko fetxa jartzen zenin, intako gauz hoi denak, garbittu, plantxatu, almidonatu eta erakutsi. Itxian zen sala 'o kuarto haundiyena 'ro denak haik atera, bai arropa bezela bajilla...

genun gauza denak atera eta han jarri 'ta pues familikuk, launak, auzokuk 'o zerbatt oparitzen zizutenak 'o... Eta jende pilla bat etortzen zen ikustea 'ta gu 're joten giñan bestinak ikustea. Ohittura hoi zen. Eta geo pes hori, komentaiyu hoi ez, geo:

"Jo, holakok hura arriua eaman zun!" 'ta. Bai. Biñon hoi ni akortzen nazelikan hola izandu da.
- 'Ta hoi ezkontza aurretik izaten zen?
- Ezkontza aurretikan bai, bai. Eta hori, posible zen guziya.