- Bai, biño ikaarriya da.
- Geo hortaz aparte guk itxian barbeiyan parte eukittu genun telefonua, lokutoiyua. Eukittu genun hogeita bost 'ta gehiyo urtian. Oiyartzunen ez zen telefonoik. Izango zin hamabost

hogei bat telefono izango zin herri guziyan. 'Ta guk genun telefono publikua. 'Ta ordun soldaduk eta, hemendik soldado joten zenak eta, telegramak bialtzeko 'ta, telefono bidez itten zen asko. Eta guk, zuk hitz eiñ ber baldin bazenun itxian hemen, telefonuk oso...

Ez zin baserritan iñon telefonoikan. Hemen kalin izango zin Errandonea 'ta, botikaiyua 'ta, dozena erdi 'at laun. Guk kalin 'e zembat jendeiy "Aizu, abixatuko al 'yozu telefonoa tortzeko!" 'ta "Aizu, abixatuko al 'yozu telefonoa tortzeko!" Korri hara 'ta korri honea 'ta jendiy abixatzea telefonua korrika.

Hola ibiltzen giñan. 'Ta geo, geo, Uztapide 'ta hoik 'e bersotan, Mitxelena 'ta hoi denak ez zuten telefonoik iñork 'e, eta Baxerrik bialtzen zun telegrama sanez, beno bihar holako eunetan holako lekura. Halako eunetan halako lekura 'ta hor ibiltzen giñan baserriz baserri

gu inkarguk eamaten. Bai, bai. Telegramak eamaten. Uztapidei makiña bialiya naz 'ta Mitxelenai 'ta dena. Hemen baserri guziyak. Ni ordun baserri guzitako asko ikasi nun, bai.
- Karo.

- Asko ikasi nun bai.
- 'Ta hoi zer ze oaiñikan atta bizi zenunin? Atta oaindik barbeiyan zola?

- Bai, bai, bai, bai. Gue goiko aman... Bueno, nere aman goiyan bizi zinak Gerardo Mitxelena, Paulen 'ta osab hoi zen ingeniero de telecomunicaciones eta zon... Telefonika zen ordun Donostiyan, ayuntamentuna, Donostiko ayuntamentuna, partikularra zen 'ta harrek san ziun gui:

"Oiyartzunen telefonik ez da 'ta zuek jarri ber zute itxian telefonua." Guk joe, eske deneko umik giñan! 'Ta "Biño guk nola in ber dugu hau?" gue amak eta "Guk ze ingo 'ugu?" "Bai, bai, moldatuko ga. 'Ta zuek jarri itxian, hemen Oiyartzunen serbiziyo bat jarri ber dugu!"

'Ta halaxe jarri ziuten. 'Ta hogeita bost urtian eukittu genun. Biño lan asko itten genun telefonukin. Bueno!
- Beharra euki zun e! Eta idea ze euki zun, Pau 'ta hoiken...

- Osabak.
- Osabak?
- Bea zen direktoria, telekomunikaziones, telefonikako presidente bezela zon bea Donostiyan.

- A!
- Bea zen. Kategori haundiko gizona zen. 'Ta harek, gue aman osaba zen 'ta haren bitartez. Bea empeñaitu zen Oiyartzunen telefonua ber zela 'ta Oiyartzunen ez zela telefonoik eta gui itxian jarri zun, bai.

- Ordun zenuten itxian, barbeiyan ez.

- Ezauna 'ta baldin baa jongo dia, biño bestela jende gaztia...
- Bestela ez.
- Ez.

- Biño len 're hoixen zen, biltzen zen tokiya hoixen zen.

- Bai, bai, bai, bai, eliza 'ta geo gaiña ez genun izaten... Oaingo aukera 'zu. Guk launakin elkartzeko 're. Oan telefonua bazu, ez? Eta telefonun birez "Hor non zozte? Hor zozte?" "Pues banijua" 'Ta... Biño leno oain non 'e dia haik, non ibilliko 'te dia 'ta ezta ezta ideikan 'e.

- Karo.
- Eliza bai, eliza bai. Luixtarrak dila, Hijas de María zela... Beno, denak eliza. Elizako funtziyua zen dena. Bezperak zila... Dena, dena eliza!

- Dena, bai. Zea guziya markatzen zun, ez?
- Bai, bai, bai, bai. Kale inguru guziya béak markatzen zun elizak. Bai.
- 'Ta zu ibilli ziñan orden batin 'o?

- Ez.
- Luixtarra 'ro zerbatte?
- A, Luixtarretan bai. Luixtarretan... Eske denak pasa giñan Luixtarretatikan.

- A karo.
- Denak. Erari hartan pes Luixtarrak zinta bat jartzen zizuten 'ta zazpitako mezetan zen Luixtarrana 'ta hoi bai, Luixtarrana...

- 'Ta geo eziñ zen dantzik iñ 'o dantza inta kendu 'o...
- Bai, ni akortzen naz urte batin Iturriotzen dantzan billi 'ta, neskakin dantzan billita Luixtarretikan bota 'ta! Bai, bai, bai. Bai, 'ta geo joe hemen kontrola gaitza ibiltzen zuten.

Geo urtero in ber zaten zen, obligaziyua zen zea komulgaziyua urtian behiñ, biño ordun txartela maten zuten 'ta komulgatzea joten ziñanin txartela bota ber zenun, han utzi ber zenun, elizan, bandejan, 'ta ez baziñan jon, elizak ya kontrolatzen zizun ez ziñala jon.

'Ta nik sekula ez nun botzen, e! Ne artin "Badakizute, ikusten nazute joten nazela asike ez 'zute ne txartelan berrikan" 'Ta ez niyon bota sekula. Hartu bai, biño bota ez. 'Ta geo baserritarrak ben zea hoixe zuten "Zokorra saldu berko 'yeu? Ya ardiyak (...) ai 'ttuk eta jon berko 'yeu" Hola izaten zen. Bai.

- 'Ta beldurra 're bai. Karo, eliza len (...)
- Bai, bai, bai, bai. Apuntatu itten zuten e!

- Baserritarrak iandetan aprobetxatuko zun inkargo guziyak 'ta itteko.
- Hoi da, hoi da.
- Denda guziyak 'ta erekiyak eoten 'men zin, ez?

- Dena erekiya, dena. Tabernak goizin erekitzen zin bostetako. 'Ta guk 'e barbeiya bostetako erekiya eukitzen genun. Ate joka kan kan kan 'ta urrutikuk aurrena, Larrazaaletik eta. Haik aurrena. Jakiña nik ez dakit noiz erretiratzen zin 'ta haik lendabizi. Haik seitako mezeta, illia moztu,

bizarra moztu 'ta gosai txikiya iñ 'ta mezeta. 'Ta geo itxea joteko presik ez zuten izaten askok ez. Jakiña ordun (jendia)... Biño goizin torri eliza. Goizin seitako mezetan ez zen tokiyik izaten ezta orratz bat sartzeko 're. Ez zen izaten tokiyikan. Ni 're seitako mezeta joten nitzan 'ta

geo atta betzitakoa 'o hamarretakoa 'o moldatzen zenian 'ta txandatuz. Biño jendia ordun eliza! Kamionak Txikierditik eta Gurutzetik eta kamionin jendia. Kamiona kargatu 'ta...Bai, jendik uaiñ biño arrakasta gehiyo zun elizak ordun!

- Hautsa gutxi zun ordun, armiarma sariak 'e...
- Bueno bueno.
- Jo!

- Elizan ordun (joerik hartzen). Aste Santuk eta bueno!
- Bai.
- Gaur eliza jendia joten da entierrota. Gaiñontzin elizak hustu dia. Hustu dia erabat.

- Bai, 'ta joten dena jende zarra.
- Jende zarrra, bai, bai, bai.
- Gaztia gutxi.

- Bai, bai 'ta...
- Zerbatte in berko 'ute 'o...
- Intierrua baldin bada gaztia, be ezauna 'ta...

- Hemengo berdea ohittuta hua lehorraua itten da.
- Bai, bai, bai, bai.
- 'Ta gaiñekun mendiya 'ta asko kambitu al da? Zu gotzen zanetik?

- Bai, bai, bai. Hau leno dena mendi garbiyak zin hoik denak. Mendi garbiyak, iratze lekua besteik ez zen. Dena iratzia 'ta iratzia. Oain dena (...) 'ta iratzia arbolik ez don lekuan otia do dena oaiñ. Eta gaiñontzin, ez, ez, mendiyak jantzi dia arbolakin, asko, asko.

Asko lengo 'atin, jakiña iratzia ber zen 'ta iratzetako zin denak, biño... 'Ta zembat lana baserritarrak! Bua! Zembat madarikaziyo, goizin (...) jaiki 'ta dena segaz, dena bizkarka, dena...

- Geo gu biyek, Aurora 'ta ni guk pasa izandu 'ttugu zaldiyan hamabost eun. Zaldiyan hantxe, belarretan lo iñez. 'Ta primeran biyek eta handik Eskasea joten giñan, 'ta Eskasen ordun zea zon Maria 'ro, Migel 'ta Maria zin porteruk eta hara jon, han bazkaldu, han, han itten genun...

Geo afaldutzen 'e joten bagiñan tarteka hara jon 'ta afaldu, geo bertan jokun ai 'ta gabeko hamarretan zea ejua 'ta builla itxea zaldiyan biyek!
- (...)

- (...) Ongi, ongi. Ni mendiyan, ongi.
- 'Ta perretxiko... Ordun perretxiko klasik 'e izautuko 'ttuzu.

- Bai, bai, geo ibilli 're in naz Lartaunen zean 'e bai. Konkursotan 'e ibilli giñan. Bai, konkurso de setas 'o itten zen. Hortan billi giñan, bai. Bai, bai, perretxikua... Bitu hemengo klaseko perretxiko klasekua. Ni ez naz sartu beste, beste oaingo perretxiko berriyak badia, biño ni egiya san...

- Betikuk.
- Betikuk. Hemen baserritarriko jendik bizi guziyan jan 'ttun perretxikuk eta hortik ez naz atera.
- 'Ta zein dia hoik?

- Gibel urdiñak, gibel... Ez dakit beltxa izango den, ontua, onto gorriya, onto arrautza 'o, 'ta xixa 'ta... Ez dakit. Bai, bai, bai. Hoitxek, hemengo, betikuk.
- Betikuk.

- Betikuk. Dudako perretxiko hoik...
- Hoik utzi bazpa 're.
- Geo jan 'ta zerbatte sumatu "Ai zer 'te dut! Txarra 'te zen?" Hala hala!

- Bai, nahikua buruan jartzia txarra dela...
- Lo lasaiy iñ. Jaten zunakin lo lasai iñ. Bueno! Hola.
- Biño perretxikua ez denin 'e ibilli 'ta...

- Bai, bai, bai. Bai. Bai, bai. Perretxikua ez denin ibilli. 'Ta nik udaa tortzen zenin 'e nik hor familiyakin 'ta jon ber bagenun nombattea ez nitzan jongo zea Benidorrea 'ta Andaluzi aiyeka, beti Napar aldea 'ta beti Burgete aldea 'ta hor mendi aldea 'ta beti horrea bai. Gustatzen nau.

Horrea 're joten giñan, Funes 'ta bestia... ez dakit, Peralta 'ta aldi hoita joten giñan 'ta hango Erriberak gustatze 'izkit ibiltzeko, bire lasaiyak dia han 'e. Sartu pista batin 'ta bire lasaiyak dia 'ta... Oaiñ euzkiya gehiyegi da! Nei euzkiya ez nau... Hamabost bat eunin bai, biño geo ya...

Hango argitasun, hango bistako...
- (...) brillua.

- Gehiyegi da bai. Gustatu bai, hamabost bat eun pasteko bai, gustatu bai, biño dembo luzeako, uf!
- (...) hemengo itzalak eta...

- Bai, bai. Hemengo berdura 'ta ya udaan han ez da berdeikan, gariyak eta bilduak, zea guziyak. Zelai guziyak gorrittuk, bai.

- Oan mendira 're gehiyo jongo za...
- Bai, bai, bai. Ez, ez, ez. Bitu hasierako pena hua bai, biño gaurko eunin ya pasa dia 'ta dena ya ne bizimodua in dut eta gustatzen nau letzia, gustatzen nau denetikan 'ta mendiya...

Ne terremotu hortan txirriki txarraka han ibiltzen naz ni ne moura, gustatzen nau mendi, baserri mundu hoi... Hola.
- 'Ta kalekua izateko baserrizalia za zu, mendizalia ez?

- Bai, bai, bai, bai. Ni baserriyan bizittu nitzan, san zattut, hiru urtian 'ta ez ez ni baserriya ez nau gustatzen. Ni mendi aldea. 'Ta geo gaiña baserri mundua batin bizittu naz, baserritarrakin bizittu naz beti. Hain kontuk eta hain goraberak eta dena 'ta gustatu itten nau.

Naturaleza aiyekatikan bueno! 'Ta gaiña ez naz, ez dut iñorren berrikan ni mendira joteko. Batzuk: "Mendira bakarrikan? Ez al haiz aburritzen?" 'Ta ni sekula ez naz aburrittu mendiyan. Sekulan ez. Ni mendiyan gustoa arkitzen naz, gustoa. Ez naz behiñ 'e akortzen bakarrik nozela 're. Ezta...

- Zue zean zaude han...
- Ne munduan. Ne munduan. Bai, bai 'ta disfrutatuz.
- Eta zeatikan e... Gaztetatik euki zu joera mendira 'ta?

- Ba! Gaztetatik gaztetatikan... Bakizu ze, ez nun... San zattut ba, oso lotua nitzan. Oso lotua nitzan. Guk aste guziya lana itte genun. Astelenetikan Iandia 're bai, iande goizin bostetan erekitzen genun eta lambatak... dena dena lotua 'ta ez nun eun bat 'e izaten demborikan.

'Ta karo geo iande goiza, bostetan jeiki, iya ordu bi, ordu bi terditan bukatu 'ta txiki arraiyo bukatzen zenun eta siesta in ber zenun 'ta... Ni hasi nitzanin geo ya barbeiya itxi zuten, 'o san ziyoten hemen borrakan billi giñan denak. Gue attak ez nun iñondikan 'e iande goizetan itxitzia nahi izaten,

ze baserri guziya kalea tortzen baizen ordun mezeta! 'Ta ordun lan asko itten genun. Biño bestik ez zuten nahi hoi 'ta haik itxi in ber zela 'ta bueno, borroka gaitza ibilli zen, biño azkenin itxiazi in zuten. 'Ta geo itten genun... Ez, aurrena itten genun, iandetan lana itten genulako,

asteartik jaiy ittia eskatu ziuten 'ta astertia jaiy itten genun 'ta geo azkenin asteartia lana in 'ta iandia itxi. 'Ta bueno, ordun hasi nitzan iandia ya itxiya 'ta iandetan mendira. Ordun bai, ordun hasi nitzan. Gehiyo ez pues ez nulako demborikan. Ez, biño bestela mendizalia bai.

- Bai, 'ta eskerrak mendira joten ziñala, bestela aspertu ingo ziñan zu seuruna!
- Bai, bai, bai, bai, bai. Ne desaogua mendiya izandu da. Ni... Gaiña nik ez dakit gaurko, nik ez dakit estresak eta izaten dia zeak... Beste ze esaten 'yozute horrei... Gaurko izaten dia gaurko gaitz...

- Bai, depresiyuk eta...
- Depresiyuk eta rolluk.
- Depresiyuk eta ansiedadik eta...

- Bai, bai. Hoi bai. Mendiyak sendatzen nau nei, e? Han ibilli rak raka raka raka gustoa 'ta disfrutatu han 'ta, nei osasuna izandu da, egiya sango zattut.

- Ez do holako botikik.
- Ez, ez. Netzako ez.

Pues hola.
- H-kin eta geo...
- U y.

- U y hoi da. Geo 're nik ongi jartzeko. Eta ama nongua san 'zu?
- Lazkaokua.
- Lazkaokua. 'Ta nolatan...

- Imaz baserrikua.
- Imaz?
- Imaz baserrikua. Eta nolatan juntatu zin hai biyek eta Oiyartzuna torri 'ta?

- Itxian, Zamatetan, gu bizittu giñan goiyan zen nere aman izeba ezkonduta. Han famili huandiyakin 'ta haik... Beno, illoba karri zun. Goiyan, goi-goiyan zen ataundarra zen ama. Gerardo Mitxelena zun gizona. (Paulen... )... Bakizu (Paulen) 'ta zein zin!

- Bai.
- Hain osaba.
- A!

- Hain aman anaiya. 'Ta ordun haren andria Luixa zen 'ta, ataundarra, 'ta gue amakin parientia zen, lengusua, 'ta famili haundiya zuten 'ta gue ama karri zuten Oiyartzuna. 'Ta beno geo bat... Gue aman goiyan pisuan 'ta atta geo torri zen ez dakit honea...

Bergaratik torri zen Oiyartzuna 'ta zeakin hasi zen lanian, Joxe Barbero. Ez dakit aitzia bazun Joxe Barbero? Hilario Gaztelumendi bakizu?
- Bai.

- Horren attakin.
- A!

- 'Ta geo horren attakin jende guziya parrandero xamarra izan ber zun harrek. Eta batin guriai bakarri utzi 'ta alde iña 'ta, beti alde iña 'ta jendiak: "Jarriy hai hi bakarrik hie kontura! Jarriy hai bakarrik hie kontura!" 'Ta hala ama bizi zen azpiyan tokiya libre 'ta han jarri.

'Ta geo pues bakizu, auzuak eta! Han elkarrekin... Elkarren bazterrin 'ta! Handik aurrea iña izango zen pareja!
- Bai. Ez, raro itten nau Iparraldekua izan 'ta lanangatik 'o zerbatttengatik torriya...

- Bai, bai, bai, bai. Garaiy haitan bakizu, gaiña zailla zen ibiltzia.
- Karo.

- Gaur kotxin hara 'ta honea ibiltzen za, biño ordun... Ordun zaillagua zen. Hola izandu zen, bai, hola izandu zen. 'Ta geo hortxe jaiyo giñan denak, 'ta hortxe jaiyo, hortxe hazi, hortxe bizi... 'Ta geo Zamateta bota zutenin, orduntxe aldatu giñan. Bai.

- 'Ta zembat senide 'ta zazte?
- Sei.
- Sei.

- Sei. Bi anai 'ta lau arreba. Zazpi izandu, bat bost urtekin hil zen. 'Ta beste guztiyak biziik gaude oandikan.
- 'Ta zu zer za? Zarrena 'ro gaztina 'ro...

- Bigarrena.
- Bigarrena?
- Bigarrena bai. 'Ta hementxe zirripilli-zarrapalla.

- Eta geo zu ze hasi ziñan baita 're attakin barbero?
- Bai, bai, bai. Bai, geo klaro, atta eaman zutenin Frantzira, desterratu in zuten, atta soldauxka in gabia zen 'ta in zuten han 'e kartzelan sartu soldauxka kumplitzea 'ta han hiru urte in zittun.

'Ta jakiña, ama geldittu zen hemen gu lau senidekin. Eta ez zen iñondikan mantentzeko bireikan 'ta ni jon nitzan aman anai baten itxea Lazkaora. Ni han eondu nitzan, Lazkaon eondu nitzan ez dakit, hiru lau urtian. Beste arreba zarrena Palentzira jon zen 'ta beste bi arrebak hor ibilli zin Pasaiyan.

Pasaiyan beste famili izaun batzukin. 'Ta handik ni Lazkaotikan geo behintzat atta torri zen Frantzitikan 'ta klaro hasi zen berriz lanin 'ta harek nei ikusi zin... Nik ya hamar urte banittun...