Transkribapena

Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 3
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-047
Pasartea 0:19:40 - 0:23:00 (3' 20'')
Laburpena Ni eta Joakina -Rufinoren emaztea- berriketan. Bitartean, Rufino bertso bilaka. Toponimia: Galardina (Pitusa inguruan).

Ollokiren bertsoak

Transkribapena

-Hok e' Olloki, Olloki 're bersolaya Oiartzungua, izan ber zun, Maitxo Olloki 'ta oin
-Ollokinekua?
-Bai
-Bai e?
-Joxe Ollokik jarriyak
Berso berri batzuek
mutil zar batenak
Zer pasa duten, ze pasa zuten jakin
dezatela denak
Iya jonak dauzkat
ditutan kemenak
asko penatzen gera
bakarrik gaudenak.
Morroi joana nintzan
baserri batera
nere izerdiyakin
eginda jatera
alimentu txarra 'ta
neketik aukera
flakoa jon izan da
flakogo atera
hainbeste despreziyo
sufritu zen landa
ez gerade ibilli
oillaskua janda
edadi ona berriz
errekara joanda,
ez dute asko galduko
morroiei emanda.
Langillientzat ez badu
edari hobia
Honuntz joateko nork du
morroi baloria?
Zertarako da etxean
daukan tolaria?
Aspaldi joana dauka
sagar koloria.
Alimenturik ez 'ta
lana eginazi
holako tokira joan
behar dunak etsi
Besteren bizkarretik
nahi luteke bizi
nere gorputzak eztu
asko irabazi.
Aspaldi joan zitzaigun
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-047
Pasartea 0:15:00 - 0:19:40 (4' 40'')
Laburpena Ollokiren bertsoak. 13 bertso morroi kontuekin. Normalean, baserriaren izena hartzen du pertsonak, baina kasu honetan, Ollokine baserriak bertakoengandik zuen jasoa izena. Izan ere, bertakoei Olloki deitzen zieten eta aita-semeak bertsolariak ziren. Maritxu Sagardiarekin egindako elkarrizketan horixe bera azaldu zigun, Olloki hauen iloba izaki bera.

Transkribapena

Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egin gabea
Zinta OIA-047
Pasartea 0:11:30 - 0:13:00 (1' 30'')
Laburpena Lexotiren aitaz galdetu diot. Tobera-jotzailea behar zuen izan. Toberak nork kantatzen zituen esan digu: Urzelaietakoarekin ezkonduta dagoen Berinberrikoak. Lexotiren aita ezagutu zuen. Meategietan lan egiten zuen eta trena askotan galtzen zuen.

Nere sentimentua'

Transkribapena

-Aber hok kantatu, hok nik ez dut uste kantatu ttuzunik, Zurkoko zea, osaba izaki gaiñea 'ta, kantatu berko ttuzu Rufino
-Nik usteut (...)
-Nere sentimentua
-nahi det deklaratu
Ameriketan nago
hau ezin ukatu
Hemen egiñagatik
ondo gobernatu
horkuaz egiten naiz
asko a gogoratu
Honuntz etorrri nintzan
utzirikan ama,
anai arrebak eta
familiya dana
kunplitziagatikan
desio nuena
geroztik triste dabil
bai nere barrena
Hamazazpi urtetan
baneukan segida,
neska gazte guztiyak
negoni begira.
Lurrik ikuittu gabe
gorputzari jira
orduko harrotasunak
aplakatu dira.
Gorputza polita nuen
dantzari ariña
nunbait ez da izaten
betiko egiña.
Orain egiñagatik
hemen alegiña
ez gera dibertitzen
orduan adiña.
Horko bizimoduaz
oso aspertuak
honerako ziraden
gure desiuak.

Orain atzera berriz
emanik pausuak
hemen bizi gerade
erdi mudatuak.
Despedida dijua
sei bertso hauekin,
anaia konformatu
horrenbesterekin

Nere gustua hau da,
nahi badezu jakin,
beste horrenbeste jarri
agur Joxe Joakin.
-Ezttut kantatu nik ez hoik leno! Aittu biño difente daude hemen
-Aittu, hau zen, Joxe joakin zen bertsotan aitzen zena
-Bai
-Eta anaiyak biali ziyon

-Bai, handik honea
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-047
Pasartea 0:04:08 - 0:06:30 (2' 22'')
Laburpena Antonio Urbietak Kazkazuri anaiari Ameriketatik jarritako bertso ezagunak kantatu dizkigu Rufinok: 'Nere sentimentua'.

Egile ezezaguna

Transkribapena

-Billatu al zu hor?
Zugatik daude jarriya
argumentu 'ta larriya
indarra zera gorputzarentzat
kentzen dezu egarriya
gauza estimagarriya
baña zauzkat igarriya
zerade engañagarriya!

Nik zu nor ziñen ez nekin
eta gogor nizun ekin
fiyaturikan zurekin
instante batez egin zenduen
nahi zenduena nerekin
biyok gera elkarrekin
kontuak ziran gurekin
ondoren nor ziñan jakin!
-Hor al daude?
-Hok dia..., ah bai, bai bai bai bai , hemen, hemen, hemen, hemen hemen do
-Nik zu nor ziñan... hoi kantatu dut!
Batek lezake espero
ondotxo ean ezkero
jarriko duela ero
lotsagarri 'ta lotsarik gabe
ibilliko dala gero
korajetsu eta bero
nunahi egiñez aldaro
planta txarrian entero
-Hau len kantatu dut!
Indarra edadiyak du
ezin leitekena neurtu
gizona lezake haurtu
ustez tamañan behin eran eta
ninduen oso mozkortu
hitzegin ezin 'ta gortu
bixta zitzaidan laburtu
tratu txar bat nuen hartu.
Gustora edan banuen,
ondoren pagatu nuen,
deskalabratu ninduen.
Nere ondotik pasa zen batek
galdetu zidan zer nuen,
ia miñen bat nuen,
nondikan sentitzen nuen,
planta onen bat jo nuen.
Nere gisara beste bi
edanak sobra edari
bueltaka ziran erori.
Altxa nahi eta ezin altxarik
loitan zebiltzan igeri
jarri ziran guri-guri
kasik etzian agiri
bildu nahi zuten ugari
Nahiz ez duenak orditu
eta ondoren eritu
kontuz edaten aritu.
Edari klase guztiyak bere
espirituak baditu
gure xintxurrak nahi ditu
gogoz eaten baiditu
nahiz geo berak zatitu
Mudatzen gaitu edanak
mundu honetan geranak,
pruebak dauzka emanak.
Jeniyo txarrak ondutzen ditu
Jeniyo txarrak ondutzen ditu
baita gaixtotu 're onak,
aztu orduan esanak
eta egindako lanak,
nagiz gero damutu dan
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-047
Pasartea 0:00:46 - 0:04:00 (3' 14'')
Laburpena Edariari jarritako bertsoak. Buruz ari da. Gero, irakurrita. Ez dakigu norenak diren. Zortzi bertso dira eta denak kantatu ditu.

Jelatan epelak esaten

Transkribapena

-Zuek ya orduko hogeita hamarren, hogeita hamar urte 'ro hola.
-Joe, ordun zen zean! Oxigenotako zoku hartan, bihorrakin jon fabrikatikan 'ta goitik beitti holako elurra, tak!
Kamiyun erdi-erdiyan bat luze-luze. Honei ez ziok ba uzteik, 'ta. Heldu e, laurogei kiloko kotxia 'men zela 'ta fuerte heltzeko nik. Zutik jarri nun 'ta.
Tris, tras. Hankak zutik eziñ eon. 'Ta ne artin bazterrin bertan paeta zokua bazun, 'ta hango rubiyu hua hango neskakin ibiltzen zena.
-Joxemielen semia.
-Semia, gaztina. Bazterreko neskakin ibiltzen zena. 'Ta argiyikan 'ta ez zen deus 'e. Jelakin ' jona zen ordun, fabrika haitan 'ta ez zen argiyik eta.
"Gue seme nazkarriy hoi 're hor eongo 'a neskakin larrutan 'ta ni, 'ta ni hemen zutik eziñ eonik!"
-Gizajua.
-Haik ez zuten hotzik ordun.
-Nik saten nun, hau fanfarroiya!
-Panparroiya.
-Kroska hoa pasatu zun arte eondu nitzan, geo jon, halakuri launtzeko jongo za! Geo kristonak sate 'izkizu 'ta.
'Ta geo, azaldu zen behintzat hurrengo eunetan. 'Ta jona izango zen itxea. Joe! yun erdiyan luze-luze, elurretan.
-Ze in zen eroi 'ta hantxe, ezin altxik?
-Ezin altxik. Fuerte heltzeko nei, larogei kilo ...
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-046
Pasartea 0:57:28 - 0:59:13 (1' 45'')
Laburpena 1956ko jelate ahaztezin hartan gertatutakoa. Gizona lurrean, elurretan ezin altxaturik, eta semeaz gaizki-esaka.

1956ko jelateari jarriak

Transkribapena

-Hok dia hemen hillabete osua jela in zun. Hillabete osua! Ez al za gotzen? Zue koñau, zuegatikan holako girun itxetik emakumia lanea nola jon litteken.
Ordun jarriyak hemen:
"Milla bederatzirehun berrogei
eta hamaseigarren urtian
otsaillaren lehendabizitik
dana bukatu artian
hillabetian egondu gera
jelate gogor batian
hori goguan izango degu
bizi geran artian.
Hillabetian elur 'ta horma
hori bai zala fuertia
azkar egin du kampuan zegon
gauzaren errematia
Haize gogorrak sasoi zeukan
numbait zelaik atia
egun gutxitan eragin digu
millloi askoren kaltia.
Esan digute haize hori
atera zela Rusitik
gu bizi geran leku hontara
aillegatu zan Frantzitik.
Kampuan zegon berderik ez du
ezer utzirikan zutik
zembait egunez kasik ez zegon
ateratzerik etxetik.
Otsaillaren aurrena arte
negurik ez da izandu
dudarik gabe golpia ondo
preparatutzen egondu
Kampoko gauzak hondatutzeko
errurik ez du izandu
bere partetik egiñak ditu
hasi arren berandu.
Rusiyak jua zela haizea
hemendik Franko aparte
honuntz etorri 'ta agintzeko
ez zuen kulparik bate.
Bera jarri zan gobernadore
bai eta ere alkate
horregatikan ez du aldeegin
danak hondatu bitarte.
Makiña bat erori gera
irrixtatuta jelian
segurantzirik ez degu izan
hillabeteko birian.
Elur 'ta horma egin dizkigu
biyek dembora batian
diferentzirik ez degu izan
egunez eta gabian.
Buruak ezin hotzak bere
indar haundiyak baditu
arbolai 're begiratuta
nor ez da eiten harritu
Haize horrekin hor egin dira
piñuti denak gorritu
hoiyen puntarik ez dakit gehiyo
egingo al dan berritu.
Larogei urte dituztenari
aritua naiz galdian
holakorik len izan danik
akordatzen al dian.
Izaten dute pasatutakuak
nola ahaztutzen baidian
baleike baiña ez dute uste
hoiyek bizi diran artian.
-Doiñuik gabe ai naz kantatzen hoik!
Bizi osoko urtia degu
hontan hartu dugu parte
oraiñ artian ekarri digu
beste hainbeste kalte.
Aurreko zaharrak abundosua
izaten dala diyote
ez dakigu zer pasako dan
dana bukatu bittarte.

Otsaillak 'e bai omen dira
nahiz zahar 'ta nahiz gazte
neronek ez dut ikusi baiñan
maltzurra danik ez det uste.
Hegazti yake kampuan hillak
asko billatzen dituzte
oraingo hau izango degu
gogoratzeko haimbeste.
Osasun onin ni arkitzen naiz
hontan badaukat graziya.
Hori degunok gutxiyenez
hartzagun pazientziya.
Mixeiyaren ondorenian
baleike abundantziya
erremituko al du jainkuak
orain galdu den guziya.
Haize hori aillegatu zan
izugarrizko boladan
horma eta botil sagarduak
puskatu ditu ganbaran.
Kristala egin oyan azpiyan
pixa zeguan oriñalan
negu honetan ikusi degu
hotza haundiya nola dan.
-Hotza ...
-Pixa 're konjelatu!
-Jode!
-Joe ...
Botilla pranko izan behar du
hormate horrek hautsiya
eta erori gozo asko
hondatu eta utziya.
Jela urtu 'ta sagardua edan
ai zer nolako graziya!
Sinistatutzen ez da erraza
aurten pasa dan guziya.
Lenago berde zeuden zelaiyak
orain dauzkagu gorriyak
su emateko moduan daude
kampo guziyak jarriyak.
Ekaitz gogorrak bukatu ditu
pagotxak eta arbiyak
pentsu hutsakin nola mantendu
hemengo behi 'ta ardiyak.
Aziendantzat zer miseriya
nola bialdu jatera
personak ere kontuak ondo
beharko ditu atera.
Gauza guziyak garestiturik
egun batetik bestera
aurtengo hontan hurrengorako
eskarmentuak gera.
Hamasei bertso Ibarguenek
horra paperian jarri.
Ondorenguak jakin dezaten
negu gogor honen berri.
Ustegabian horrelako gauzik
egiten dira etorri
ahal dan ondona pasatutzeko
lagun zaiyogun elkarri!
Hoik 'e Ibarguren.
-Ibarguren? Ibarguen.
-Ibarguen.
-Zein 'te zen hoi?
-Hoik 'e hiru anai ibilli zin Esmalteiyan, hiru ez bi! 'Ta bestia jubilatukin ...
Nor Arbelaitz Sarasola, Rufino
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-046
Pasartea 0:50:50 - 0:57:00 (6' 10'')
Laburpena 1956an jelate izugarria egon zen. Ibarguenek jarritako bertsoak kantatu ditu.