Hiztegia: I

iakutsi. Nagusia. Erakutsi, irakatsi. 🔀 Enseñar, instruir.
iatze, Iatzia. Izena. Iratze., Garoa. iratzia, iratze 🔀 Helecho.
ibai, Ibaiya. Izena. Ibai. 🔀 Río.
Ibarre. Toponimia. Ibarrekuk.
iel. Adberbioa. iel. 📄 behorra edo astemea arreske 🔀 estar en celo la yegua o burra.
ihartu. Nagusia. Ihartu., Lehortu., Idortu. 🔀 Secarse.
ikara, Ikara. Izena. Ikara., Beldurra. 🔀 Miedo, pavor, pánico.
ilintxa, ilintxa. Izena. ilinti. 📄 Egur zati erdi errea, ongi egin gabeko ikatza. 🔀 tizón.
ilunpats, ilunpatsa. Izena. 📄 Ilunabar iluna
iñaurkiñ, iñaurkiña. Izena. inaurkin. 📄 Belar zakarra(iratzea, orbela eta antzekoak) behiari lotarako jartzen zaiona eta baita gorotzetarako erabiltzen dena ere.
iñaus. Adberbioa. iraus. 📄 Ahardia, txerri emea, arreske edo araldian. 🔀 cerda en celo.
ira in. Nagusia. Igeri egin. 🔀 Nadar.
Iraurtza. Toponimia.
irazbidia. Izena. Irabazpide / Ogibide. 📄 Dirua irabazteko bidea. 🔀 Negocio / Oficio.
irazkittu. Nagusia. iragazi. 🔀 colar., 🔀 filtrar.
irraako, Irraakua. Izena. Elkarri lotuta egiten den dantza. 🔀 Bailar un baile "agarrado".
irriyo, Irriyua. Izena. Erreka., Errio. 🔀 Río pequeño.
iruikor. Adjektiboa. irudikor. 📄 Besteren hitz eta egiteetan gaiztakeria edo asmo txarra ikusteko joera duena 🔀 receloso/a.
iruikortu. Nagusia. irudikortu. 📄 Irudikor bihurtu. 🔀 volver(se) receloso, -a;.
Irun. Toponimia. Irun.
Iruñarrene. Toponimia. Kontzejutxiki.
itoti (1), itotiya. Izena. tanta. 🔀 gota.
itoti (2), itotiya. Izena. Itogin. 🔀 gotera.
ituizur, ituizura. Izena. itaxur, itogin. ittuxura 📄 Ura tantaka erortzen den sabai edo teilatuaren gunea; tantaka erortzen den ur hori bera. 🔀 gotera. OEHren arabera gure inguruneko aldaera propioa da.
Iturriotz. Toponimia. Iturriotz.
Iurritako. Toponimia. Iurritako.
ixkiñ, Ixkiña. Izena. Izkin, bazter, kantoi. 🔀 Esquina.
ixtu (1), ixtua. Izena. listu, txistu, tu. 🔀 saliva.
ixtu (2), ixtua. Adjektiboa. estua . 🔀 estrecho.
iya, ihi. Izena. ihi. 📄 Ingurune hezeetan, erreka bazterretan, sortzen den landarea. 🔀 junco.
iya ailletun. Adberbioa. Iristear. 🔀 Estar al llegar.
Iyeru. Toponimia. Igeroa.
izaki. Lokailua / Juntagailua / Menderagailua. zen eta. 📄 -ki atzizkia, aipamen baten ondorio gisa erabiltzen da. 🔀 ya que era....
izan ber. Nagusia. Izan behar. 📄 Herriko zaharrek "omen" partikularen ordez erabiltzen dute. 🔀 Debe de ser, debía de ser.
izandu. Nagusia. Izan. 🔀 Ser.
izi, Iziya. Izena. Izain. 📄 Odola xurgatzen duten uretako animaliak. Gaixotasun batzuk sendatzeko erabiltzen ziren: gaixoari odola kentzeko. Garbitzeko: surtako hauetsetan jartzen ziren eta odol guztia botzen zuten, berriro ere berrerabiltzeko. Oso estimatuak ziren eta ordaindu egiten zituzten erietxetan. Erreketan egoten ziren: bi koloretakoak ziren, batzuk onak, besteak txarrak. Ohitura zen, sos batzuk ateratzeko, erreketan bilaka ibiltzea. 🔀 Sanguijuela.
izter-txoko, izter-txokua. Izena. iztondo, iztai, iztarte. 🔀 ingle.
izu, izua. Izena. ikara., beldurra. 🔀 pavor. Izutu aditz eratorria ere erabiltzen da. Baita izua eman ere, izuarazi esateko. .