Sakramentuak

Batailoak, jaunartzeak, ezkontzak, elizakoak; ondrak, bederatziurrenak

Ezkontzak, jaunartzeak eta bataioak

Transkribapena

-Oan geo itten zen? Hoi akaso galdua iual izango da.
-'Ta zea ezkontzak ze izaten zin e apaiya 'ro bazkaiya huaxe 'ta 'o eun geiyo izaten zin 'o?
-E, ordun ez zin biajea 'ta jongo zin! Osea, dirua zuna jongo zen biajea 'ta berbada. Biño noa jongo zin? Urruti ez. Gaur bezelako zeik ez zen. Naiz trenez, 'ta naiz abioiyez 'ta naiz autobusez 'ta naiz zea, kotxez. Biño ordun nola jongo zin?
'Ta dirua 're non zen? Akaso ben lenguson batzuk, kompaziyo batea ze sango zaittut, hemengua izaki kompaziyo batea Bergaran 'o hor 'ta bueno lengusuna eun batzuk pasatzea. 'O osaba 'ta izeana 'o...
-Bestela ez?
-Gaiñekun deus ez.
-Eta otorduk 'ta.. Otordu onak 'ta itten 'te zin? Bueno hoi itxe bakoitxan arabera izango zen.
-Hoi bai itxe bakotxan posibilidadia. Ongi zinak ongi mango zuten 'ta juxtun zinak juxtun. Oan bezela den, normala.
-'Ta ze itten zen familiya bakarra 'o launak 'ta 're bai?
-Atautsi-Amautxiyak jenelin.
-Difentzi erra, ez, oangotik?
-Geo hasi zin zea, dirua kusi zenin despedida de solteros 'ta zea 'ta... 'Ta kumuiyuan igual. Juxtu-juxtun itxian 'ta...
-'Ta bataiyuk 'ta nola izaten 'te zin?
-Bataiyuk zea, atautxi-amautxiyak 'ta apaiz zar bat 'ta kitto.
-'Ta gaiñea seittutik bataiyatu?
-A! Hoi bai, jolin! Lau eun haundiya zen!
-'Ta lenoztikan zea hil 'ro itten bazen? Haurra kamposantun iul-iul sartzen al zuten? 'O Kamposantun beste tokin bat 'te zuten?
-Hua aparte.
-Biño barrenin, kamposantun barrenin 'o?
-Bai. Ez, ez kampun ez, barrenin biño aparte.
-Bataiyatu ez zena?
-Bai. Baita kompaziyo batea kampun hilla harrapatzen zutena 're!
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-005
Pasartea 0:06:02 - 0:08:00 (1' 58'')
Laburpena Orduko ezkontzak: bidaiarik ez zen izaten; otorduak. Jaunartze eta bataioetan ere ez ziren oraingo kontuak. Jaio eta egun gutxira bataiatzen zen.

Ezkondu aurreko preoiak

Transkribapena

-Bai! Itxea arrimatu zen ordun pareja, ya esposteko 'ro preoiya jartzeko 'ro... Orduntxeko puntu hartan!
-Ze jartzeko?
-Preoiyak!
-Zer da preoiya?
-Preoiyak 'zaten zin, ya hiru pre... hiru iande 'zaten zin 'ta itten zun... Jon ber zenun preoiya jartzea bai andreaiyan amakin 'o osea gurasukin! 'Ta andreaiya 'ta nobiyua jon ber zuten. Bikaiyuna!
Eta harrek elizatik deitzen zun mezta jonta kulubiyotik, holako esposten dia holako garaitan. 'Ta iñor baldin bada, aleiya, nola sango zattut ba. Kompaziyo batea, len ibillitako familiya esperun utziya 'o... zarbaitte holako saltsik... harrek maten zun aitzea! Reklamaziyua!
-'Ta norbaittek reklamatzen bazun han mezatan saten al zun? 'O...
-Holako esposten zila bai! Holako...
-Ya 'ta norbaittek zerbaitte bazun sateko in berko zun geo jon apaizana.
-Bai... Apaizana jon reklamatzea. Ze, ze salsak...
-'Ta tokatzen al zin holakuk?
-Ni ez naz akortzen. Ze saltsak e!
-'Ta hoi hiru aldiz in ber zen?
-Hiru jaitan 'zaten zen hoi! Osea, zuk preoiya jartzen ziñun, 'ta ya fetxa jartzen zenun noiz espostuko ziñan. 'Ta espostu biño hiru iande lenoztik harrek jaiyero, harrek sango zun jaiyero taka-taka holako 'ta holako esposten dia!
Beti harrek sango zun jaiyero! Zein esposten zin. Nai zunak reklamatzea jon, baldin bazen.
-Ordun aukera bazun.
-Jo... Ze gauzak e! 'Ta gaiñea nei, jon nitzanin ni preoiya jartzea ama, andria, andreaiya 'ta amonakin, osea be amakin, 'ta zuk ate zu kontua nei ze in zin bikaiyuk e! Lotriña galdetu! Hiru galdea! Inzkin!
'Ta harrek autik ate zittun bezela kontestu! Aski rapido bai! 'Ta geo san zin, bizkarrin jota ez zaittu ahaztu e! 'Ta nik beai 're, nik beai ostiko man niyon! Ongi ikasten den gauza ez da beiñ 'e azten! Izorrai! Ai zak nauna!
-Zer zen eakutsi zizun bea?
-E?
-Bikaiyua bea oandikan...! Zuk kumuniyua in zununin 'ta... eakutsi zizun bea!
-Ez...! Harren anaiya, harren anaiya, hua orduko hilla zen!
Bai... biño harrek ti zin nei tirua e!
-Zuk 'e bueltan eman...
-Bai...
-'Ta ordun geo ya hoi in 'ta libre zen ya ezkontzeko 'o?
-Bai... ya ez iñor agertu 'ta bale! Hoik gauzak e!
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-004
Pasartea 0:50:30 - 0:53:13 (2' 43'')
Laburpena Preoiak: ezkontzeko elizan egin beharrekoak. Apaizak abisua ematen zuen nor ezkonduko zen. Orduan izaten zuen aukera zerbait erreklamatu nahi zuenak erreklamatzeko.

Kalabazero, dotrina ez jakitea

Transkribapena

-'Ta zea... itxian ez al zenuten permisua eskatu berrik eskola ez zuztenela 'ta? Itxian kaso itte'al zizuten eskola jon 'o ez jon 'o? Oan bezela kontrolatze'al zen?
-Ez, ez... Ordun (...) izaten zen lotriñana.
Dotriñana bai, joe, dotriñana. Geo kalabazero bialtzen bai zittuzten. Ez baldin bazen dotriñik zeatu itten zuten, fuera! Hurrengo urtian berriz. Hor ba, joten zin gu biño hiru urte zarruk 'e. Lengo urtian, aurreko urtian kalabazero bialiya, lengo urtian 'e kalabazero bialiya, ta beste asko berriz bate in gabe geldittu 're bai. Nazkatuta!
-'Ta kalabazero biali 'o hoi zer da?
-Oi! Komuniyua in gabe utzi!
-A...
-Hua saten zuten kalabaza.
-Kalabaza saten zen. Karo hua lotsa... familiyantzako lotsa ikarriya izango zen...
-Hoixe! Familiyantzat 'ta betzat 'e bai. Hola hizketan hasi 'ta hola diskutitzen hasi 'ta... "Hi komuniyua in gabia yaz!" 'ta "Hiri kalabazero biali ziteken!" 'ta hua ordun bakizu zer zen! Jolin... oan gizon bat hilta biño're delitu gehiyo seuraski ordun! Dotriña ez jakittia, bueno!
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-001
Pasartea 0:34:10 - 0:35:12 (1' 02'')
Laburpena Eskolarekin baino kontrol zorrotzagoa dotrinarekin. Kalabazeroak: zigorra jaunartzea egin gabe.

Eskola, Jaunartzea eta dotrina.

Transkribapena

-'Ta eskola, zea... zembat urtekin hasten ziñazten eskola?
-E... haundittuta, kozkortuta, komuniyo ttikiya itteko.
-Zembat urtekin 'zaten zen hoi, zortzikin?
-Komuniyo ttikiya zortzi urte 'ro...
'Ta ordun kumuniyo ttikiya in 'ta geo hurrungua berriz haundiya, komuniyo haundiya. 'Ta komuniyo haundiya itteko sakristiyan biltzen giñan hillate 'ta erdi 'ro... eunero jonez.
'Ta jun 'ta zembat laun giñan, gizasemiak, mutikozkorrak... pues libru harrei... muturtik hasi 'ta dena erantzun ber izaten zen. Zui galdera bat, harrei bestia, nei bestia... denak. Biño ddenak pasa.
-Eunero?
-Eunero!
-'Ta ez baldin bazenakiun kazkarreko erra man makillakin.
-Zein zen ordun apaiza?
-Hua apaiz txikiya 're han zen, 'ta bestia bikayua ez dakit nola izena zun harrek, Don Joakiñ 'o...
-'Ta haik ze aitzen zin kastillanoz o euskeraz?
-Euskaraz
-Euskaraz aitzen zin?
-Bai...
-Gerra garaiyan 're bai?
-Ondorin!Ondorin, ondorin.
-'Ta dotriña euskaraz o erdaraz ikasten zenuten?
-Kastillanoz, o! Euskaraz, euskaraz.
-Euskaraz e?
-Bueno, kastillanoz bazin bi 'ro hiru. Gue au, gue hurrengo kintakuk dia. Bat Paustino, zeakua, Gurutzekua Oryana. 'Ta bestia Luix Zalakain. Bi 'ro bazin... biño gaiñekuk denak euskaldunak.
Nor Lardi Landa, Joxe Luix
Lehentasuna 2
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-001
Pasartea 0:27:20 - 0:28:43 (1' 23'')
Laburpena Eskolan noiz hasten ziren. Jaunartzea noiz. Dotrina euskaraz.