Perretxikotara

- Geo gu biyek, Aurora 'ta ni guk pasa izandu 'ttugu zaldiyan hamabost eun. Zaldiyan hantxe, belarretan lo iñez. 'Ta primeran biyek eta handik Eskasea joten giñan, 'ta Eskasen ordun zea zon Maria 'ro, Migel 'ta Maria zin porteruk eta hara jon, han bazkaldu, han, han itten genun...

Geo afaldutzen 'e joten bagiñan tarteka hara jon 'ta afaldu, geo bertan jokun ai 'ta gabeko hamarretan zea ejua 'ta builla itxea zaldiyan biyek!
- (...)

- (...) Ongi, ongi. Ni mendiyan, ongi.
- 'Ta perretxiko... Ordun perretxiko klasik 'e izautuko 'ttuzu.

- Bai, bai, geo ibilli 're in naz Lartaunen zean 'e bai. Konkursotan 'e ibilli giñan. Bai, konkurso de setas 'o itten zen. Hortan billi giñan, bai. Bai, bai, perretxikua... Bitu hemengo klaseko perretxiko klasekua. Ni ez naz sartu beste, beste oaingo perretxiko berriyak badia, biño ni egiya san...

- Betikuk.
- Betikuk. Hemen baserritarriko jendik bizi guziyan jan 'ttun perretxikuk eta hortik ez naz atera.
- 'Ta zein dia hoik?

- Gibel urdiñak, gibel... Ez dakit beltxa izango den, ontua, onto gorriya, onto arrautza 'o, 'ta xixa 'ta... Ez dakit. Bai, bai, bai. Hoitxek, hemengo, betikuk.
- Betikuk.

- Betikuk. Dudako perretxiko hoik...
- Hoik utzi bazpa 're.
- Geo jan 'ta zerbatte sumatu "Ai zer 'te dut! Txarra 'te zen?" Hala hala!

- Bai, nahikua buruan jartzia txarra dela...
- Lo lasaiy iñ. Jaten zunakin lo lasai iñ. Bueno! Hola.
- Biño perretxikua ez denin 'e ibilli 'ta...

- Bai, bai, bai. Bai. Bai, bai. Perretxikua ez denin ibilli. 'Ta nik udaa tortzen zenin 'e nik hor familiyakin 'ta jon ber bagenun nombattea ez nitzan jongo zea Benidorrea 'ta Andaluzi aiyeka, beti Napar aldea 'ta beti Burgete aldea 'ta hor mendi aldea 'ta beti horrea bai. Gustatzen nau.

Horrea 're joten giñan, Funes 'ta bestia... ez dakit, Peralta 'ta aldi hoita joten giñan 'ta hango Erriberak gustatze 'izkit ibiltzeko, bire lasaiyak dia han 'e. Sartu pista batin 'ta bire lasaiyak dia 'ta... Oaiñ euzkiya gehiyegi da! Nei euzkiya ez nau... Hamabost bat eunin bai, biño geo ya...

Hango argitasun, hango bistako...
- (...) brillua.

- Gehiyegi da bai. Gustatu bai, hamabost bat eun pasteko bai, gustatu bai, biño dembo luzeako, uf!
- (...) hemengo itzalak eta...

- Bai, bai. Hemengo berdura 'ta ya udaan han ez da berdeikan, gariyak eta bilduak, zea guziyak. Zelai guziyak gorrittuk, bai.

- Jan itten zen korrintin, bai!
- Ta arrantzan 'o ibiltzen ziñazten, 'o ibiltzen zin bestik 'o....?
- Bai. Nik hura 're bestik xiestan zoztela itten nun. Biñon... Arrantzan, makil puska bat,

hariya 'o listiya, eta alambria ukertua. Eta... Exkaluk billatzeko. Exkaluk eta aingirak bakarrak izaten zin, eta klaro, aingira ikusi ezkeo nik ihesi ingo nun! 'Ta exkaluk, 'ta exkaluk ez nun billatzen. Ta gaiña zen dembo, dembo pasatzetikan 'o aitzakiya harrekin etxetik jotetik.

Nei ez zin geo jateko gustatzen. Ez txoriyik, eta ez exkaloik eta ez ezer 'e.
- 'Ta ordun perretxikotan 'ta ibiltze al tziñazten?
- Baita 're. Bai, gaiña... Guk, e...

Xistiyoko haiztiya onduan genun eta zen haizti haundiya, urtetako haritza zon. Eremoz 'e haundiya zen 'ta arbolak 'e haundiyak. Eta geo beák iatzia moztutzen zuten 'ta ordun iukitzen zuten oso garbiya, eta... Perretxiko leku ona zen.

Geo nola zon itxian ondotik, onduan bertan, nik banekiyen non zozten ontuk, non zozten gibel urdiñak, non zozten onto arrautzak eta jendia berriz ez zen ibiltzen, oso gutxi ibiltzen zen perretxikotan.

Beldurra gaiña, nik uste 'ut ez jakiñagatikan 'o ordun beldur haundiya ziyon perretxikuk jatiri. 'Ta ni gustora ibiltzen nitzan billatzen, biño geo jateko ez. Beti izandu dut, 'ta uan bertan'e bai, nei perretxikuk goroldiyo gustua 'ro billatzen yot.

Bai. Biño billatu bai. Eta... Geo jon ez, ni jon 'ta... Ez nitzan urrutira 'ta itten, biño hora bai. Eta geo, pues, hori 're izaten zen, perretxikua biltzen genun eta len san dutena, ez zen uan bezelako, uan bezelako...

Ez jakiñagatik, nik uste dut ez genula aprobetxatzen uan bezela, billu 'ta freskutan jaten genun, ez genun konserbatu 'ta ezer itten eta ordun pues banatzen geniyon kaleko jendiri, amistadia genunai, 'o esniak eamaten geniyonai...

-'Ta zea e... Perretxikutan 'ta ibiltze' al ziñazten?
-Bai.
-Ordun gaiñea afiziyungatik biño gosiangatik geiyo...
-Gosingatik.

-'Ta ze ibiltze' ziñazten bakarra hemen auzotakuk 'o kaleko jendia 'ta 're ibiltzen zen?
-Bua... Ordun jende gutxi ibiltzen zen perretxikotan!

-Gutxi...
-Ez zu kusten dena oiñez jon ber zela... Oan dia katxarruk hartu 'ta da bertaiño 'ta. Oaingo ehunentzat bi ordun, perretxikutan. 'Ta oan bezela izautu 're ez itten 'ta...

-Len perretxiko geiyo iz... Bueno gutxiyo ibiltzen bazen jendia geiyo izango zen perretxikua.
-Geiyo... 'ta basuk 'e geiyo 'ta... jendia gutxiyo!

-Basua, basua ze baso... Geiyena hemen ingurun san zu haitza.
-Haitza 'ta pagua.
-Haitza 'ta pagua. Piñua gutxi...

-Piñua gutxi ordun.
-Biño belaso geiyo 'ta 're izango zin, oañ aiña arbol bai al zen?
-Oan... Oan asko dia, belasuk piño asko sartuak. Leno belasuk zinak arbolak sartuak.

Leno sardiyak zinak piñuk sartuak. 'Ta hoi dena galtzen diju hoi, pixkan pixkan. 'Ta hemendik hamar urteko. Hemendik hamar urteko... Hasi Errentitik 'ta Aiako harri arte amakiña 'at belaso sasiyak hartuko 'u. Pf... Hoixe! Dena utzitzen ai da 'ta ez do kontoik eta!

-Ez do kontoikan... 'Ta zea, e... Arrantzan, Arrantzan ibiltze' al ziñazten?
-Bai arratsin kontrabandun.
-Zertik zon galeziya? 'O zer zon, galeziya?

-Bai.
-'Ta zer zon...
-Kañakin libre zon biño sariakin ez. 'Ta arratsin 'billi ber.

-'Ta harrapatu ezkeo?
-Harrapatu ezkio kendu 'ta munta 'ro izango zen. Nei ez naute beiñ 'e harrapatu 'zandu 'ta.
-'Ta amurriya 'zango zen...

-Bai... Ordun amurri asko 'zaten zen.
-'Ta amurritik aparte?
-Aingirak.
-Aingirak... 'Ta ezer geiyo ez.
-Deuz ez geiyo!

-Geo exkaluk biño...
-Bai exkalua...
-Utzi! Eta eiziyan? Eiziyan ibiltzen al zen baten bat?

-Bai. Ordun zozua 'ta billiarro 'ta hoi libre 'zaten zen oan biño zea geiyo zun, libertade geiyo zen. Oan itxe batetik bestea 're metruk ber dia eskopetakin 'biltzeko 'ta. Dena, dena, dena galdua ya!

-Biño eskopeta ez zun eozeiñek izango...
-E?
-Garestiya izango zen eskopeta eukitzia, ez?
-Ordun 'e pasik patu ber zenun 'ta giyak eta dena...

-Ordun 'e kontrolatua eongo zen, ez?
-Oan gaiñe ez biño ordun 'e bai.
-'Ta basurdeik bai al zen len? Haimbeste...

-Bai, 'ta gu mutikozkorrak giñan garaiyin bai! Basurdeta jonak Errentiko basurdeta jonak zeara Artikutza 'ta ez dait zer... Oan berriz ya itxeño torriyak.
-Zu ez ziñen eiziyan... Arrantzan!

-Arrantzan! Hua zen merkina 're. Eiza garestiya 'a, zea!
-'Ta kañaberak zer zenittuzten zeonek iñak 'o...?
-Zurkaitz makillakin iul.
-Zurkaitzanakin iñak... Amua 'ro eosi 'ro?

-Bai... Amua eosi 'ta pita eosi 'ta.
-Tira.
-Tira! Ez zen zeik...
-Bai zea!
-Raka-raka!

-Karreteik ez.
-'Ta perretxiko klase geiyo 'ro bai al zen len? 'O oan din beretsuk? Bai 'te dia hola espeziyik galduak 'o?

-Oango moun perretxikua seuski. 'Ta oan seuski, leno billutzen ez zen perretxikua, ordun billutzen ez zena oan billu ingo da seuski! Ongi izautzen ez.