Izeba lisatzailea

Nor Zubialde Olaskoaga, Kaxilda
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-012
Pasartea 0:14:50 - 0:18:45 (3' 55'')
Laburpena

Ama Txanpañekoa zen, Ergoiengoa, eta beraiek han jaioak dira. Izeba lisatzailea zuten. Elizako arropa eta Oiartzungo beste etxe batzuetakoak ere plantxatzen zituen izebak, almidoiarekin. Kaxildak zestoan eramaten zuen arropa, Ergoiendik Oiartzungo kalera. Kaleko etxeak eta pertsonak aipatzen ditu.

Transkribapena

- Gurasuk Ergoinguk zenittuzten zuek?
- Bai! Ama 'ta Ergoinguk zin, Ergoinguk zin!
- Zer zin Txampaiñekuk?
- Txampaiñekuk! Bai, bai, Txampaiñekuk! Ama difuntak Xelodin zun izena eta lengusua hor... Hemen hil zenak Maxpa. Plantxadora zen. Elizako arropa guziyak denak beak plantxatzen zittun.
'Ta gu hantxe saltxan aurrekaldin 'ta harrek joteko, plantxan ia zela 'ta atetzeko handik eta gu beti gaiñin eta ahizpak, honek, eskua erre zun.
- Plantxakin?
- Beti han. Hura dembo batin bakizu nola eamaten zin... Zuek ez zazte akortuko, biño elizan apaizak hola alkandora dena brillo gaitzakin 'ta puñokokuk 'e bai 'ta Arkatexarrenea entregatzen genittun, Don Pabloi. Don Pablon itxea arropa hai denak elizako.
Eta izeba guriak, horrek, plantxatzen zittun, eta ni tortzen nitzan askotan holoko zesto haundi batekin. Hartu 'ta barrenin arropak Arkatexarrenea.
- Oiñez Ergoindik?
- Txampaiñetik!
- Txampaiñetik oiñez?
- Txampaiñetik oiñez.
- 'Ta nola kartzen zenun xiextua?
- Oiñez, oiñez. Ui, ahal genun bezela! Okerruo izaten nun bildurrak etortzen nitzan askotan birian Don Regino harrapatzeko! Meikua. Akortzen al zazte Don Regino?
- Ni ez.
- Aberikin biltzen zen, aberin gaiñin eta birin harrapatzen giñunin aberikin hor hasten zen saltsan heldu giñanai! Apropos jostatzen! Eta apuru errakin bai behiñ biño gehiyotan!
Ezin karraituk siestua! Bai...! Mimbrezko zesto lasaiy hoitakua!
- Karo, ez zimurtzeko!
- Biño ederki jarriyak arropak. Elizakuk eta aldareko paperak, trapuk eta hain alkandorak,
apaizanak eta denakin!
- Karo!
- Holaxe biltzen giñan.
- Ze ai denak... Haimbeste lana hartu plantxatzen 'ta geo ez zimurtzeko ahal zen xabalena jarri ber haik.
- Plantxatu 'ta petxera itten zun almidoiyakin izebak dena argizeiya man, kin kin, zea, bai...!
'Ta brillua atera. Puñutan 'ta hemen petxeran 'ta kuellun, apaizantzat. Eta aldare nausiko trapuk 'e beko aldia almidoiyakin plantxatua. Brillua ateria.
- Hau lanak.
- Lan haundiya izaten zun. Haundiya.
- Karo. Hoi bai, apaiza dotore!
- 'Ta gu hortxe, askotan Arkatexarrenea torri 'ta apaiza falta zela 'ta arrebak:
"Eliza jon nahi al zenuke? Eliza, akaso elizan harrapatuko 'zu, 'ta mango 'izkazu berai". Eta atzea berriz Arkatexarrenetik eliza ne zestukin. 'Ta utzi elizan arropak 'ta zestu hutsa hartu 'ta itxea.
- Itxea berriz.
- Atzea Ergoinea, Txampaiñea.
- 'Ta hoi zematero 'ro garbi, itten 'te zen?
- E?
- Zematero karri ber izaten 'te zenuten arropa?
- Arropak? Ba, hillin bi aldiz 'o behintzat bai gutxinin! Bai, bai bai, bai.
Eta bestela 're Sekundinoneko... Ez zazte akortuko, biño (almazena) Jose Main 'ta atta...
- Jose Mai Errandonea?
- Errandonea. Hain atta 'ta haik 'e alkandorak hola eamaten zuten petxera hola dena brillua aterikin. Harrei 're itten ziyoten. Harrenak 'e kartzen genittun. Hortxe ibiltzen giñan, ni enitzan (...)
- Hemendik kalea 'ta kaletik Ergoina.
- Beti jon 'ta torri, jon 'ta torri, jon 'ta torri.
- 'Ta garbittu 're izebak itten zittun?
- Ez! Garbittuk maten zuten.
- A...!
- Garbittuk eman, biño atzea berriz busti in ber zin denak.
- Karo.
- Almidoiya mateko petxerua 'ta denak busti.