Giro politikoa; XIX. Mendea

Denbo haitan jendia Ameriketa 're asko joten zen e. Frantzira 're batzuk bai miño Ameriketa, hara bai.

Gue etxetikan e' gue atta ta anaya biyek jon men zin. Zea len san 'utena Lezoko anaya hoa ta biyek

Bai, 'ta saten zun attak, Frantzira jon 'men zin lenbiziko. Gerra jon nahi ez ba, Habanako gerra izaki ba ordun, Habanako gerra. 'ta hara deittu 'men zittuzten hara joteko

Ta iñork jon nahi ez ta Fraintzira.Ta Fraintziyan han juntatu men zin beste bi laun geyo 'ro ta guria, lau bat o juntau men tzin han hara jon nahi zutenak, Ameriketa jon nahi zutenak

Frantziyan e' ez harrapatzen zeaik laneako martxik ez harrapatzen.Ta hara jon ber zutela.Hala prepatu men tzin 'ta

ba 'men zijuzten Ameriketa barkun, ta eun, saten un zenbat eun e' jon ta jon ta jon ta jon ta, bempin birian orden 'man 'men zuten,

'san zun non e', beltzak din lekua bempin nomatte 'san zun.Han iñor ez atetzeko gañea e, barkun gañea , iñor ez atetzeko!

Barkua izugarriyan men zen, ta jendia 're bai galanki! 'Ta, ez atetzeko! 'ta, frantzesa hokin batea bi frantzes ba 'men zin

'Ta baliente'ro zea samarra 'men zen, bestik itten ez zutenak haik in ber zaten 'men zittun 'ta

ate 'men zen 'ta han euzkitan pixkan bat muiñak izorratu.Muiñak buruko muiñak.'ta miñez jarri seittun jarri miñez, buruko miñak 'o,

'ta belaxe hil! Hil belaxe. Bai 'ta geo euskalduna, zea frantsez euskalduna, 'ta geo fanfarroi xamarra 'men tzen,

'ta gio in 'men ziyoten kaja't , belaxe eurrezko kaja olak ta laster 'karri 'mem zittuzten 'ta

harta tiki-taka tiki -taka in ta, han sartuy men zuten 'ta plomoz betexe in men zutenn kaja hura 'ta, hantxe bota 'men zuten putzoa.Bai.

Ez posible eamatia lehorrea. Eun asko!

-Eun geyo ber zittuzten gañea alletzeko 'ta.

-Bai ba, bai ba! 'ta gio señak 'ta ba 'men zittuzten 'ta karta hoik abistu in 'men ziyoten itxekuri han Ameriketa alletu zinin o' nola hil zela 'ta haren zeak bukatu zila 'ta.

Hola 'ta gio han e' , han e' lanteiyak, leno jona 're asko 'ta han ezin harrapatu pixkat ibilli 'men zuten miño

gue osaba zeaku horrek, Lezoku harrek, harrapatu men zun seittun, mendiyan beyakin

zea han arrantxua 'ro 'saten 'men yote, pilla juntatzen 'men da, animali pilla 'ta hala lekua 'ta

hala arrantxo hoitako batin harrapatu 'men zun lekua zea lana,'ta han jarri 'men zen 'ta geo

harta gio laun bat 'o beste hartu pioitako 'ro 'ta benga 'ta pranko ongi ai 'men zen 'ta hala.

Hemen itxian beste anaya izaki, 'men itxin zena 'ta geo gue attak e' harrapatu 'men zun lana.Zea batin , fabrika't larrua

larru, behi larru 'ta ardi larruk 'ta , larruak kurtitzeko fabrika. Kuratu nola itteunte, abriguk itteko, eozin zea itteko guante 'o eozin zea itteko

halakuk itteko lekua 'ta han.' Ta nausiya euskalduna 'men zen 'ta han ikararri ongi 'tortzen 'men zin 'ta han omen zin.

'Ta gio zea karta alletu.Atta 'ta ama bakarrik zeudela itxin, 'ta lenbailen 'tortzeko bitako'at, bi anaitako'at.

beste anaya hemen itxin geldittu zena, andriak, han andria Selpurukua 'men zen, aurrekoz 'ta

Atta 'ta amakin ez ongi eamaten! Hemengo gurasukin. Ez ongi eamatek harrek, 'ta haik atea 'ta jon, in 'men zin,

jon ' ta hemenik zeara jon `men zin Portulea Portunea, Portunen jarri 'men zin! 'Ta hala 'tortzeko 'ta bi anayak juntatu 'men zin 'ta guria 'ta

Ze ingo 'te zuten ba o 'ta ,
-Jon berko yeu ba! Jon berko yeu ba bitako batek!
'Ta saten 'men ziyon zea gue attak:

-Ni hemen oan erki neokek, nausiyak e' arron matte niok 'ta erki neokek eta hi jongo al yaz? 'ta

-Ni nola jongo nak ba ombeste azinda!
Kriston behi pilla 'men zun!
-Nola jongo nak ba! nik eztit hoik oan nola, ettit salduko 're oan gañea 'ta
Hik jon berkouk! eta

Hala azkenin guriak torri ber izandu 'men zun. Bai, miño arront leku ona harrapatu 'men zun 'ta

Sos pixkat (...) zazpi urte in 'men zittun guriak,
Bestik berriz, harrek, eztakit zenbat, harrek urte asko pasa zun han, Lezoku harek bai.

'Ta gio 'torri 'ta harrek diru asko karri men zun bai, 'ta hola

-Ameriketa, hemen 'e , han bezalase (..)

-Bai, bai, gue attak hala saten zun, hoi zea bat da, bueno txoakiya ezta miño hola, aleiya, han e' inta izaten zela.
Han e' inta!

-Han e' hemen bezela parrandan 'ta hasizkio ...

-Ez, ez ez. Saiatu in ber.Bai.Han e' taberna gutxi jon al bazen 'ta beak arrantxua 'ro beak prepatu 'ta hola!

Guriak hala itten 'men zun, gue attak, han lantegiy hartan bertan jarri 'men ziyon nausiyak, jarri 'men ziyon kuarto politt bat 'ta sukaldi ''ta denak jarri 'menzkan,

Denbo berin harek bijilatzeko fabrika guarda bezela, 'ta han 'ta hala jarri 'men zen 'ta

Ikararri kontentu 'ta geo, euskaldunak geyo ba 'men zittun han 'ta haikin 'ta komei 'ta zeatzen 'men zen, pixkat juntatzen 'men zen, 'ta arront kontentu! BAi 'ta miño gio torri ber