1936-1939: Gerra zibila

- Ta gerra nahi zuna juten tzen o?
- Ez ez ez, obligatu itten tzuten.
- Familiko atta hartu ta eaman..?
- Ez ez ez, gaztiak eamaten tzittuzten, atta...

...gaztia balin bazen. Itten tzittuzten halako urtetan ta hora beste kintat berra ta, kinta batetik bestea eamaten tzittuzten.
- Kintaldika, denak?
- Bai, denak. Denak eaman.

- Osake soldaduxka tokatzen tzen bezela garai batin, gerran e igual-igual.
- Bai biño kinta asko, soldaduxka kinta bat o bi joten tzin. Ondo izango zinak ingresatuk.. soldaduxkan gerra denbuk auskalo, lau ro bost kinta bai.

Denak pillan eramanak.
- Ta gizonezkuk bakarrik hiltzen tzittuzten, fusilatuk? O emakumik ebai?
- Ez ez.
- Emakumeik ez.

- Behiñe eztut sumatu.
- Nik e ez.
- Ta emakumiri beste hola illia moztu ta holako gauzak?
- Ez. Emakumik e jatorrak izaten tzin ordun ta..kaso itten.

- Aber nola gerra pasa zenuten?
- Gerran pentsa ni zea geldittu nitzan Teruelen
- A ordun ai ziñan zu soldauska itten?
- E?

- Soldauxka itten ai ziñan? o' eaman in zizuten?
- Ez hau eaman , zu boluntayo fan ez?
- Gu do dozean , gu Te Teruelen e e beno hemen Bizkayan denian ibilli giñan gu denin
- Hasieratatik Joxe Luix!

- Hasieratik esan!
- Bizkaian, eon pixkat Bizkaitik hasi giñan
- Bai miño
- Gu bizkaira jon giñen. Gu Oiartzundikan bost giñen alkarrekin giñanak.

Bat Guru Gurutzekuk bi Altzikua bat bestia Koxkotene eta Arruti. Lizarrako Maitxo izautzen al zunun?

- Ez honek etzun
- Lizarrako Maitxo? Oan hil berri samarra da, beno lengo urtin hila

Haren gizona Arruti, eta bestia zeakua Sasti berrikua bost alkarrekin oiartzuarrak giñanak

Eta ni eritu nitzan zean, Teruelen hemen Bizkaian 'ta denin pasa giñan 'ta geo Bartzelonan Bartzelonan e' eondu giñan oan zea puskat eondu giñan gerran, 'ta geo bukatu zen zean, geo berriz eritu 'ta berriz atze berriz jaman ziguten 'ta

Geo, zean Ziuda Real, Ziuda Realen giñala gu bukatu zen 'ta geo handik Madrilea 'ta jon giñan 'ta geo Madritikan itxea itxea torritzen utzi ziguen. Torri itxea bukatuta.

- 'Ta zu ze in ziñan miñez jarri o' erittu 'ro in zizuten?
- Erittu, erittu belaunetikan ni, bai

- Ordun frentin ibilli ziñan zu? Frentin ibilli ziñan?
- Frentin bai, frentin bai. Frentin nintzela erittu ziun bai.

Bai goizeko labak kontra atake galantian haik tiroteuak eta (...) Kopatuak eondu giñan iya bi eun pasin (...)

Han pilla erra erittu zen Jesus! (...) Han gio herri batea kamilleruk eta eaman ziguten eta dena erittuz eta dena betia (...) Oan nola kusten dia zea kanpoko zea haitan? Iraken 'ta nola kusten dia oain? hola holaxe zea holaxe ibiltzen giñan.

Oan kusita gotzen zit gu 're hola ibilli giñun ba! (...)
- Bai.
-Bai. 'Ta gio hemendikan meikuk 'ta zeatu zin ni han gailtzela zeatu ziguten peidikua men jarri ziten presentatzeko ni mutilado gerra saten zien

Karta biali ziaten hemendikan 'ta komandantiai presentatu niyon 'ta, ordun gerra bukatu zen orduko eta (...) 'ta gio itxea torri nitzan.

'Ta Donostia presentatu nitzan 'ta ordun sartu nitzan zeara , zea Real Konpañia Asturianan seittun puestua man ziaten.