Mandoak gehiegi kargatuta

Transkribapena

- Añarbe?
- Añarbetikan e' aittu izandu ga
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:05:50 - 0:07:10 (1' 20'')
Laburpena

A?arbe ingurutik Altzibarrera ere aritu izan dira tabloiketan, mandoekin. Idiekin ekarri behar ziren kargak ekarri zituzten mandoekin, eta txiki arraio egin ziren abereak.

Mendiko lana

Transkribapena

'Ta haik tenteka jartzen zuten, tenteka jarri 'ta gio guk handik kargatu manduk
- 'Ta ordun hoi ze izaten zen ez zen arbola bota 'ta handikan ate trabesak? arbolaz
- Lenbizi arbola bota
- Hoi da, hoi da
- Lenbizi arbola bota 'ta be neurriyan moztu
- Hoi da
- 'Ta gio arbola miño beruo jarri aldamiyua goitik betti bueltaka bueltaka karri
- Ah ya, ya
- Gio jarri zea bi, bi zea jarri bi espeka bezela , espeka haitan bueltaka bueltaka gañea iyo aldamiyun gañea 'ta aldamiyua zerratu 'ta gio pilla jarri denak
sartu bi eztaka lurrin fuerte 'ta han jarri trabeska eur bat, 'ta gio tenteka jarri hola zeak, hola jarri puskak denak llaran puskak denak tenteka.
- Zuek haik hartu 'ta
- Guk haik hartu biyek alleka banatan 'ta beti pasta pixkat okerra bazen haundina bestek jarri 'ta... beti zeatu beti begi pixkat 'billi ber
- Hua zaku eamaten miño zallo izango zen, ? ez?
- Ba...
- Bai geo harri bat jarri igual besteik han, hua ezin zen alleka bueltatu han harri haundi bat jarri 'ta,
gio harri haundy hoi berriz e' mandun gañin jarri 'ta mendira eaman berri e'!
- Bestela pilla ingo baizen bian!
- Jo! 'Ta karo hoi dena mendiyan itten zen hartako 're tokiya maldan 'ta
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:03:20 - 0:04:50 (1' 30'')
Laburpena Norteko trenbiderako trabesak mendian bertan egiten ziren. Bi espeka jarri, bueltaka-bueltaka aldamiora igo eta han moztu. Mandazainek handik errepideraino eramaten zituzten. Karga orekatzeko, harriak erabiltzen zituzten.

Norteko trenbideko trabes asko, Oiartzungoak

Transkribapena

Zea Zaiko ondotik ate genittun milla 'ta geiyo, Zaitik oañ ya Zai botia izango 'a?
'Ta handikan zeara Uzpura Arlepotik goixio Uzpura
- Eunin sei biaje
- Eunin sei biraje
'Ta gio hoa bukatu ganunin zeatikan e' bai, Artamarriko txokotikan e'. Beste eztakit hirumilla 'ro atea 'men ginttula, bai.
- 'Ta haik zertako izaten zin? haik noa
- Haik Norteko trabiesa, Norteko erraillan azpiyan jartzeko, Norteko trabiesak
- 'Ta noa eamaten zenittuzten haik?
- Uzpun ate
- Haik ez dakit noa jon jongo zin
- Zuek Uzpura atetzen zenittuzten 'ta
- Guk Uzpura ate 'ta gio kamionian eaman bai
Izango zin zeak
- Españi guziyan partittuko zin
- E... Españi guziko bai no no non falta zin Norteko non falta zin
- Non falta zin, trabesak noiz nahi kanbitzen bai zin
- Bai, guk trabiesa bakotxeko kobratzen genun, eunian zenbat jorra itten genittun kalkulatu 'ta ba, joste bat
-'Ta hoi ze itten zin haitzakin o'...
- Haitzakin, haitza haitzakin haitzakin sartu zea bi eztaka sarde haundi a ba bian,
'ta menditikan sardiai 'ta jarri zea aldamiyua 'ta gañian gizon bat bi eskulekukin zea arpa, arpa deitzen yote harei, 'ta bian bi
'ta goikuak zea geo bi ixkintan zea bi gizonek hartu lokarriya zea ikatzakin o' busti zea ikatz lokarriya 'ta erdi erditik altxatu gotti 'ta tat utzi 'ta marka uzten zun harek
- Ah
- Marka hartan ebaki
- Marka, 'ta gio gizona jartzen aldamiyun gañin, gantxukin sujetatu zea puska 'ta goyan jartzen zen, goikuk goikuk zea giyatu 'ta bekuk tira, 'ta
Zarra zarra zarra polliki polliki, ya hirumilla itteko...
amakin bat zerrako bai! 'Ta xorroxten dakinak hoi beste gauz bat, xorroxten dakinak xorrotxakin aixa,
zerra zorrozten dakinak.
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:01:00 - 0:03:20 (2' 20'')
Laburpena Zaria ingurutik Norteko trenbiderako mila trabes baino gehiago atera izan dira. Uzpurura ateratzen zituzten mandoekin eta gero kamioietan jaisten zituzten. Haritzarekin egiten zituzten trabesak. Arbola moztu eta bertan egiten zituzten oholak, neurrira. Harpa.

Norteko trenbiderako trabesak

Transkribapena

Gio zea trabiesak... norteko trabiesak.Bi metro ta erdiko trabiesak
'Ta hoik nola? haik gañin ez, haik arras
- Haik zea bia lleketan bana kakukin
- Aaa
- Eurrezko kakuk iñak izaten ttun aotzak ta bi ixkiñetan bi, hiru jartzeko hiru jarrita lau jarri ber 'ta lau geyei
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-083
Pasartea 0:00:25 - 0:00:50 (0' 25'')
Laburpena Mandazain lan gehiena egur-ikatza garraiatzen egin du Domingok, baina Norteko trenbiderako trabesak garraiatzen ere aritu izan da. Bi metro eta erdikoak ziren eta mando bakoitzak bi garraiatzen zituen; bi aiekatan bana.

Abereak, ongi zainduta

Transkribapena

- San 'zu lau behiy zenittuztela?
- Bai, lau behiy. Maxalen lau behiy eoten zin.
- 'Ta baserriyan zeiñ aitzen zen? Ama 'ta aittu berko zuten.
- Ama 'ta, gu muti kozkorrak eta hasi zin denak. Besteik ez genun kusten 'ta. Gustora gaiña!
Haurrak ze ikusi harta!
- Eskolan biño gustogo.
- Behiyakin 'ta... Joe eskolan! Behiyakin 'ta afiziyo ikaarriya 'ta! Behiyakin 'e (...) berriya jarrita 'ta, zea borlak 'e berri berriyak eta zea, halako ilusiyo bat
- (...) perra soiñua ateriz.
- Behiyaiy 're lepuan soka txuiya jarrita 'ta... Bazin ordun 'e ilusiyo zarrak. Lepun paiñulua jarrita 'ta.
- Geo pixka 't izerditzen bazin manta gaiñin 'ta...- Manta bai.
- Zuek manduaiy 'ta 're jarriko zeniyoten, ez? Lana bukatu 'ta 'ro...
lepuan soka txuiya jarrita 'ta... Bazin ordun 'e ilusiyo zarrak. Lepun paiñulua jarrita 'ta.
- Geo pixka 't izerditzen bazin manta gaiñin 'ta...- Manta bai.- Zuek manduaiy 'ta 're jarriko zeniyoten, ez? Lana bukatu 'ta 'ro...
- Ez. Zea, tuelduk zaten zittuzen, euri itteko tuelduk. Biño batian mando bat hondatu genun, geok ez genekiulako.
Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-082
Pasartea 1:00:00 - 1:02:28 (2' 28'')
Laburpena Lehengo zaharrek ilusio handia izaten zuten abereekin: asko apaintzen zituzten eta baita zaindu ere. Izerditzen zirenean, mantekin estaltzen zituzten; bestela, gaixotu egiten ziren. "Geok ez genekiulako, geoztik ikasi ttugu guk e", "Ze ikusi, harta". Hika.

Lana, erruz, eta jana, eskas

Transkribapena

Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-082
Pasartea 0:58:10 - 1:00:00 (1' 50'')
Laburpena Gaztetan lan asko eginak dira, eta, askotan, eskas eta gaizki janez. Eta hala ere, adin honetara iritsi dira. Lehenago, beren gurasoek taloa eta sagarra bakarrik izaten zuten jakitarako, eta gazta. Besazurtenak.

Jornalak eta erretiroak

Transkribapena

Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-082
Pasartea 0:54:50 - 0:58:10 (3' 20'')
Laburpena Batzuetan, mandazain batek hartzen zuen enkantea, eta, gero, besteen artean banatzen zuen. Gero, gazteak ere hasi ziren joka. "Karga kontun patu". "Dirua billu in ber tzen, zintzo aski bai". "Ta holaxe gue bizimodua". "Kastigua; andria hartuta re kastigua, ta gabe re bai, hemen kastigukin bizi ga".

Basoaren enkantea

Transkribapena

Nor Elizondo Lekuona, Domingo
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-082
Pasartea 0:51:50 - 0:54:30 (2' 40'')
Laburpena Baso gehienak herriarenak ziren eta Udalak markatzen zituen pagoak egur-ikatza egiteko. Zein adar bota behar zen markatu, kargak kalkulatu, eta, gero, enkantean ateratzen zuen. Mandazainek erosten zuten, eta gero beraiek ordaintzen zieten txondorgileei eta gainerako peoei. Xulua, Isatse eta Maxalengoak ziren Oiartzunen egur-ikatza garraiatzen aritzen zirenak. Joka. Hika.