Erreketeen ibilerak

Nor Galdos Arbide, Faustino; Galdos Arbide, Juanito; Aranburu Lekuona, Tiburtzio; Mitxelena Aranguren, Santos
Lehentasuna 1
Transkribaketa Egina
Zinta OIA-060
Pasartea 0:13:20 - 0:17:00 (3' 40'')
Laburpena Erreketeek abereak bertan akabatu eta eramaten zituzten. Beste batzuetan, eramanarazi, tasatu eta bale bat ematen omen zuten, baina oraindik ez da ezagutzen inor kobratu duenik. Gurdiak edo kamioiak zituztenak zaurituak Lesakara eramaten jartzen zituzten. Erreketeak Pikoketako zeharretik sartu ziren. Irun hartu behar zuten eta Beorlegik Galdos aita hartu zuen gidari. Gogoan dute Pikoketako fusilamendua.

Transkribapena

- Hamahiru, ez?
- Bai, gehixio 're bai.
- Reketiak hor eondu zin, zea Gaztelun. 'Ta joten zin itxez itxe harriya hartu 'ta
oillua harrapatzen bazuten, da....! Harriyakin jo 'ta zakoa denak, oilluak harrapatu (...) itten zuten.
- Harriyakin...
Handik aurrea oilluak genittunak gambaran gorde itten genittun guk. Bestela eunero jon 'ta jota oilluak eamaten zittuzten denak.
- Tiroz botzen zittuzten, tiroz, tapa, tapa. Biño geo (palangik) sartu zin.
La ostia! Baita zea re haik... Guenin bota ez zituztenin konten! Haik ez zuten... Hala zozten, haik ittia ez da harritzekua. Beák gaizki, gosiak, haik ittia ez zen harritzekua.
- Bai orduan...
- Ordun ez zen zeik.
- Gaiña ixilik eon bihar.
- Aber ba, joe!
- Jo, erra marka! Zea maten 'men zuten, ez? Balik 'o... Animaliya maten zutenin baserritikan, balik maten 'men zittuzten, ez?
- Bai, bai.
- De adorno, ez? 'O...
- Biño kobratzekoik ez.
- Kobratu al zun? Iñor 'e ez daki kobratu zun iñork 'e.
- Nei oaindik sekula iñorrek ez nau san behintzat kobratuik!
- Ez, ez.
- Tasatu 'ta hoimbeste, zuetzako, biño...
- Ni ya hoi ez na akordatzen. Ni total, nittun bi urte gerra hasi zenin 'ta hamalauin jaiyua 'ta hamaseiyin hasi zen gerra. 'Ta hoik ya gehiyo...
- Ni akortzen naz itxetikan erittuak eta pentsuk ta eamatea itxetikan
behiyak eta gurdiya hartu 'ta atta joten zen. 'Ta zortzi eunin ez zen itxea tortzen. Hor ibiltzen zen hairi launtzen. Reketiai 'ro zea hoiri, launtzen. Hemendik baserri guziyak, e! Tellei, Antsiskoi... Denak.
- Denak, txandan txandan. 'Ta zea, Lesaka!
- Lesakara 'ta!
- Lesaka jon ber! Oaiñ bino aziendak hokiyo prepatuk eoten zin bai ordun,
beti kostumbratuk lanin.
- Ez oain bezelako kamiyukin gaiña, bire txarrak, estraka tartetik 'ta kirrinkiti karranka 'ta. Bai, bai.
- 'Ta sartu ordun, nondikan, nondikan torri zin? Ze nik nakan buruan Autxilitikan.
- Hoik nondikan torri zian?
- Bai.
- Pues...
- Pikoketatik, ez?
- Pikoketatik, ziarra hortatik gañea.
- Reketia bai (...) Hortikan hortikan.
- Hortik hasi zin tiroka. Tak handik eta tak hemendik.
- 'Ta hortikan ya Aldako... Altzibarra 'ta Aldakoa etorri zian.
- A...!
- Lembizikuk. 'Ta hortikan ya hasi zin ya zeatzen.
- Pikoketatik torri 'ta Ameztitan barrena. Goitik bera.
- Pikoketa miño hauntzotikan. Menditikan.
- Hauntzotikan, bai.
- Bai, bai.
- 'Ta hor Pikoketan bazin gorriyak 'o, ez?
- Han hill zittuzten, zea, geo... Karo, Irun hartu, hartu ber zuten nazionalak 'ta Pikoketatikan barrena hasi zian 'ta hara jon zian, gañea gue atta izaten yun giddai aurrian.
- Ya, ya, ya.
- Beorlegi zeatuk. Eta han sartu ttuk 'ta batzuk eskapo in ziten. biño 'ta hamazazpi harrapatu zittuztenak bi... Bi milizianak, eta beste hamabost mutil denak bertan afusilatu zittuzten.
- Bertan zolua in ta sartu.
- Hamazazpi bai!
- Oain dela urte gutxi ate zittuzten...
- Oan berriro ate ttuzte zeak...
- Hor Pikoketan 'ta afusilatu in zittuzten.
- Hamazazpi 'ro...
- Hezurrak atetzen oain dela urte gutxi aittu ttuken hor.
- Pikoketakuk urte batzuk battuk, biño... Oaiñ aittu dia, oaiñ berriro aittu dia, zeaku hontan, Lekungainko hontan 'o... Artikuzko biri hortan aittu dia lengo astian 'o... Aurrekun 'o....
- Bai. Bat in dute 'ta oain kampo santun onduan ai 'men dia.